Zespół kanału nadgarstka

Spis treści

1. Objawy zespołu cieśni nadgarstka
2. Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka
3. Rozpoznanie zespołu kanału nadgarstka
4. Leczenie zespołu cieśni nadgarstka

Zespół kanału nadgarstka (zespół cieśni kanału nadgarstka, carpal tunnel syndrome) jest najczęstszą postacią neuropatii (uszkodzenia nerwu) uciskowej nerwu pośrodkowego. Jest to schorzenie polegające na zaburzeniu funkcji nerwów w obrębie nadgarstka i ręki, wywołujące dolegliwości bólowe oraz zaburzenia czucia zazwyczaj w obrębie kciuka, II, III a czasem również IV palca. Choroba dotyczy głównie nerwu pośrodkowego, czasami również nerwu łokciowego, stawów nadgarstka, naczyń krwionośnych lub ścięgien ręki. Zespół występuje 3-4 razy częściej u kobiet, zwykle zajęta zostaje ręka dominująca. 

Objawy zespołu cieśni nadgarstka

Na początku choroby, bardzo charakterystyczna dla tego zespołu są dolegliwości bólowe, nasilające się zazwyczaj w nocy, które powodują wielokrotne budzenie się pacjenta. W przebiegu choroby chorzy skarżą się ponadto na:

• drętwienie w obrębie ręki
• mrowienie w obrębie ręki
• pulsujący ból dłoni zwłaszcza kciuka i trzech kolejnych palców i nadgarstków
• osłabienie czucia
• uczucie pieczenia palców
• poranną sztywność lub skurcze mięśni ręki
• zaniki mięśni ręki
• mimowolne upuszczanie trzymanych przedmiotów
• niezdolność do zaciśnięcia ręki w pięść
  

Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka

Przyczyną dolegliwości jest ucisk nerwu pośrodkowego na wysokości nadgarstka poprzez obrzęknięte, zapalnie zmienione lub zbliznowaciałe tkanki (zazwyczaj zmiany te dotyczą włóknistej struktury zwanej troczkiem zginaczy). Ucisk na nerw pośrodkowy na poziomie kanału nadgarstka, może być ostry, wymagający natychmiastowego postępowania chirurgicznego lub przewlekły.

Przyczyny postaci ostrej zespołu kanału nadgarstka:

• złamania kości promieniowej i łódkowej
• zwichnięcia kości półksiężycowatej (kości nadgarstka)
• stłuczenia
• krwotoki
• ropne zapalenia kości
• ropne zapalenia nadgarstka
• zakrzep tętnicy pośrodkowej
• samoistny krwotok śródnerwowy
• ostry obrzęk nadgarstka
  

Przyczyny postaci przewlekłej zespołu kanału nadgarstka:

• zapalenie ścięgien (niespecyficzne, reumatoidalne, toczniowe, gruźlicze, pourazowe, w przebiegu amyloidozy i sarkoidozy)
• zastarzałe złamanie kości łódkowatej
• reumatoidalne zapalenie stawów
• hemofilia
• troczek przerost wrodzony
• anomalie naczyń, przetoka tętniczo-żylna
• tłuszczak w tkance podskórnej
• blizny pozapalne i pourazowe
• obrzęk tkanek w przebiegu niedoczynności tarczycy i ciąży
  

Wśród wymienionych potencjalnych przyczyn przewlekłego ucisku na nerw pośrodkowy zdecydowanie najczęstszą jest przewlekłe nieswoiste zapalenie ścięgien zginaczy palców rąk spowodowane wielokrotnym powtarzanym napięciem tych ścięgien .

Wśród czynników sprzyjających zachorowaniu wymienia się:

• cukrzycę
• niedoczynność tarczycy
• okres menopauza
• chorobę Raynauda
• ciążę
• reumatoidalne zapalenie stawów
• dnę moczanową
• torbiele galaretowate ręki tzw gangliony
• przewlekłą dializoterapię

Rozpoznanie zespołu kanału nadgarstka

Najważniejszym elementem trafnego rozpoznania zespołu kanału nadgarstka jest dokładnie i cierpliwie zebrany wywiad. Pierwszym krokiem w ocenie zespołu kanału nadgarstka jest badanie utraty czucia w obszarze ręki unerwionym przez nerw pośrodkowy. W rozpoznawaniu schorzenia stosuje się 3 próby prowokacyjne, które powinny wywołać uczucie mrowienia i kłucia w palcach:

• test Tinela - opukiwanie nerwu pośrodkowego po dłoniowej stronie nadgarstka wywołuje parestezję w palcach (dodatni objaw Tinela)
• próba Phalena - wywołanie parestezji jednominutowym maksymalnym zgięciem dłoniowym w nadgarstku
• test opaski uciskowej - wywołanie parestezji jedno minutowym uciskiem ramienia opaską ciśnieniomierza, w której ciśnienie przekracza wartość ciśnienia skurczowego u badanego
  

Badaniem radiologicznym kręgosłupa szyjnego u wielu chorych na ZKN można wykryć osteofity zwężające światło kanałów międzykręgowych. Zmiany te tylko w bardzo nielicznych przypadkach wywołują akroparestezje rąk.

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka

Celem leczenia jest ustąpienie dolegliwości bólowych, zaburzeń neurologicznych (drętwień) oraz przywrócenie jak najlepszej sprawności chorej ręki.

Leczenie zespołu kanału nadgarstka we wczesnym stadium choroby powinno być zawsze zachowawcze. Ważne jest:

• zaprzestanie wykonywania czynności wywołujących dolegliwości
• unieruchomienie nadgarstka na szynie
• zwieszenie ręki poza brzeg łóżka, jej rozcieranie lub potrząsanie (czynności te zmniejszają bóle nocne
  

Leczenie farmakologiczne stosuje się u osób, u których objawy zespołu kanału nadgarstka doprowadzają chorego co najmniej do kilkurazowych wybudzeń w ciągu tygodnia. W większości przypadków, w szczególności u kobiet w okresie premenstruacyjnym, w ciąży, u osób z chorobami obrzękowymi lub w stanie retencji wody w organizmie dobre efekty można uzyskać stosując środki moczopędne przyjmowane w porze obiadowej, które odwadniając tkanki miękkie organizmu zmniejszają ucisk na nerw pośrodkowy. Zmniejszenie dolegliwości obserwuje się również miejscowym stosowaniem na ręce, przedramiona i nadgarstki maści, kremów i wcierek zawierających środki przeciwzapalne.

W leczeniu stosuje się również wstrzyknięcia preparatów sterydowych w okolicę nadgarstka. Jednak metoda ta posiada szereg ograniczeń, które trzeba dobrze przeanalizować przed jej zastosowaniem

Innym skutecznym sposobem jest leczenie chirurgiczne polegające na uwolnieniu uciśniętego nerwu prowadzi do niemal zupełnego ustąpienia dolegliwości u 95% chorych. Wykonuję się zabiegi metodą otwartą lub półzamkniętą endoskopową, które polegają na przecięciu struktury zwanej troczkiem zginaczy z niewielkiego nacięcia skóry po stronie dłoniowej nadgarstka. Okres gojenia po operacji wynosi zwykle około 2 tygodni.