Ustalanie celów

Spis treści

1. Ustalanie celów poprawia samoocenę
2. Określanie celów
3. Utrzymywanie kursu
4. Jak efektywnie określać cele
5. Kluczowe wskazówki
6. Co może zakłócić określanie celów
7. Droga do celu

Ustalenie celów jest poważnym krokiem, który może dokonać zwrotu w licznych obszarach twojego życia. Podstawowym tego działania jest określenie drogi, którą będziesz kroczył przez życie, a w konsekwencji miejsca do którego chcesz dojść. Precyzując zatem co chcesz w życiu osiągnąć, uświadamiasz sobie jednocześnie nad czym musisz pracować, jakie umiejętności rozwijać, doskonalić a co stanowi przeszkodę na drodze do tak określonego celu. Sprecyzowanie celów życiowych pozwala ci zatem na skonstruowanie obrazu swego życia i czerpanie z tego motywacji do działania. Ukierunkowuje twoją uwagę na procesie nabywania wiedzy, umiejętności i powiększania zasobów osobowych.

Klarowne zdefiniowanie celów daje możliwość dokonywania oceny postępów w zbliżaniu się do wyznaczonego punktu. Ponadto pozwala w innym świetle ujrzeć działania, które w przeszłości mogły wydawać się bezcelową harówką

Wyznaczając sobie cele, możesz:

• więcej osiągnąć,
• zwiększyć efektywność swojej pracy,
• zwiększyć motywację do działania,
• osiągać większą satysfakcję z pracy,
• poprawić sobie samoocenę,
• wyeliminować szkodliwe nastawienia, poglądy, które hamują rozwój i czynią cię mniej szczęśliwym.

Liczne badania dowiodły, ze osoby, które efektywnie planują swoje życie:

• w mniejszym stopniu doświadczają stresu i lęku,
• wykazują lepszą koncentrację,
• maja wyższą samoocenę,
• osiągają lepsze wyniki w pracy,
• odczuwają większą satysfakcję i zadowolenie.

Ustalanie celów poprawia samoocenę

Dzięki świadomości swoich celów, doświadczamy satysfakcji z osiągania kolejnych etapów na drodze do osiągnięcia zamierzeń. Wielokrotnie mamy okazję przekonać się do czego jesteśmy zdolni. Poszczególne osiągnięcia służą budowaniu wiary w siebie i przez to dają nam napęd do zdobywania coraz wyższych szczytów. Stawianie sobie określonych celów służy ponadto rozwijaniu samodyscypliny, która jest niezwykle ważna w efektywnym działaniu.

Określanie celów

Pierwszym krokiem w określaniu swoich celów jest stworzenie mapy życia, która posłuży do wyodrębnienia poszczególnych ważnych obszarów. Wówczas należy udzielić sobie odpowiedzi co chcielibyśmy osiągnąć na każdym z nich.

Zastanów się co w poszczególnych obszarach jest twoim celem:

• Sfera artystyczna:
  czy masz jakiekolwiek cele w tym obszarze? Jeżeli tak, jakie?
• Postawa, przekonania:
  Czy istnieją jakiekolwiek przekonania, które hamują twój rozwój? Czy dostrzegasz w swoim repertuarze takie zachowania, które cię irytują? Jeżeli tak, zaplanuj sposoby zmiany tego.
• Kariera:
  Jaką pozycję chciałbyś osiągnąć w życiu zawodowym?
• Wykształcenie:
  Czy chciałbyś zgłębić jakiś obszar nauki, posiąść pewną wiedzę, umiejętności, które pomogły by ci osiągnąć inne cele?
• Rodzina:
  Czy chciałbyś mieć dzieci? Jeśli tak, w jaki sposób będziesz realizował rolę dobrego rodzica? W jaki sposób chciałbyś być postrzegany przez członków swojej rodziny?
• Status finansowy:
  Jak wysoki poziom dochodów uważasz za satysfakcjonujący?
• Sprawność fizyczna:
  Czy posiadasz pewne wyobrażenie siebie w przyszłości? Czy chciałbyś cieszyć się dobrym zdrowiem w podeszłym wieku? Czy podejmujesz teraz jakiekolwiek działania by ten cel osiągnąć?
• Przyjemności:
  Co zapewnia ci dobra zabawę?
• Dobro ogółu:
  Czy chciałbyś uczynić świat bardziej przyjaznym miejscem? Jeśli tak, w jaki sposób chcesz to osiągnąć?
• Życie społeczne:
  Czy posiadasz jakieś ambicje w tym zakresie?

Jeżeli już określiłeś cele we wszystkich obszarach, spróbuj uszeregować je od najważniejszego do najmniej ważnego. Po zakończeniu tej czynności przeczytaj ponownie, jeżeli jesteś niezadowolony, zmień kolejność. Powtarzaj tę czynność tak długo aż uzyskasz pełną satysfakcję z przyjętych priorytetów. Upewnij czy wskazane cele na pewno są twoje, nie rodziców, współmałżonka, rodziny, etc.

Realizacja swoich celów

Pierwszy etap pracy masz już za sobą- określiłeś swoje cele. Teraz czas by stworzyć dla nich horyzont czasowy- opracuj 25 letni plan działania. Dobrze jest przystąpić do tej pracy przyjmując za punkt wyjścia swoje zrealizowane cele- czyli moje życie za 25 lat. Następnie cofamy się do chwili obecnej- wyznaczając sobie cele do zrealizowania w okresie 5 lat, roku, miesiąca, tygodnia. Wykonując to zadanie należy przez cały czas pamiętać dokąd zmierzamy, tzn. cele, które stawiamy sobie na rok, miesiąc, etc. mają zbliżać nas do osiągnięcia tego, co przyjęliśmy jako cel życiowy. Dobrze sporządzony plan obejmuje więc cele długoterminowe scharakteryzowane poprzez cele krótkoterminowe- opisujące listę zadań do wykonania w danym dniu. W perspektywie tygodniowej celem jest np. przeczytanie danej książki, zdobycie określonej wiedzy, która posłuży go osiągnięcia dalszego celu, jakim może być np. zdanie egzaminu, który pozwoli rozpocząć studia na danym wydziale, które.......

Po zaplanowaniu swoich działań, przeczytaj ponownie całość by upewnić się, że chcesz by twoje życie wyglądało właśnie w taki sposób.

Utrzymywanie kursu

Kiedy już stworzyłeś listę swoich celów i osadziłeś je w czasie, możesz przystąpić do realizacji tak określonych zadań. Ważne jest by kontrolować wykonanie z przyjętym planem. Możesz to robić każdego dnia po wykonaniu ostatniego zadania lub rano przed przystąpieniem do kolejnego. Oczywiście warto również sięgać do całego harmonogramu zadań, by upewnić się czy wszystkie cele nadal są aktualne, lub by dokonywać modyfikacji wraz ze zmianą priorytetów. Doskonałym narzędziem- pomocnym w utrzymywaniu kursu jest odpowiedni program komputerowy, który umożliwi nam rejestrowanie postępów czy dokonywanie zmian w zakresie celów.

Jak efektywnie określać cele

Sposób, w jaki określamy cele ma decydujący wpływ na efektywność ich realizacji.

Aby dobrze zaplanować swoje cele, warto pamiętać o następujących sprawach:

• Unikaj zaprzeczeń w formułowaniu celów, wyrażaj je w formie zdań twierdzących, tzn. zamiast pisać: “nie popełniaj błędów”, napisz “wykonuj pracę starannie”.
• Precyzyjnie wyrażaj swoje myśli- jeżeli dokładnie, z uwzględnieniem dat zaplanujesz swoje działania, twoje osiągnięcia, postępy będą łatwo mierzalne ponadto widząc, że osiągnąłeś dokładnie to, za zaplanowałeś, będziesz odczuwał satysfakcję, która zmotywuje cię do dalszych działań.
• Przyjmij priorytety- spośród wszystkich założonych celów, wskaż najważniejsze. Pozwoli ci to uniknąć poczucia natłoku zadań i ułatwi ukierunkowanie uwagi na sprawy mające kluczowe znaczenie.
• Zapisuj swoje cele- w ten sposób unikniesz pomyłek a ponadto nadasz im większą rangę.
• Zadania operacyjne powinny być małe i nie wymagające zbyt wielkiego wysiłku. Jeżeli będą zbyt trudne, możesz odnieść wrażenie, że nie czynisz żadnych postępów. Przyjmując łatwe cele, dajesz sobie wiele okazji do odczuwania zadowolenia z siebie i nagradzania za osiągnięcia. Oczywiście cele bliskie/ operacyjne powinny wynikać z celów dalszych/ większych.

Kluczowe wskazówki

Istnieją pewne ogólne zasady określania celów:

Planuj działania, a nie ich wyniki
Jest to bardzo ważne! Osiągnięcie celów, które sobie stawiasz powinno być w jak największym stopniu zależne od ciebie- łatwo jest o niepowodzenie w sprawach, które jedynie w znikomym stopniu podlegają twojej kontroli. Jeżeli zatem cele będziesz określał w kategoriach wyników działań, narazisz się na zniechęcenie wskutek niezawinionych przez ciebie powodów. Warunkiem czerpania zadowolenia ze swoich działań i wytrwania na drodze do wyznaczonego celu jest planowania sobie zadań. Na przykład możesz zdobyć w wyścigu najlepszy czas, ale zostaniesz zdyskwalifikowany decyzją sędziego. Jeżeli założyłeś sobie, że twój wynik da ci miejsce w pierwszej trójce, uznasz wynik za porażkę, poczujesz się rozczarowany. Jeżeli natomiast założysz sobie, cel w postaci konkretnego czasu, w jakim pokonasz dystans, wówczas bez względu na decyzję sędziego masz gwarantowaną satysfakcję.

Innym błędem popełnianym przy określaniu celów jest planowanie określonych nagród. W początkowym okresie osiąganie tych nagród- bez względu na ich charakter- daje satysfakcję, jednak wraz z upływem czasu ich wartość motywacyjna wciąż maleje. Kolejny raz osiągając tę samą nagrodę, odczuwamy coraz mniejszą satysfakcję.

Pamiętaj o właściwym doborze celów
Przyjmuj cele, które są łatwo mierzalne, pozwoli ci to mieć pewność, że osiągnąłeś dokładnie to, co zaplanowałeś. Jeżeli za swój cel przyjmiesz nauczenie się języka obcego, to trudno ci będzie upewnić się, czy istotnie w ostatnim tygodniu zrobiłeś postępy czy też nie. Znacznie łatwiej byłoby sprawdzić ilu nowych zwrotów nauczyłeś się w ciągu tygodnia.

Stawiaj sobie realne cele
Niekiedy zdarza się, ze stawiamy sobie nieosiągalne cele. Dzieje się tak z powodu:

• Innych ludzi: inni ludzie (rodzina media, społeczeństwo) mogą wyznaczać dla ciebie cele, których nie zdołasz osiągnąć. Innymi słowy postawione cele nie będą uwzględniać twoich potrzeb, pragnień, etc.
• Braku informacji: jeżeli nie jesteś pewien co chciałbyś osiągnąć lub nie wiesz jakie umiejętności i wiedza są niezbędne by osiągnąć dany cel, trudno o sukces.
• Planowanie w oparciu o optymalne wyniki: wiele osób nie uwzględnia faktu, iż osiągane przez nich wyniki nie zawsze będą jednakowo dobre. Bezpieczniej jest planować w oparciu swoje przeciętne osiągnięcia, tzn. jeżeli wczoraj nauczyłam się 100 nowych słówek, ale zazwyczaj uczę się 30, nie powinnam zatem planować, że każdego dnia nauczę się również 100 kolejnych.
• Braku szacunku dla siebie: jeżeli nie dajesz sobie prawa do odpoczynku, relaksu, narażasz się na wypalenie.

Unikaj stawiania sobie zbyt łatwych celów
Niekiedy zdarza się, że wyznaczamy sobie zbyt niską poprzeczkę. Dzieje się tak z powodu:

• Lęku przed porażką: Jeżeli boisz się niepowodzenia, porażki, nie zdecydujesz się na podjęcie ryzyka, które jest niezbędne by osiągnąć optymalne wyniki. Planując określone zadania i następnie osiągając je podnosisz sobie samoocenę, a tym samym dajesz sobie szansę na kolejne trudniejsze zadanie. Warto zawsze pamiętać o edukacyjnej roli błędów- pokazują one, nad czym powinniśmy jeszcze popracować.
• Bagatelizowania spraw: łatwo jest znaleźć wyjaśnienie dla przyjęcia tak nisko postawionych celów, ale warto pamiętać, że taka postaw nie sprzyja osiąganiu sukcesów.

Określ odpowiedni dla siebie poziom
Doświadczenie pozwala nam ustalić taki poziom, który jest adekwatny dla naszych możliwości i oczekiwań. Dobrze wyważony poziom to taki, który jest powyżej naszych obecnych możliwości, ale nie na tyle by być poza naszym zasięgiem. Czasami popełniamy błąd oceniając cel jako nierealistyczny, tymczasem wystarczyłoby zmienić nieco naszą postawę by uwierzyć w możliwość osiągnięcia go.

Ustalając swój poziom nie wolno pomijać wpływu następujących czynników: zmęczenia, potrzeby odpoczynku, obniżonego nastroju, etc. Warto więc po ustaleniu tego poziomu spróbować podnieść go niejako o jeden szczebel wyżej.

Przemyśl swoje cele
Kiedy zastanawiasz się w jaki sposób osiągnąć postawione cele, zadaj sobie następujące pytania:

• Jakie umiejętności są mi potrzebne do osiągnięcia tego celu?
• Jaką wiedzą powinienem dysponować?
• Czy potrzebuję pomocy, wsparcia lub współpracy?
• Jakie zasoby są mi potrzebne?
• Co może zahamować postęp?
• Czy przyjmuję jakiekolwiek założenia?
• Czy istnieje lepszy sposób wykonywania określonych zadań?

Co może zakłócić określanie celów

Istnieje kilka powodów niepowodzeń w określaniu celów. Oto niektóre z nich:

• Planowanie oparte na wynikach a nie na działaniach. Jeżeli wynik, który faktycznie osiągniesz będzie gorszy od zaplanowanego, wywoła to w tobie poczucie niezadowolenia, utraty entuzjazmu, motywacji, pogorszy twoją samoocenę. Zawsze planuj działania!
• Cele nierealistycznie wysokie. Jeżeli założysz sobie osiągnięcie celu, który jest nieosiągalny, nie pomogą nawet najbardziej wytężone wysiłki.
• Cele określone poniżej twoich możliwości: wywoła to w tobie uczucie znużenia i niechęć do kontynuowania działań, a czas poświęcony na planowanie celów okaże się stracony. Cele powinny stanowić wyzwanie.
• Cele niejasne: niezwykle trudno ustalić kiedy taki mało precyzyjny cel można uznać za osiągnięty. Trudno mierzalne cele nie stanowią wystarczających podstaw do poczucia satysfakcji z dobrze wypełnionego zadania. Cele powinny być precyzyjnie określone.
• Brak systematyczności w planowaniu celów. W takim przypadku cele ulęgają zapomnieniu, osiągnięcia nie są zauważane i nie ma kontynuacji pomiędzy dotychczasowymi osiągnięciami a celami dalszymi.
• Brak priorytetów- może prowadzić do uczucia natłoku spraw i chaosu

Wystrzegając się powyższych błędów natomiast postępując zgodnie z wyżej opisanymi zaleceniami z łatwością zdołasz zaplanować swoje działania w taki sposób by pozwoliły ci osiągnąć postawione przed sobą cele.

Droga do celu

Uwagi ogólne
Kiedy odniosłeś sukces, udało ci się osiągnąć cel- choćby jedynie cząstkowy, daj sobie czas by poczuć tę radość z dobrze wykonanego zadania. Jest to sprzyjający moment by podsumować swoje postępy, delektować się smakiem sukcesu, poczuciem satysfakcji. Jeżeli osiągnięcie to jest poważnym krokiem na drodze do celu, jeżeli włożyłeś dużo wysiłku by to osiągnąć, warto jest nagrodzić swój trud- możesz sprawić sobie “niespodziankę”, która zrekompensuje wszelkie trudy jakie podjąłeś by to osiągnąć.

Porażka
Jeżeli poniosłeś porażkę, postaraj się dobrze wykorzystać tę lekcję. Dokonaj analizy możliwych przyczyn, które zaważyły na wyniku. Być może:

• Nie dołożyłeś dość wysiłku by osiągnąć cel,
• Twoje metody pracy, umiejętności, wiedza nie są wystarczające i należy je udoskonalić, podnieść,
• Cel był postawiony nierealistycznie,
• etc.

Wnioski, jakie wyciągniesz z tego doświadczenia wykorzystaj by skorygować swoje działanie- być może warto więcej popracować, zmienić technikę lub cel- jeżeli ten był postawiony zbyt wysoko. Niepowodzenie to też krok naprzód, krok, który w efekcie zbliża cię do celu bowiem pozwala udoskonalić twój warsztat. Podejmowanie wysiłku na nowo, nawet jeżeli to kończy się porażką, ubogaca twoje doświadczenie, skłania do zmiany aż wreszcie doprowadzi do celu.

Sukces
Kiedy odniesiesz sukces, też warto zastanowić się czy:

• jeżeli bez trudu osiągnąłeś ten cel, kolejny powinien być trudniejszy
• jeżeli osiągnięcie tego celu kosztowało cię wiele pracy i czasu, kolejny powinien być nieco łatwiejszy
• jeżeli okazało się, że istnieją jakieś deficyty w twoich umiejętnościach, powinieneś to zmienić.

Nieustannie powinieneś pamiętać o tym, że cele dojrzewają wraz z tobą- koryguj je zatem w taki sposób by odzwierciedlały twoją osobowość. Jeżeli dany cel stracił już w twoich oczach swoją wartość, zrezygnuj z niego, zamień go innym. Ty jesteś podmiotem, cele mają służyć twemu dobru, nie mogą cię ograniczać. Osiąganie celów powinno być przyjemne, dawać poczucie zadowolenia i satysfakcji.