Krótkowzroczność

Spis treści

1. Rodzaje krótkowzroczności
2. Przyczyny krótkowzroczności
3. Objawy krótkowzroczności
4. Leczenie krótkowzroczności

Krótkowzroczność (łac. myopia) jest jedną z najczęściej spotykanych wad refrakcyjnych oka ludzkiego. Szacuje się, iż cierpi na nią 30% Europejczyków i aż 60 % Azjatów a pierwsze oznaki krótkowzroczności pojawiają się najczęściej w pierwszych 20 latach życia, najczęściej w okresie szkolnym. 

Rodzaje krótkowzroczności

Jest kilka stopni krótkowzroczności, im wyższy stopień, tym przedmioty znajdujące się w pewnej odległości są bardziej zamazane i potrzebujesz silniejszych okularów.Wyróżnia się cztery stopnie krótkowzroczności:

• niska krótkowzroczność do -3,0 dioptrii - pojawia się zwykle około 10 r.ż. i stabilizuje się wraz z ustaniem wzrostu oka około 20 r.ż.
• średnia krótkowzroczność od -3,0 do -6,0 dioptrii krótkowzroczność ta zaczyna się zwykle we wcześniejszym okresie życia
• wysoka od -6,0 do -9,0 dioptrii pojawia się często we wczesnym dzieciństwie
• bardzo wysoka krótkowzroczność -9,0 dioptrii

Przy wysokiej krótkowzroczności w późniejszym okresie życia mogą wystąpić zmiany zwyrodnieniowe naczyniówki, siatkówki i ciała szklistego.
W krótkowzroczności wysokiej istnieje zwiększone ryzyko odwarstwienia siatkówki.

Przyczyny krótkowzroczności

Krótkowzroczność może być wynikiem:

• zbyt długiej osi gałki ocznej (krótkowzroczność osiowa)
• zbyt wypukłej krzywizny poszczególnych elementów układu optycznego (krótkowzroczność krzywiznowa)
• zbyt dużej siły łamiącej układu optycznego oka (krótkowzroczność refrakcyjna)

Wszystkie te przyczyny powodują, że promienie świetlne, które w nieakomodującym oku zdrowym ogniskowane są na siatkówce, w nieakomodującym oku krótkowzrocznym ogniskowane są przed siatkówką w wyniku czego, powstaje obraz nieostry.

Krótkowzroczność jest dziedziczna i jest często rozpoznawana u dzieci w wieku 8-12 lat. W okresie dojrzewania gdy następuje gwałtowny wzrost, krótkowzroczność pogarsza się. W wieku 20-40 lat może się nieznacznie zmieniać. W ujawnieniu się krótkowzroczności dużą rolę odgrywa częste powtarzanie czynności wymagających patrzenia z bliska przez dłuższy czas (np. czytanie, praca na komputerze). U kobiet mających predyspozycje do powstania tej wady wzroku, czynnikiem, który może przyczynić się do jej pogorszenia jest ciąża.

Objawy krótkowzroczności

Konieczność wytężania wzroku, by przeczytać, obejrzeć coś w większej odległości, trudności z ostrym widzeniem w nocy, zamazany obraz w oddali.

Osoby posiadające taką wadę widzą wyraźnie z bliska, natomiast odległe przedmioty są zamazane ponieważ oko jest zbyt długie i obraz jest ogniskowany przed siatkówką zamiast na niej. Krótkowidz aby dobrze zobaczyć przedmiot przysuwa przedmiot bliżej oczu i nie potrzebuje szkieł korekcyjnych, natomiast patrząc daleko widzi nieostro i w przeciwieństwie do dalekowidza oko nie może tego wyrównać akomodacją. Aby ostrzej widzieć krótkowidz mruży oczy, "obcinając" w ten sposób kręgi rozproszenia na siatkówce skąd pochodzi nazwa krótkowzroczności (z greckiego myopia = mrużyć).

Leczenie krótkowzroczności

Korekcja okularowa
Jest to najpowszechniej stosowana forma wyrównywania typowych wad refrakcji takich jak krótkowzroczność. Dobór odpowiednich okularów, już w 1-2 roku życia pomaga wyrównać wadę wzroku w przypadku zeza u dzieci.
Do korekcji widzenia w krótkowzroczności stosuje się soczewki sferyczne wklęsłe (minusy), które wydłużają ogniskową soczewki oka, a tym samym przemieszczają punkt skupienia promieni do tyłu - tak, że trafiają one na siatkówkę.

Soczewki kontaktowe
W większości przypadków okulary dają się z powodzeniem zastąpić przez odpowiednio dobrane szkła kontaktowe. Obecnie dostępny jest duży wybór soczewek kontaktowych, które powinny zostać wybrane dla Ciebie w zależności od wady wzroku i po konsultacji z lekarzem okulistą. Szczegółowe informacje na ten temat prezentujemy w dziale poświęconym soczewkom kontaktowym.

Implanty soczewkowe
Od niedawna krótkowidzom wszczepia się elastyczne implanty soczewkowe (soczewki wszczepiane wewnątrzgałkowo tzw. IOL - intra ocular implant), podobne do stosowanych przy operacjach zaćmy. Podczas zabiegu przeprowadzanego w miejscowym znieczuleniu soczewkę pacjenta zastępuje się implantem albo wprowadza między nią a rogówkę sztuczną soczewkę o odpowiedniej mocy. Implant można potem wymienić na silniejszy albo słabszy. Wadą tej metody było do niedawna to, że sztuczna soczewka nie ma zdolności akomodacji (przystosowywania się do ostrego widzenia zarówno z bliska, jak i z daleka). Metoda ta nie znajduje również zastosowania u małych dzieci ze względu na wzrost gałki ocznej.

Chirurgia refrakcyjna
Chirurgia refrakcyjna jest nowym kierunkiem w mikrochirurgii okulistycznej mającym na celu zredukowanie lub całkowite uniezależnienie osób z wadą wzroku od okularów lub soczewek kontaktowych. Chirurgia refrakcyjna obejmuje zabiegi operacyjne korygujące wady wzroku poprzez chirurgiczną zmianę krzywizny rogówki w obrębie źrenicy. Chirurgia refrakcyjna koryguje ogniskowanie obrazu na siatkówkę za pomocą:

• wykonania promienistych nacięć rogówki (keratotomia promienista)
• wymodelowania odpowiedniej krzywizny rogówki przy zastosowaniu lasera excimer (PRK, LASIK)

Keratotomia promienista była metodą popularną w latach 70 polegającą na wykonaniu w rogówce kilku głębokich nacięć (do 95 proc. jej grubości) promieniście wokół źrenicy w celu zmiany jej siły ogniskowania promieni świetlnych. Podczas gojenia rogówka spłaszcza się, dlatego metoda ta nadaje się tylko dla krótkowidzów (od -2 do -8 dioptrii) oraz osób z krótkowzrocznością i astygmatyzmem. Wynik operacji zależy w dużej mierze od doświadczenia i precyzji okulisty, który robi cięcia ręcznie. Wadą metody jest kilkunastodniowy okres gojenia. U około 10 do 30 proc. pacjentów po zabiegu nadal potrzebuje okularów (tyle że słabszych), by widzieć naprawdę ostro. Często po kilku, kilkunastu latach po zabiegu pacjent znowu musi nosić okulary, tym razem do bliży gdyż nacięta rogówka spłaszcza się z czasem doprowadzając do dalekowzroczności. Część pacjentów skarży się też na osłabienie ostrości wzroku z upływem dnia. RK jest najtańszym zabiegiem korygującym krótkowzroczność oraz najbardziej ryzykownym dlatego też w Polsce, podobnie jak na świecie, odchodzi się od tej metody.

Metody laserowe
Aktualnie najczęściej stosowanymi procedurami chirurgii refrakcyjnej są procedury przy zastosowaniu lasera excimerowego - PRK i LASIK. Metody laserowe polegają na zastosowaniu lasera excimerowego ( excited dimer= wzbudzona cząstka) do zmiany krzywizny rogówki. Laser excimerowy wytwarza zimną, pulsacyjną wiązkę promieniowania ultrafioletowego o długości fali 193 nonometr a z każdym pulsem laser rozbija molekularne połączenia komórek rogówki z dokładnością do 0,25 mikrona. Często tylko usunięcie 50 mikronów tkanki rogówki ( tj. ok. 1 grubości włosa) wystarcza, aby uzyskać odpowiednią wielkość korekcji wady wzroku. Laser excimerowy emituje zimne światło, które nie oparza tkanki rogówki, co stanowi jego dodatkowy atut.

LASIK ( laser assisted in situ keratomileusis) czyli laser w miejscu keratomilozy jest techniką dwuetapową, której celem jest wymodelowanie powierzchni rogówki tak aby mogła ona właściwie ogniskować obraz na siatkówkę. W pierwszym etapie, przy pomocy specjalnego instrumentu zwanego mikrokeratomem, odcinany jest częściowo wierzchni płatek rogówki i odwrócony na bok (tak jak wieczko od konserwy). Następnie w drugim etapie promień lasera excimer precyzyjnie modeluje odkrytą powierzchnię rogówki a po zakończeniu pracy lasera płatek rogówki jest z powrotem ułożony na swoim miejscu. Metoda ta pozwoliła wyeliminować naruszenie budowy anatomicznej rogówki oraz poszerzyć zakres korygowanych wad. W okresie pooperacyjnym pacjent nie odczuwa bólu jedynie delikatny dyskomfort trwający kilka godzin. Nie jest zmuszony do noszenia opatrunku, co umożliwia operowanie jednocześnie obu oczu. Przy tej technice okres rekonwalescencji trwa zwykle kilka dni, w odróżnieniu do PRK, gdzie ten okres trwać może kilka tygodni. Metodą LASIK możemy korygować krótkowzroczność do -13,0 dioptrii.

PRK (photo - refraktive keratectomy) nazywana inaczej keratektomią fotorefrakcyjną jest zabiegiem na rogówce, którego celem jest odpowiednie wymodelowanie promieniem lasera centralnej powierzchni rogówki tak aby ogniskowała ona obraz precyzyjnie na powierzchnię siatkówki. Usunięcie cienkiej warstwy tkanki rogówki pozwala na jej spłaszczenie lub uwypuklenie i zmianę siły skupiającej całego układu optycznego oka. Bezpośrednio przed zabiegiem, po znieczuleniu oka, usuwa się mechanicznie nabłonek rogówki, a laser działa na głębsze jej warstwy. Po zabiegu oko musi być chronione opatrunkiem a pacjent może odczuwać niewielkie dolegliwości bólowe. U 10-20 proc. pacjentów ból może utrzymywać się jednak nawet przez kilka tygodni. Ostateczny kształt rogówki ustala się po mniej więcej pół roku i dopiero wtedy można w pełni ocenić efekty zabiegu. Dość często, głównie u pacjentów z dużą wadą istnieje niebezpieczeństwo, że podczas gojenia rogówka przybierze kształt inny od zamierzonego co może z czasem doprowadzić np. do powstania trudnego do korekcji astygmatyzmu.
Zdecydowana poprawa ostrości widzenia następuje tuż po zabiegu, ale całkowitą stabilizację osiąga się po kilku tygodniach. Metodą PRK możemy korygować krótkowzroczność od -1,0 do -8,0 dioptrii. Skuteczność ta sięga 95%-98%, lecz w przypadku większych wad znacznie maleje. Metodą PRK nie można operować obu oczu jednocześnie i konieczna jest trzymiesięczna przerwa.

Wadą wszystkich opisanych metod jest ich nieodwracalność. Jeśli coś pójdzie źle, trudno to naprawić. Wszystkie zabiegi laserowe (PRK, LASIK) wykonuje się ambulatoryjnie w znieczuleniu miejscowym. Podlegają one jednak pełnym rygorom zabiegów chirurgicznych.

Przeciwwskazaniem do wykonania laserowej korekcji wady wzroku są:

• wiek poniżej 21 lat
• brak stabilizacji wady
• jaskra
• zaćma
• odwarstwienie siatkówki
• stany zapalne oczu
• stożek rogówki i zmiany na rogówce
• niedobór wydzielania łez
• cukrzyca
• choroby tkanki łącznej (tzw. kolagenozy) - np. reumatoidalne zapalenie stawów, sklerodermia, toczeń, guzkowe zapalenie tętnic, łuszczyca, zespół Sjogrena
• choroby autoimmunologiczne
• choroby przebiegające z osłabieniem odporności organizmu
• atopia i silne alergie
• czynne choroby infekcyjne
• osobnicza skłonność do tworzenia przerośniętych blizn, nazywanych bliznowcami
• wszczepiony rozrusznik serca
• ciąża i okres karmienia

Przed zabiegiem laserowej korekcji wzroku nie wolno:

• nosić soczewek kontaktowych miękkich przez 3 tygodnie a twardych przez 4 tygodnie
• spożywać napojów alkoholowych minimum 48 godzin przed korekcją
• używać kosmetyków 24 godz. przed zabiegiem

Jeśli stosujesz doustne środki antykoncepcyjne, prosimy, nie odstawiaj ich w
okresie 3 miesięcy przed i po zabiegu.