Wiadomości podstawowe o męskiej niepłodności

1. Zapłodnienie

W ciągu ostatnich lat wzrasta liczba par mających problem poczęciem dziecka. W Polsce problemem tym może być dotknięta co 5 para, a do głównych czynników wpływających na ten stan należy wymienić wzrost liczby zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową, rozwój cywilizacyjny czy stres.

Płodność czyli zdolność do poczęcia w przebiegu prawidłowego cyklu miesięcznego zależy od zależy od budowy i czynności narządów płciowych oraz prawidłowego działania hormonów płciowych. W pierwszym miesiącu regularnego współżycia jedynie u 15% par dochodzi do zapłodnienia, jednak po 6 miesiącach odsetek ten wzrasta do 60% a po roku do 80%.

W celach diagnostycznych, niepłodnością określa się niemożność poczęcia dziecka po 12 miesiącach regularnych stosunków bez stosowania żadnych metod antykoncepcyjnych.

Przyczyna niepłodności może być spowodowana czynnikiem męskim, żeńskim, jednak w około 5% przypadków pomimo diagnostyki niepłodności nie udaje się rozpoznać jej przyczyny.

Płodność mężczyzny

Płodność u mężczyzny zależy od właściwego działania narządów i hormonów płciowych doprowadzających do powstania zdolnych do zapłodnienia plemników. Plemniki u człowieka powstają w jądrach w wyniku spermogenezy, po czym dojrzewają w najądrzu. Proces dojrzewania plemników jest zależny od dwóch hormonów:

• FSH – który podtrzymuje produkcję plemników
• LH- który pobudza jądra do produkcji testosteronu
  

W każdym jądrze znajduje się kilkuset mikroskopijnych kanalików nasiennych, gdzie wytarzane są plemniki, oraz komórki Leydiga zgrupowane w kępki, w których wytwarzany jest męski hormon testosteron. Cykl powstawania oraz dojrzewania plemników trwa około 72 dni i jest związany z przekształceniem się komórek plemnikotwórczych (spermatogonii) w plemniki, który uwalniany jest do najądrza, gdzie przez około 3 tygodni następuję ich dojrzewanie oraz zdolność do ruchu po linii prostej, która to cecha jest prawdopodobnie najbardziej wiarygodnym parametrem męskiej płodności.

Podczas orgazmu, przed wytryskiem plemniki znajdujące się w nasieniowodach zostają połączone z płynem z gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych tworząc spermę, która w wyniku rytmicznych skurczy mięśni wokół prącia doprowadza do wytrysku nasienia na zewnątrz. Sperma dodatkowo zawiera substancje śluzowe i galaretowane zapobiegające szybkiemu wypływaniu z pochwy oraz fruktozę – cukier stanowiący źródło energii dla plemników.

Zapłodnienie

Jeśli plemniki znajdą się w pochwie w okresie bliskim owulacji, wówczas uwodniony, ciągliwy śluz szyjki pochwy pozwala na wniknięcie plemników do jamy macicy i do zapłodnienia w ciągu 12h znajdującej się w jajowodzie komórki jajowej. Zaledwie kilka procent plemników ze spermy nabywa w śluzie szyjkowym zdolność do zapłodnienia (kapacytacji) polegającej na pozbywaniu się w śluzie pewnych białek na powierzchni główki plemnika. Umożliwia to uwolnienie enzymów z części główki plemnika, które niszcząc twardą osłonkę otaczającą komórkę jajowej pozwalają na wniknięcie materiału genetycznego plemnika do wnętrza komórki jajowej i jej zapłodnienia.