Odczyny poszczepienne i powikłania

Spis treści

1. Odczyny poszczepienne
2. Powikłania poszczepienne

Każda szczepionka wprowadzona do organizmu wywołuje reakcję układu odpornościowego, której celem jest wytworzenie jak najtrwalszej pamięci odpornościowej, dzięki której w przyszłości orgnizm będzie mógł prawidłowo zareagować na kontakt z prawdziwym drobnoustrojem. Niestety niekiedy podanie szczepionki powoduje do rozwoju niekorzystnych reakcji organizmu na podaną substancję.

Reakcje organizmu związane z wykonanym wcześniej szczepieniem:

• odczyny poszczepienne - To spodziewane, prawidłowe reakcje związane z działaniem szczepionki w ustroju, zwykle o charakterze łagodnym zależne od rodzaju szczepionki, zawartych w niej dodatkowych składników oraz od wrażliwości szczepionej osoby.
• powikłania poszczepienne - To nadmierne, niepożądane, nieprawidłowe reakcje organizmu na prawidłowo podaną szczepionkę (choroba poszczepienna)

Wspólną cechą obydwu reakcji jest związek czasowy i przyczynowy ze szczepieniem.

Odczyny poszczepienne

Odczyny poszczepienne mogą być miejscowe i ogólne.

Częstość występowania i charakter objawów odczynów poszczepiennych zależy od:

• rodzaju szczepionki (zabita-żywa, droga podania, wielkość i kolejność dawki itd.)
• rodzaju drobnoustroju

Nasilenie objawów i przebieg odczynu zależy głównie od wrażliwości osoby szczepionej a czas ich pojawienia waha się od 2-48 godzin. Odczyny miejscowe występujące w miejscu wstrzyknięcia objawiają się najczęściej słabo wyrażonym:

• zaczerwienieniem
• obrzękiem
• bolesnością
• naciekiem

Czasem towarzyszą im nieswoiste odczyny ogólne:

• podwyższona temperatura ciała
• złe samopoczucie
• bóle mięśni i głowy
  
• uogólnionymi wysypkami uczuleniowymi najczęściej o typie pokrzywki ze świądem i obrzękami powiek

Mogą wystąpić również odczyny swoiste, typowe dla danej szczepionki, będące najczęściej łagodnym przechorowaniem choroby, przeciwko której dziecko zostało zaszczepione.

Miejscowe i ogólne odczyny poszczepienne nie są przeciwwskazaniem do dalszego prowadzenia szczepień i zwykle ustępują samoistnie do 2-3dni, bez powikłań.

Powikłania poszczepienne

Powikłania poszczepienne występują rzadko i należy do nich każdy zespół objawów chorobowych wywołanych przez zaszczepienie. Powikłania poszczepienne mogą być spowodowane przez:

• nieprawidłowe wykonanie szczepienia (podskórne zamiast śródskórne podanie szczepionki BCG powoduje powstanie głębokich nacieków, ropni i owrzodzeń)
  
• zastosowanie niewłaściwych szczepionek (przeterminowanych, źle przechowywanych)
• nadmierną, patologiczną reakcją ustroju na prawidłowo podaną szczepionkę:
• anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny (po każdej szczepionce)
  
• objawy neurologiczne: encefalopatia, zespół nieustannego płaczu (krzyku), drgawki, zespół hyperaktywno-hypotenzyjny (po szczepieniu przeciwko krztuścowi)
• zapalenie mózgu (po szczepieniu przeciwko: krztuścowi, odrze)
• przewlekłe zapalenie stawów (po szczepieniu przeciwko różyczce)
• plamica małopłytkowa (po szczepieniu przeciwko odrze)
  
• poszczepienne porażenne poliomyelitis (po szczepieniu doustną szczepionką przeciwko poliomyelitis)

Mimo iż szczepienia ochronne wiążą się z ryzykiem wystąpienia powikłań poszczepiennych, to ryzyko i częstość ich występowania jest dużo mniejsze, niż ryzyka narażenia się na groźne choroby, przeciwko którym te szczepienia się stosuje.