Odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne

W ostatnich latach nabierają coraz większego znaczenia, z uwagi na ich duże rozpowszechnienie. Są to reakcje, w których do rozwoju objawów skórnych nie wystarcza sama obecność leku, lecz konieczna jest także ekspozycja na promienie ultrafioletowe. Główną rolę w powstawaniu tych ciężkich, niekiedy erytrodermicznych zmian odgrywa UVA. Ponieważ ten typ promieniowania stosowany jest z dużym upodobaniem w solariach, celowe się wydaje poddawanie dokładnej kontroli lekarskiej takich zastosowań UVA.

Odczyny fototoksyczne występują u większości ludzi pod wpływem substancji zwiększających reakcję skóry na działanie promieni ultrafioletowych. Czynnikami wywołującymi mogą być rośliny, leki lub różne środki chemiczne, działające zewnętrznie lub podawane doustnie, np. psoraleny, sulfonamidy, tetracykliny, gryzeofulwina, tiazydy, furosemid, NLPZ, leki antyarytmiczne (Amiodarone). Spośród leków stosowanych zewnętrznie, działanie fototoksyczne wykazują furokumaryny, dziegcie i barwniki. Zmiany skórne mają najczęściej charakter oparzeń - występują ostre rumienie, niekiedy z obecnością pęcherzy w obrębie skóry eksponowanej na światło słoneczne.

Odczyn fototoksyczny w trakcie
terapii Nolvadexem

Odczyny fotoalergiczne są to odczyny uwarunkowane immunologicznie, związane z obecnością przeciwciał (alergia natychmiastowa) lub uczulonych limfocytów (nadwrażliwość opóźniona). Reakcje tego typu mogą być wywołane przez leki podawane doustnie - sulfonamidy, pochodne sulfonylomocznika, chlorotiazyd, trankwilizery. Ze środków stosowanych zewnętrznie odczyny fotoalergiczne mogą powodować leki lub kosmetyki, np. środki przeciwbakteryjne dodawane do mydeł, heksachlorofen, kwas paraaminobenzoesowy i inne. Reakcje fotoalergiczne pojawiają się tylko u niektórych osób stosujących środki o działaniu fotouczulającym przy jednoczesnej ekspozycji na promienie UV. Zmiany występują po 24 godzinach i rozprzestrzeniają się poza obrębem miejsc naświetlanych; klinicznie mają charakter wyprysku.

Artykuł pochodzi z tygodnika
"Służba Zdrowia" nr 17/20/2001