Składniki pokarmowe w diecie w niewydolności nerek

W przewlekłej niewydolności nerek odpowiednia dieta ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu równowagi metabolicznej i właściwej kontroli toksemii mocznicowej a zalecenia dietetyczne w przewlekłej niewydolności nerek dotyczą kontroli zawartości białka, sodu, fosforu, potasu i płynów w diecie.

Energia

Większość energii dostarczanej z pożywieniem powinna pochodzić z tłuszczów i węglowodanów a energetyczność diety uzależnia się przede wszystkim od aktywności fizycznej chorego oraz ewentualnych niekorzystnych objawów ze strony przewodu pokarmowego.. Zalecana ilość energii to 30-50 kcal/kg masy ciała. Dieta która dostarcza taką ilość energii chroni przed rozpadem białka ustrojowego i narastaniem mocznika w krwi oraz pozwala uzupełnić i utrzymać zapasy białek ustrojowych na odpowiednim poziomie.

Białko

Podstawową cechą diety w przewlekłej niewydolności nerek jest ograniczenie podaży białka, gdyż duże spożycie białka powoduje wzrost stężenia kreatyniny i mocznika, które powodują zatrucie organizmu. Podawane białko w 50 – 60 % powinno być pełnowartościowe i powinno pochodzić z mięsa, mleka, ryb i białka jaj. Dieta nie powinna zawierać mniej niż 20 g białka, ponieważ mniejsza ilość tego składnika nie pokrywa dobowego zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy.

Tłuszcze

Ilość tłuszczów w diecie nie wymaga ograniczenia pod warunkiem że będą to tłuszcze lekkostrawne, nienasycone. Zaleca się głównie tłuszcze roślinne szczególnie oleje i oliwę z oliwek oraz tłuszcze z ryb morskich zawierające kwasy tłuszczowe z rodziny n – 3.
Należy ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych pochodzących z produktów takich jak:
smalec, słonina, boczek, tłuste mięsa, wędliny.

Sód

W przewlekłej niewydolności nerek ograniczeniu ulega zdolność nerek do usuwania nadmiaru sodu, którego zwiększone stężenie w organizmie prowadzi do zwiększonego pragnienia, zatrzymania wody, obrzęków, nadciśnienia tętniczego.
W diecie należy ograniczyć produkty z dodatkiem soli kuchennej takie jak konserwy, marynaty, wędzone ryby, wędliny, kiszka, salceson, przetwory mięsne, pasztetówka, sery żółte podpuszczkowe (edamski, gouda, rokpol i in.), serki topione i sery twarogowo-owcze (bryndza, oscypek), koncentraty spożywcze z dodatkiem glutaminianu sodu (kostki rosołowe, zupy i sosy z proszku, jarzynka, vegeta).

Fosfor

W przewlekłej niewydolności nerek ograniczeniu ulega zdolność nerek do usuwania nadmiaru fosforu, który wiążąc się z wapniem powoduje powstawanie soli wapienno-fosforowych, które odkładają się w postaci złogów w sercu, mięśniach, naczyniach krwionośnych. Najróżniejszym powikłaniem jest odwapnienie kości prowadzące do osteoporozy, której towarzyszą patologiczne złamania lub skrzywienia kości jako następstwo wtórnej nadczynności przytarczyc.

W diecie należy zrezygnować z produktów bogatych w fosfor takich jak podroby (wątroba, móżdżek, nerki); ryby (świeże, solone, wędzone, konserwowane); żółtka jaj, sery podpuszczkowe, serki topione; bryndza; mleko sproszkowane; indyk, kaczka i pasztety drobiowe; wędliny; suche nasiona roślin strączkowych grzyby; pieczywo i produkty zbożowe.

Nie powinno się wykluczać z diety mleka i jego przetworów takich jak kefir, jogurt, sery twarogowe, gdyż produkty te są bogatym źródłem łatwo przyswajalnego wapnia i dlatego powinny się znaleźć w diecie. Zaleca się suplementację wapna oraz witaminy D3.

Potas

W przewlekłej niewydolności nerek w okresie I i II zwiększeniu ulega wydalanie potasu w związku ze zwiększeniem wydalania ilości moczu, przez co zaleca się stosowanie diety bogatopotasowej w tych okresach. Natomiast w przewlekłej niewydolności nerek niewyrównanej oraz schyłkowej ograniczeniu ulega zdolność nerek do usuwania nadmiaru potasu, dlatego należy ograniczyć spożycie tego pierwiastka przez ograniczenie w diecie produktów takich jak czekolada i wyroby czekoladowe, kakao, orzechy, suche nasiona roślin strączkowych, kasza (szczególnie gryczana), suszone śliwki, figi, banany, owoce cytrusowe, awokado, grzyby, ziemniaki, marchew, pomidory (szczególnie ketchup i koncentrat pomidorowy), warzywa liściaste. oraz niektóre przyprawy, takie jak: suszona pietruszka, bazylia, estragon, papryka w proszku.

Dieta niskopotasowa zawiera niestety małe ilości witamin z grupy B, B1, B2, B6, kwasu foliowego oraz wit. C, dlatego należy je suplementować.

Żelazo

Niedobór żelaza u pacjentów z niewydolnością nerek wynika przede wszystkim z niedostatecznego wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. Zaleca się spożywanie pokarmów zawierających żelazo takich jak mięsa czerwone – wołowina, cielęcina, mięsa drobiowe oraz ryby.

Magnez

Niedobór magnezu u pacjentów z niewydolnością nerek wynika przede wszystkim z niedoborów w diecie, złym wchłanianiem z przewodu pokarmowego, nadmierną utratą z płynami. Zaleca się spożywanie takich produktów jak kakao, czekolada, migdały, orzeszki, kukurydza, płatki owsiane i pieczywo chrupkie, ryby, banany, rodzynki, suszone śliwki i brzoskwinie, suche nasiona strączkowe, selery, ziemniaki w skórce, otręby i kiełki pszenne.