Rodzaje znieczulenia

Spis treści

1. Narkoza czyli znieczulenie ogólne
2. Znieczulenie przewodowe

W zależności od rodzaju badania czy operacji i potrzeb z tym związanych, a także zależnie od wieku chorego, jego stanu zdrowia i właściwości osobniczych, można posłużyć się różnymi podanymi poniżej metodami.

Narkoza czyli znieczulenie ogólne

Narkoza (znieczulenie ogólne, uśpienie) to rodzaj znieczulenia, który elimunuje ból, oraz czasowo wyłącza świadomość.

Przed przystąpieniem do znieczulenia pacjent jest podłączany do aparatury monitorującej prace serca (EKG), ciśnienie tętnicze krwi oraz tętno, która w sposób ciągły monitoruje stan pacjenta podczas znieczulenia. W celu pomiaru utlenowania krwi założony czujnik pulsoksymetru na palec ręki wskazuje, czy utlenowanie krwi jest właściwe.

Znieczulenie ogólne można wykonać metodą dożylną lub wziewną. W metodzie dożylnej stan uśpienia wywołuje się poprzez dożylne podanie leków, natomiast w metodzie wziewnej dodatkowo niezbędny jest aparat, za pomocą którego podaje się niezbędne leki oraz który podtrzymuje funkcje oddechowe za pacjenta. W znieczuleniu dożylnym aparat do znieczulenia nie jest bezwzględnie konieczny, gdyż nie wszystkie środki stosowane do znieczulenia muszą osłabiać czynność oddychania, jednak zwykle wymagany jest chociaż najprostszy przyrząd do wspomagania oddychania (np. zestaw Ambu).

Przystępując do znieczulenia, pacjent zwykle otrzymuje dożylnie leki usypiające i zwiotczające mięśnie a poprzez założoną przez maseczkę umieszczoną na ustach i nosie tlen, który ma na celu polepszenie utlenowania krwi przed podaniem właściwych środków znieczulających, które mogą osłabiać oddech pacjenta. Po zadziałaniu podanych leków anestezjolog intubuje pacjenta, poprzez założenie pod kontrolą wzroku specjalnej rurki do dróg oddechowych. Następnie dla podtrzymania znieczulenia stosuje się przeważnie środki wziewne gazowe lub lotne w połączeniu z tlenem, które podaje się do rurki intubacyjnej.

Głębokość narkozy (a przez to ilość i rodzaj podawanych leków) jest zależna od stanu chorego oraz rodzaju zabiegu operacyjnego.

Po zakończeniu operacji podawane są leki odwracające działanie leków usypiających i porażających mięśnie i po powrocie prawidłowej czynności mięśni, którą stwierdza się jeśli pacjent na polecenie otworzy powieki, wysunie język, rurka intubacyjna jest usuwana z krtani.

Po znieczuleniu ogólnym pacjent pozostaje przez parę godzin na sali pooperacyjnej gdzie jest stale monitorowany, aby szybko rozpoznać ewentualne powikłania pooperacyjne czy powikłania po znieczuleniu. Aparatura monitoruje czynność serca, ciśnienie krwi, ilość tlenu we krwi. Większość pacjentów podawanych ma tlen przez maseczkę lub cewnik do nosa oraz dożylnie kroplówki.

Powikłania

Mimo że do znieczulenia ogólnego stosowane leki i sprzęt są bardzo bezpieczne istnieje możliwość wystąpienia powikłań:

• parogodzinna czy parodniowa chrypka, która jest następstwem intubacji i zwykle mija bezpowrotnie.
• długotrwała senność,
• zbyt płytki oddech,
  
• spadki bądź wzrosty ciśnienia tętniczego,
  
• zaburzenia pracy serca.
  
• nieprawidłowa reakcji na użyte leki
  

W sporadycznych przypadkach znieczulenie ogólne może zakończyć się śmiercią chorego z wyżej wymienionych powodów.

Znieczulenie przewodowe

Znieczulenie przewodowe polega na wyłączeniu czucia bólu w obwodowym układzie nerwowym poprzez podanie leku znieczulającego miejscowo w okolice nerwów przewodzących ból z obszarów ciała, w obrębie których wykonywany jest zabieg. Podczas zabiegu chory może być zupełnie przytomny lub może spać płytkim snem. Znieczulenie może być wykonane jednorazowo (pojedyncza dawka leku) albo tez w okolice nerwu może być włożony cienki cewnik, poprzez który leki mogą być wielokrotnie podawane podczas długotrwalych zabiegów lub porodu. Znieczulenie przewodowe w większości przypadków  w mniejszym stopniu obciąża organizm. Możliwe  jest wykonanie wielu rodzajów znieczulenia przewodowego:

• Znieczulenie powierzchowne  wyłącza zakończenia nerwowe w błonach śluzowych jamy ustnej, nosa, tchawicy, pęcherza moczowego i pochwy. Znieczulenie polega na zastosowaniu leku w sprayu lub żelu na znieczulającą powierzchnię. Metoda ma zastosowanie przy znieczuleniu cewki moczowej przy cystoskopii lub śluzówki jamy ustnej przy leczeniu stomatologicznym.
• Znieczulenie nasiękowe polega na wyłączeniu zakończeń nerwowych i włókien nerwowych. Znieczulenie nasiękowe polega na ostrzyknięciu środkiem znieczulającym wybranego miejsca przez liczne wkłucia igły.
• Znieczulenie nerwów obwodowych polega na wyłączeniu nerwów obwodowych lub splotów nerwowych, których obszar unerwienia chcemy znieczulić. Blokady nerwów powodują również bezruch, brak czucia dotyki, ciepła i zimna w blokowanej okolicy, często jednak trwają one dłużej niż blokady dolędźwiowe (nawet do 16 godzin). Zaletą znieczulenia nerwów i splotów obwodowych jest małe ryzyko powstania powikłań. Największym zagrożeniem jest podanie leku do naczynia krwionośnego, co może doprowadzić do utraty przytomności, drgawek, zaburzeń pracy serca a nawet śmierci. Najczęściej stosuje się w przypadku nerwów międzyżebrowych, nerwów kończyny górnej (nerw pośrodkowy, łokciowy, promieniowy), nerwów kończyny dolnej (nerw udowy, zasłonowy, skórny uda boczny, nerw strzałkowy, nerw udowo-goleniowy, nerw piszczlowy, nerw łydkowy)
  
• Znieczulenie zewnątrzoponowe  polega na podaniu środka znieczulającego do przestrzeni zewnątrzoponowej. Znieczulenie to jest najczęśćiej wykonywanym znieczuleniem przewodowym przy porodzie, cieciach cesarskich, operacjach żylaków, przepukliny, większości operacji urologicznych itp. Przed wykonaniem znieczulenia podłączana jest kroplówka, następnie chorego układa się w pozycji na boku lub siedzącej po czym po  zdezynfekowaniu pleców bada dokładnie kręgosłup i znieczula skórę. . Następnie specjalną igłą anestezjolog wkłuwa głębiej a po wprowadzeniu igły w odpowiednie miejsce w kręgosłupie podawany jest lek. Czasami do przestrzeni zewnątrzoponowej zakładany jest cewnik poprzez który można w sposób ciągły podawać lek. Znieczulenie zewnątrzoponowe ciągłe stosuje się w przypadku operacji długotrwałych i rozległych lub do zwalczania bólu pooperacyjnego. W zależności od stosowanego środka po 5-30minut blokowana okolica staje się drętwa i bez czucia. Przewodzenie w nerwach przerywane jest w sposób odwracalny, tak, żę  po 2 - 6 godzinach od wykonania znieczulenia wraca czucie w blokowanej części ciała oraz odczuwanie bólu w ranie pooperacyjnej. Znieczulenie zewnątrzoponowe jest znieczuleniem bezpiecznym. Najczęstszym powikłaniem znieczulenia są bóle głowy, występujace głównie u młodych kobiet. Bóle te ustępują po nawodnieniu kroplówkami i leżeniu.
• Znieczulenie podpajęczynówkowe polega na podaniu leku znieczulającego do przestrzeni podpajęczynówkowej. Wysokość znieczulenia można regulować rodzaje, ilością, stężeniem oraz ułożeniem pacjenta. W ostatnim czasie znieczulenie to jest rzadziej wykonywanie, głównie przy bólach nowotworowych.