Rak szyjki macicy - ochrona polskich dziewczynek

Jakie są szanse polskich dziewczynek na ochrona przed rakiem szyjki macicy w porównaniu z rówieśniczkami w Europie?

W 2008 roku 9 polskich miast i gmin zdecydowało się na bezpłatne szczepienie kilkunastoletnich dziewczynek przeciwko wirusowi HPV, który odpowiada za ok. 70% przypadków raka szyjki macicy¹. Są wśród nich: Jastrzębie Zdrój, Poznań, Święta Katarzyna, Radomsko, Gdynia, Polanica Zdrój, Kobierzyce, Szczytna i Stryków. W Europie już 14 krajów wprowadziło powszechne szczepienia przeciwko wirusowi HPV.


Polska indywidualnie
W Polsce akcja przybiera różne formy, ze względu na środki finansowe, jakimi dysponuje gmina lub fundator. Kilka gmin, które w dojrzały sposób podchodzą do ochrony zdrowia swoich społeczności, już zaangażowało się w finansowanie szczepień, by chronić dziewczęta przed rakiem szyjki macicy. Szczepieniu poddawane są wszystkie dziewczynki z kilku roczników lub też określona ilość nastolatek, które pierwsze zgłoszą się na szczepienie, czasem środków samorządowych wystarcza tylko na szczepienie wybranej grupy dziewcząt, tak jak w Poznaniu, gdzie finansowane są szczepienia dla dziewcząt z domu dziecka. W Jastrzębiu Zdroju Fundacja Ochrony Zdrowia i Opieki Społecznej pokrywa około 90 proc. kosztu szczepienia, którym objęte są dziewczynki w wieku 12-19 lat. Święta Katarzyna pokrywa koszty związane ze szczepieniem wszystkich mieszkanek urodzonych w 1994 roku. Choć coraz więcej lokalnych samorządów rozważa możliwość inwestycji w zdrowie młodych mieszkanek, niestety nadal w Polsce takich inicjatyw jest niewiele. Pozostaje szczepienie z kieszeni prywatnych osób.

Europa centralnie
Już 14 europejskich krajów zdecydowało się na wprowadzenie programów zapobiegających rakowi szyjki macicy i powszechne szczepienie dziewczynek. W czerwcu br. Departament Zdrowia Wielkiej Brytanii wybrał szczepionkę firmy GlaxoSmithKline do trzyletniego Narodowego Programu Przeciwdziałania HPV, mającego na celu długotrwałą ochronę przed rakiem szyjki macicy. Kolejne kraje rozważają taką możliwość w najbliższych latach. A kiedy na taką decyzję zdecyduje się polski rząd?

W Wielkiej Brytanii, liczącej prawie 60 mln mieszkańców co roku średnio 3 tys. kobiet dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, co trzecia umiera z powodu tej choroby². W naszym kraju rocznie 4 tys. kobiet rocznie słyszy tragiczną diagnozę i połowa z nich umiera, ponieważ zgłasza się do lekarza zbyt późno³. W niechlubnej statystyce zachorowalności na raka szyjki macicy nasz kraj zajmuje drugie miejsce w Europie. Mimo darmowych zaproszeń na badania cytologiczne korzysta z nich niespełna 10% Polek. Kiedy w budżecie państwa znajdą się środki na szczepienie nastoletnich dziewczynek przeciw wirusowi wywołującemu tą groźną chorobę? Szczepienia nastolatek, które nie miały jeszcze kontaktu z wirusem to dla Polski długofalowa inwestycja w zdrowie społeczeństwa.

Na raka szyjki macicy zapadają najczęściej kobiety powyżej 40 roku życia. Jednak do zakażenia może dojść już podczas pierwszego stosunku seksualnego, a choroba bezobjawowo rozwija się latami. Dlatego najlepiej jest zaszczepić się zanim dojdzie do naturalnego zakażenia wirusem HPV. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje populacyjne szczepienie dziewcząt w wieku 11-12 lat, uznając za wskazane również w populacji starszych w wieku 13-18 lat, czyli zanim dojdzie do kontaktu z wirusem. Wskazuje też na korzyści wynikające ze szczepienia dla kobiet do 55. roku życia, pozostawiając decyzję o szczepieniu w gestii kobiet i lekarzy.

Każda Polka może zachorować na raka szyjki macicy, ale chorobie tej można zapobiegać. Optymalną formą profilaktyki raka szyjki macicy jest połączenie cytologii i szczepień przeciwko zakażeniu wirusem HPV^{4 5}.

Źródło:

1. Munoz N, Bosch X, Castellasague X. Against which human papillomavirus types shall we vaccinate and screen? The international perspective. Int J Cancer 2004; 111: 278-85
2. Cancer Research UK cancer statistics – Incidence and mortality UK. http://info.cancerresearchuk.org/cancerstats/?a=5441. Assessed May 2008
3. Wojciechowska U I wsp. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2002 roku. Centrum Onkologii, Warszawa  2004
4. Goldie SJ et al. J Natl Cancer Inst 2004;96:604–15
5. Harper DM et al. Lancet 2004;364:1757–55