Miedź

Miedź jest pierwiastkiem śladowym występującym w całym organizmie a jej ilość ocenia się na około 100 miligramów. Ponad połowa miedzi znajduje się w mięśniach i kośćcu. Miedź wchodzi w skład wielu enzymów i bierze udział w wielu procesach przemian metabolicznych.

Miedź, aktywując enzym niezbędny do budowy erytrocytów, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krwiotwórczego, uczestniczy w syntezie hemoglobiny i razem z żelazem bierze udział w procesach utleniania i dostarczaniu tlenu do tkanek. Miedź występująca w ceruloplazminie (białko surowicy) jest jedną z bardziej ruchliwych form tego pierwiastka w organizmach i w tej postaci reguluje metabolizm oraz transport żelaza. Wpływa na metabolizm lipidów (np. cholesterolu) i właściwości mielinowej osłonki włókien nerwowych. Istotny jest także wpływ miedzi poprzez syntezę dopaminy na rozwój układu nerwowego oraz poprzez syntezę kolagenu i elastyny na regenerację tkanki łącznej. Uważa się że niedobory miedzi mogą mieć związek z wadami kręgosłupa a zwłaszcza skoliozy w związku z faktem, że pierwiastek ten uczestniczy w syntezie kolagenu.

Miedź jest składnikiem enzymów biorących udział w procesach tworzenia melaniny i prostaglandyn, biorących udział w regulacji ciśnienia krwi, pracy serca czy likwidacji stanów zapalnych. Ponadto miedź wraz z cynkiem przeciwdziałają uszkodzeniom wywołanym przez wolne rodniki tlenowe.

Niedobór miedzi

Niedobór miedzi obserwuje się rzadko. Braki miedzi, która jest magazynowana w wątrobie mogą wystąpić głównie przy genetyczne uwarunkowanych zaburzeniach jej wchłaniania, niedokrwistościach, czy też razem z przewlekłymi biegunkami.

Niedobór miedzi powoduje uszkodzenia tętnic i serca, może powodować nadciśnienie i powstawanie zakrzepów. Często dochodzi do zmniejszenia produkcji melaniny, barwika włosów i skóry. Przy niedoborze miedzi zwiększa się podatność organizmu na infekcje i choroby. Niedobór miedzi powoduje także ograniczenia wzrostu i płodności, zaburzenia sytemu nerwowego (migreny), a także osteoporozę.

Nadmiar miedzi

Długotrwałe spożywanie żywności o podwyższonej zawartości miedzi wiąże się z ryzykiem zatruć, na co są szczególnie narażone dzieci i niemowlęta. Nadmiar miedzi w diecie człowieka wywołuje różne zmiany metaboliczne, a odległe skutki wiążą się przede wszystkim ze zmianami w wątrobie, a w następnej kolejności z uszkodzeniem nerek, tkanki mózgowej oraz naczyń wieńcowych i mięśnia sercowego.

Najczęstszymi skutkami nadmiaru miedzi mogą być zburzenia psychiki, uszkodzenia nerek, a także nadciśnienie tętnicze. Nadmiar miedzi może powodować anemię, zaburzenia funkcjonowania wątroby i układu oddechowego, nieżyty, zmniejszenie odporności, nudności i wymioty.

Źródła miedzi

Miedź powszechnie występuje w większości produktów spożywczych. Najwięcej miedzi zawierają warzywa i owoce, owoce morza, fasola, groch, ziarna pszenicy, śliwki, wątroba, nerki, płuca, serce, krewetki, orzechy, podroby, grzyby, pełnoziarniste produkty zbożowe.

Dzienne zapotrzebowanie na miedź

Dzienne zapotrzebowanie na miedź (mg/osoba) wg zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie

Niemowlęta**
0 - 0,5 0,5 - 1,0	0,4-0,6 0,6-0,7
Dzieci**
1- 3 lat 4 - 6 lat 7 - 9 lat	0,7-1,0 1,0-1,5 1,5-2,0
Młodzież**
chłopcy 10-12 lat chłopcy 13 - 15 lat chłopcy 16 - 18 lat dziewczynki 10-12 lat dziewczynki 13 - 15 lat dziewczynki 16 - 18 lat	1,5-2,0 1,5-2,0 1,5-2,0 1,5-2,0 1,5-2,0 1,5-2,0
Mężczyźni**
19 - 25 lat - aktywność fizyczna mała - aktywność fizyczna umiarkowana - aktywność fizyczna duża 26 - 60 lat - aktywność fizyczna mała - aktywność fizyczna umiarkowana - aktywność fizyczna duża powyżej 60 lat	2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5
Kobiety**
19 - 25 lat - aktywność fizyczna mała - aktywność fizyczna umiarkowana - aktywność fizyczna duża 26 - 60 lat - aktywność fizyczna mała - aktywność fizyczna umiarkowana - aktywność fizyczna duża ciężarna - II połowa ciąży karmiąca powyżej 60	2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,0-2,5 2,2-2,7 2,0-2,5

** Zalecenia dla niemowląt oparte są na średniej zawartości sodu, potasu i chloru w 1000 ml mleka kobiecego (dolna granica rozrzutu). Zalecenia dla dzieci od 1 do 9 lat przedstawiono w granicach "od-do", pierwsza wartość jest minimalną zalecaną ilością dziennego spożycia dla danego pierwiastka, druga wartość jest poziomem bezpiecznym.