Mącznica lekarska

Rodzina: Ericaceae

Opis surowca: Surowcem są liście mącznicy lekarskiej zebrane późną jesienią. Zawierające nie mniej niż 6% arbutyny.

Związki czynne: Glikozydy fenolowe: arbutyna i metyloarbutyna. Oprócz tego garbniki hydrolizujące, flawonoidy, trójterpeny, kwasy fenolowe.

Działanie: Urodesinficiens, adstringens, diureticum. Stosowany jest jako środek odkażający drogi moczowe. Działanie to jest związane z obecnością w surowcu glikozydów fenolowych, które hydrolizują w moczu i uwalniają hydrochinon - związek o działaniu przeciwbakteryjnym. Hydroliza arbutyny występuje tylko w zasadowym środowisku moczu - powyżej 7,5 pH. Takie podwyższone pH jest najczęściej wywołane obecnością bakterii w drogach moczowych. Surowiec w nieznacznym stopniu zwiększa ilość wydalanego moczu. Liście mącznicy zawierają również pewną ilość garbników, w związku z tym obserwuje się także pewne działania związane z ich obecnością w surowcu.

Wskazania: Zakażenia dróg moczowych szczególnie u młodzieży i osób starszych, źle znoszących długotrwałą antybiotykoterapię. Pomocniczo w zachowawczym leczeniu kamicy moczanowej.

Uwagi: Podczas stosowania surowca powinien być utrzymywany zasadowy odczyn moczu pH = 7,0 - 7,8. Długotrwałe stosowanie surowca może prowadzić do wystąpienia objawów przewlekłego zatrucia hydrochinonem. Jednorazowo podane duże dawki wyciągu mogą podrażniać żołądek (garbniki).

Stanowiska: Mącznica rośnie na stanowiskach naturalnych i jest pod częściową ochroną.

Wygląd zewnętrzny: Liście są jasnozielone, łopatkowate lub odwrotnie jajowate. Długość do około 3 cm. Powierzchnia blaszki jest skórzasta, siatkowato unerwiona, nerw główny rynienkowato wgłębiony. Brzeg gładki. Dolna powierzchnia liścia jest jaśniejsza.