Chore serce Europy - opinie ekspertów

Osiągamy większe sukcesy w leczeniu niż w prewencji chorób układu krążenia
Nowe mapy wskaźników ryzyka sercowo-naczyniowego dla obszaru Europy nie stanowią zaskoczenia, podobnie jak fakt, że Polska nie została zaliczona do grupy ośmiu krajów o niskim ryzyku zgonu sercowo-naczyniowego. Martwi natomiast dystans, jaki dzieli nas od „starych” krajów Unii Europejskiej. Szczególnie dotyczy to, nieanalizowanej na szczęście dla nas w omawianym artykule, umieralności przedwczesnej. Warto podkreślić, że autorzy opracowania w dyskusji odnotowali znaczącą redukcję umieralności z powodu chorób układu krążenia, jaka dokonała się w Polsce w latach 90., cytując pracę, osoby wielce zasłużonej dla prewencji w Polsce, prof. Zatońskiego i wsp., która ukazała się w British Medical Journal. Mam nadzieję, że artykuł Jacqueline Muller-Nordhorn i wsp. przyczyni się do wzmożenia działań mających na celu zmniejszenie zagrożenia chorobami układu krążenia w naszym kraju. Za krok w tym kierunku należy uznać decyzję Minister Zdrowia o kontynuowaniu w następnych latach programu POLKARD. Kluczem do zmniejszenia ryzyka sercowo-naczyniowego Polaków, jest skuteczniejsze zapobieganie chorobom układu krążenia w myśl popularnego hasła: "lepiej zapobiegać niż leczyć". Okazuje się, że w praktyce osiągamy większe sukcesy w leczeniu niż w prewencji chorób układu krążenia. Skuteczność prewencji zależy bowiem od wielu wzajemnie powiązanych czynników, takich jak: stopień rozwoju ekonomicznego i poziom życia społeczeństwa, organizacja i funkcjonowanie ochrony zdrowia oraz działania populacyjne podejmowane przez administrację państwową, a przede wszystkim nasza własna świadomość o konieczności inwestowania w swoje serce. Konieczność tej inwestycji powinna być kształtowana i rozwijana już od dzieciństwa, albowiem wtedy zaczyna się rozwijać miażdżyca. Niestety działania profilaktyczne podejmowane są za późno, zwykle wtedy, kiedy doszło już do zawału serca czy udaru mózgu.


Jednym z kluczowych zadań jest prewencja rozwoju nadciśnienia tętniczego
Raport jednoznacznie wskazuje, że pomimo korzystnych trendów obserwowanych w Polsce od początku lat dziewięćdziesiątych, nie udało się nam wejść do „pierwszej ligi” krajów europejskich o małym ryzyku sercowo-naczyniowym. Nie ma zatem najmniejszych wątpliwości, że konieczne jest zintensyfikowanie działań zmierzających do skuteczniejszej prewencji chorób układu krążenia w naszym kraju. Jednym z kluczowych zadań jest prewencja rozwoju nadciśnienia tętniczego, zwiększenie jego wykrywalności oraz poprawa skuteczności terapii. Badania epidemiologiczne wskazują, że w Polsce ponad 8 milionów dorosłych choruje na nadciśnienie, a kolejne 8-9 milionów jest zagrożonych jego rozwojem. Polska należy do krajów europejskich o największym spożyciu sodu i najmniejszym stopniu aktywności fizycznej. Wzorem innych krajów (m.in. Finlandii) konieczne jest podjęcie współpracy z przemysłem spożywczym w celu ograniczenia stosowania chlorku sodu. U około 30 proc. chorych nadciśnienie nie zostało nigdy rozpoznane; konieczna jest zatem edukacja społeczeństwa dotycząca czynników zwiększających ryzyko rozwoju nadciśnienia i zagrożeń płynących z podwyższonego ciśnienia. Aż 45 proc. chorych pomimo leczenia nie uzyskuje zadowalającej kontroli ciśnienia tętniczego. Wynika to m.in. ze znacznie rzadszego stosowania preparatów złożonych w naszym kraju. Polska jest niestety jednym z nielicznych krajów europejskich, w których taka forma leczenia przeciwnadciśnieniowego nie jest objęta refundacją.


Znaczna część pacjentów z chorobą wieńcową nie otrzymuje należnego zestawu leków
Bez wątpienia, skuteczna prewencja pierwotna w pierwszej kolejności wynika z odpowiedniego stylu życia. Redukcję liczby zgonów wywołanych chorobą wieńcową w Polsce wiąże się ze zmniejszeniem spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych na korzyść wielonienasyconych. Nadal znacząco różnimy się od "starej" Unii spożyciem warzyw i owoców oraz rozpowszechnieniem nałogu palenia tytoniu. Metodą poprawy może być zwiększenie składki ubezpieczeniowej u palaczy tytoniu czy dodatkowe wynagradzanie lekarzy POZ w zależności od skuteczności prewencji pierwotnej. Prawdopodobnie, w naszym kraju również ma miejsce "inercja terapeutyczna" w zachowaniu lekarzy, którzy nie reagują na niezadowalającą kontrolę ciśnienia tętniczego u swoich chorych. Należy także zauważyć, że w Polsce papierosy są znacznie tańsze niż na Zachodzie Europy. Wyniki badania SPOK (Standard Podstawowej Opieki Kardiologicznej) wskazują, że nadal znaczna część pacjentów z chorobą wieńcową nie otrzymuje należnego zestawu leków o udowodnionej skuteczności w prewencji wtórnej.



Właściwe leczenie zakłada normalizację glikemii, ciśnienia tętniczego, lipemii i masy ciała
Cukrzyca typu 2 jest zbiorem zaburzeń metabolicznych, które w istotnym stopniu przyspieszają wystąpienie i progresję miażdżycy, a co za tym idzie zwiększają ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Właściwe leczenie zakłada normalizację glikemii, ciśnienia tętniczego, lipemii i masy ciała. Na całym świecie istnieje problem „luki terapeutycznej” – rozbieżności pomiędzy zapisanymi w wytycznych leczenia wartościami docelowymi, a tymi uzyskiwanymi w codziennej praktyce. Pod tym względem Polska nie odbiega od innych krajów, z wyjątkiem powszechności stosowania statyn i kwasu acetylosalicylowego. Decydują o tym względy finansowe oraz wymuszona cukrzycą polipragmazja, utrudniająca dokładne przestrzeganie zaleceń lekarskich (compliance). Niemniej wydaje się, że stopień wyrównania cukrzycy u polskich chorych, porównywalny z uzyskiwanym w innych krajach, nie może w pełni tłumaczyć i tak drastycznych różnic w śmiertelności w poszczególnych regionach Europy spowodowanych powikłaniami sercowo- naczyniowymi.