Błędne koło Bólu i Bezsenności - syndrom czasów?

Około 30% Polaków skarży się na problemy ze snem. Jak wynika z przeprowadzonych badań aż 24% spośród tych osób odczuwa jednocześnie przykre, narastające w ciągu całego dnia i nasilające się wieczorem bóle. Czy zatem ból i bezsenność mogą się wzajemnie wzmagać?

Czy wieczorem boli tak samo?
Wiedza na temat bólu w środowisku medycznym jest powszechna i dość szeroka. Istnieje jednak pewien aspekt związany z bólem, na który należy zwrócić szczególna uwagę, a mianowicie intensywność odczuwania bólu w zależności od pory dnia. Najgorsze samopoczucie pojawia się zazwyczaj rano i wieczorem. Dlaczego? W ciągu dnia działa na nas cały szereg bodźców zewnętrznych, dość skutecznie odrywających uwagę od negatywnych emocji i uczucia zmęczenia. Ogromnym wysiłkiem mobilizujemy się do pracy, a fizjologiczny wzrost adrenaliny w ciągu dnia łagodzi objawy bólowe. Wieczorem, gdy poziom aktywności i mobilizacji spada, do głosu dochodzą sygnały płynące z udręczonego bólem i zmęczeniem ciała.

Dlaczego nie możemy zasnąć?
Na kłopoty z zasypianiem wpływ ma wiele czynników. Jednak jedną z najczęściej wymienianych przez pacjentów przyczyn braku snu jest ból. To właśnie uporczywy ból, który narasta wieczorem i w nocy, nie pozwala nam zasnąć. Ta dolegliwość staje się w ostatnim czasie coraz bardziej powszechna. Oprócz chronicznych bólów (głowy, stawów, mięsni, brzucha itp.) powiązanych przyczynowo–skutkowo z chorobami somatycznymi i psychosomatycznymi, wśród kolejnych najczęściej spotykanych przyczyn kłopotów z zaśnięciem wymienić można również:

• stres; chroniczne napięcia, pośpiech i uczucie niepokoju bez możliwości właściwego odreagowania;
• lęki i niepokoje wywołane poczuciem zagrożenia i brakiem stabilizacji w miejscu pracy;
• złe nawyki związane ze snem i zasypianiem.

Długotrwałe zaburzenia snu powodują nieprzyjemne skutki w postaci zmian w psychice i samopoczuciu. Na poziomie świadomym, brak snu odczuwany jest jako zmęczenie i pogorszenie stanu zdrowia. Długotrwałe złe samopoczucie fizyczne ma dodatkowo negatywny wpływ na ogólne nastawienie do życia, do innych osób, a nawet do zwykłych, codziennych obowiązków. Na poziomie fizjologicznym brak snu oznacza natomiast spadek odporności organizmu na choroby. Nieprzespana noc nasila odczuwanie bólu, zaś dolegliwości bólowe napędzają bezsenność oraz kolejne symptomy choroby i dolegliwości bólowe!

Błędne koło Bólu i Bezsenności („3B”)
Zdaniem wielu specjalistów mamy obecnie do czynienia z nie całkiem znanym, ale za to powszechnie występującym syndromem BBB, czyli Błędnym kołem Bólu i Bezsenności. Daremnie jeszcze szukać tego syndromu w obowiązującej klasyfikacji chorób i przyczyn zgonów, choć jak wskazują dane, problem narasta lawinowo. Jest przyczyną narastającego, na niespotykaną dotychczas skalę, stresu (patrz: Aleksander Perski, Poradnik na czas przełomu, Wydawnictwo Jacek Santorski & Co, 2004).

Konsekwencje psychologiczne i społeczne Błędnego koła Bólu i Bezsenności są poważne: wzrost wydatków na leczenie, straty finansowe firm z powodu absencji chorobowej oraz nieefektywnej obecności w pracy, wzrost na tym tle patologii związanej z uzależnieniami. Jeszcze bardziej dramatyczne są skutki osobiste: spadek poczucia własnej wartości, rozpad więzi rodzinnych, depresja, choroby somatyczne. Rozwiązanie problemu i długofalowa poprawa wiążą się z radykalną zmianą dotychczasowego stylu życia, przekonań dotyczących zdrowia i wymaga przeformułowania systemu wartości. Jednak pierwszym krokiem w kierunku poprawy jest natychmiastowe przerwanie tego Błędnego koła Bólu i Bezsenności w dowolnym miejscu. Można to zrobić zaczynając do uporania się albo z bólem, albo z bezsennością. W tym celu, po konsultacji z lekarzem, można sięgnąć po leki jednocześnie łagodzące ból i ułatwiające zasypianie. Działają one na oba problemy, które uniemożliwiają nam spokojny, regenerujący sen.

Autor: Ewa Ławicka psycholog kliniczny