Zmiany zanikowe w układzie moczowo-płciowym

Zmiany zanikowe w układzie moczowo-płciowym
Menopauza to nie tylko objawy naczynioruchowe - uderzenia gorąca, pocenie, kołatanie serca, czy psychoemocjonalne - zaburzenia nastroju, drażliwość, depresja, zaburzenia snu, ale przede wszystkim zmiany w narządach i tkankach estrogenozależnych, a więc w takich, gdzie znajdują się receptory estrogenowe, na które mogą działać hormony sterydowe. Pochwa i srom, podobnie jak gruczoł piersiowy, są tkankami estrogenozależnymi. 

Patrząc na cytologię exfoliatywną pochwy, to znaczy na wygląd nabłonka w różnych stadiach życia kobiety, widać wyraźnie, że jest on całkowicie różny w różnych okresach życia. Noworodek płci żeńskiej ma bardzo grubą śluzówkę pochwy, dlatego że znajduje się ona pod wpływem estrogenów matki podczas gdy u dziecka śluzówka jest bardzo cienka, a u kobiety w okresie pomenopauzalnym grubość śluzówki pochwy jest jeszcze mniejsza niż u kilkuletnich dziewczynek. Nabłonek ma wówczas tylko warstwę komórek przypodstawnych, nie zapewniających prawidłowej wytrzymałości i właściwości biomechanicznych pochwy.

W połowie lat sześćdziesiątych ukazała się książka Roberta Wilsona zatytułowana "Kobieca na zawsze", która w pewnym sensie, przez ponad trzydzieści lat, rzutowała na nasze podejście do substytucyjnej hormonalnej terapii zastępczej. Tak było do czasu, kiedy zostały opublikowane badania, które nas, to znaczy świat medyczny i pacjentki, trochę otrzeźwiły, gdy okazało się, że są pewne stany, w których ta terapia może przynosić więcej złych skutków, niż korzyści. Wilson zwracał także uwagę, że zmiany zanikowe występujące w obrębie pochwy mogą być odwracane przez systemowe podawanie estrogenów i tak istotnie jest, ale dziś wiemy także, że nie do końca jest to prawdą.

Zmiany występujące w pochwie związane z okresem hypoestrogenizmu, to przede wszystkim:

  • skrócenie i zwężenie pochwy,
  • atrofia sklepień,
  • niewystarczające nawilżanie,
  • suchość pochwy,
  • zaburzenia ukrwienia ścian pochwy,
  • bladość śluzówki,
  • wygładzenie zmarszczek,
  • zcieńczenie i keratynizacja warstwy nabłonkowej.

Przekłada się to na biomechanikę nabłonka, nawet niewielkie podrażnienie może powodować przykre dolegliwości bólowe i krwawienie. Deprywacja estrogenowa występująca u kobiet w okresie menopauzy może być więc bardzo dokuczliwa. Wymaga to terapii, substytucyjnej lub miejscowej, co już zależy od decyzji lekarza.

Jak pokazują badania, już w okresie trzech lat po zaprzestaniu krwawienia miesięcznego u 50 proc. pacjentek występują objawy suchości pochwy. Powoduje to obniżenie jakości życia intymnego na skutek bolesnych stosunków seksualnych (dyspareunia). W krótkim okresie po menopauzie prawie 30 proc. kobiet odczuwa te dolegliwości.

Tu pytanie: czy można bezpiecznie stosować drogą dopochwową leki takie właśnie jak sterydy płciowe? Tak, ponieważ sterydy jajnikowe i to zarówno estrogeny jak i gestageny są efektywnie absorbowane przez śluzówkę pochwy. Co więcej: ta absorbcja jest bardzo dobra. Jeśli zastosujemy ekwiwalentną dawkę mikronizowanego estradiolu drogą dopochwową, to w porównaniu do dawki doustnej stężenie w surowicy krwi będzie stokrotnie większe. Stąd jednak wniosek, że podając leki drogą dopochwową absolutnie należy stosować odpowiednio niską dawkę żeby uniknąć efektu systemowego. Zwiększenie dawki podawanej drogą systemową (w plastrach, tabletkach, żelach) do niczego dobrego nie prowadzi, przeciwnie może nawet narazić pacjentkę na powikłania, jak choćby choroba zakrzepowo-zatorowa. Dobre efekty może dać natomiast leczenie łączące terapię systemową z miejscową.

Wiele kobiet uważa, ze towarzyszące menopauzie dolegliwości, takie jak suchość pochwy, bolesność podczas stosunków, świąd, pieczenie, tkliwość pochwy, częste infekcje w pochwie, są nieodłącznym objawem postępującego procesu starzenia. Tymczasem dolegliwości te można i należy leczyć. Skuteczność i bezpieczeństwo terapii miejscowej dostarczającej estrogen bezpośrednio do pochwy, czyli tam, gdzie jest on potrzebny, jest bardzo wysoka.

Nowoczesne, niskodawkowe preparaty hormonalne dostępne są na naszym rynku. Ustępowanie dolegliwości pochwowych związanych z menopauzą zauważalne jest już po dwóch tygodniach stosowania estradiolu. Leki do terapii miejscowej bardzo szybko uwalniają pacjentki od przykrych objawów związanych z deprywacją estrogenową, tak ze strony pochwy jak i układu moczowego. Dlatego też ich stosowanie należy traktować jako istotny element opieki menopauzalnej, jak również medycyny wieku starczego. Leki z tego zakresu mogą być bezpiecznie stosowane przez wiele lat.

II Katedra i Klinika Ginekologii AM w Lublinie

Ocena artykułu

3.71
z 41 głosów
Napisz komentarz →
5
 
(8)
4
 
(21)
3
 
(6)
2
 
(4)
1
 
(2)
Ocena
Ocenianie... . .
Dziękujemy za ocenę!
3.71 z 41 głosów

71%czytelników oceniło artykuł na 4 i 5 gwiazdek.

    Podobne teksty