Zapobiegaj astmie!

1. Czy choroby alergiczne i astma są dużym problemem?
2. Jakie są przyczyny zwiększania się liczby chorych?
3. Czym jest astma oskrzelowa?
4. Jakie objawy powinny nas skłonić do konsultacji z lekarzem?
5. Czy astmie można zapobiegać?
6. Z jakimi problemami mogą spotkać się dzieci chorujące na astmę?
7. Czy mogłyby Panie przybliżyć cele programu "Wolność Oddechu-Zapobiegaj astmie"
8. Kto jest organizatorem programu?
9. Jak będzie przebiegała pilotażowa edycja programu?
10. Jakie jest znaczenie programu "Wolność Oddechu - Zapobiegaj astmie"?

Wywiad z prof. dr hab. med. Elżbietą Piontek z Kliniki Pediatrii Centrum Zdrowia Dziecka i mgr Elżbietą Łata, Dyrektorem Departamentu Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej w Głównym Inspektoracie Sanitarnym

Czy choroby alergiczne i astma są dużym problemem?

Prof. Elżbieta Piontek: Tak, coraz większym. Z informacji opublikowanych w 1997 roku w "Białej Księdze Alergii" wynika, że objawy chorób alergicznych obserwuje się u 35 proc. populacji. Problem stale narasta. Na przykład "gorączka sienna" na początku XX wieku dotyczyła 1 proc. mieszkańców Europy, a obecnie dotyczy już 10-20 proc. Tylko w latach 80-tych ubiegłego wieku liczba notowanych przypadków astmy alergicznej wzrosła dwukrotnie. Ocenia się, że w 2020 roku osób wykazujących cechy uczulenia będzie więcej niż osób zdrowych.

Jakie są przyczyny zwiększania się liczby chorych?

Prof. Elżbieta Piontek: Czynniki te nie są do końca poznane. Niewątpliwie wzrost zachorowań wiąże się z rozwojem cywilizacji, większym zanieczyszczeniem środowiska. Ważną rolę odgrywa zmiana sposobu odżywania, a ściślej barwniki i nienaturalne związki zawarte w pokarmach. Dlatego obecnie mamy do czynienia z tak dużą promocją żywienia naturalnego. Podsumowując, im większy jest poziom cywilizacji, tym większa liczba zachorowań na choroby alergiczne i astmę.

Czym jest astma oskrzelowa?

Prof. Elżbieta Piontek: Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych. Przewlekłe zapalenie jest przyczyną nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do nawracających epizodów świszczącego oddechu, duszności, ściskania w klatce piersiowej i kaszlu, występujących szczególnie w nocy lub nad ranem.

Jakie objawy powinny nas skłonić do konsultacji z lekarzem?

Prof. Elżbieta Piontek: W definicji astmy podkreśla się, że ma ona charakter nawrotowy. Dlatego przede wszystkim powinny nas zaniepokoić nawracające choroby dróg oddechowych, a więc na przykład zapalenia zatok, katary, zapalenia krtani, tchawicy, oskrzeli. Dodatkowo powinniśmy zwrócić uwagę na zmiany skórne po pewnych posiłkach, czy wcześniej rozpoznaną przez lekarza tzw. skazę białkową i atopowe zapalenie skóry.

Czy astmie można zapobiegać?

Prof. Elżbieta Piontek: Tak. Zapobiegać możemy przede wszystkim astmie atopowej, czyli takiej, której przyczyną jest predyspozycja genetyczna. Jeżeli jedno z rodziców choruje na alergię i/lub astmę, to możliwość zachorowania dziecka wzrasta nawet do około 40 proc. Informacja o obciążeniu rodzinnym pozwala nam odpowiednio odżywiać i wychowywać dziecko. Zwracamy również uwagę na nawracające infekcje, zmiany skórne i dlatego wcześniej diagnozujemy, rozpoznajemy i leczymy. Dzięki takiemu postępowaniu zapobiegamy występowaniu pełnoobjawowej choroby. Jeżeli dziecko już choruje na astmę, skupiamy się na zapobieganiu jej zaostrzeniom.

Z jakimi problemami mogą spotkać się dzieci chorujące na astmę?

Prof. Elżbieta Piontek: Astma oskrzelowa w zasadniczy sposób zmienia jakość życia dziecka i często jest poważną przyczyną absencji szkolnych. Nieprawidłowo leczona wpływa na gorszą sprawność fizyczną dziecka i uzyskiwanie niższych ocen na lekcji w-f. Astma utrudnia także egzystowanie rodziny. Matka często rezygnuje z pracy, żeby zajmować się dzieckiem. W związku z tym pojawiają się kłopoty finansowe. Należy zaznaczyć, że wczesne rozpoznanie i prawidłowo prowadzone leczenie astmy pozwala uniknąć tych problemów. Dzięki terapii dziecko może prowadzić taki tryb życia jak jego zdrowi rówieśnicy, uczestniczyć w zajęciach sportowych i uprawiać sport. Stąd walka o wczesne rozpoznanie astmy i jej prawidłowe leczenie.

Czy mogłyby Panie przybliżyć cele programu "Wolność Oddechu-Zapobiegaj astmie"

Prof. Elżbieta Piontek: Celem programu jest edukacja środowiska szkolnego w zakresie profilaktyki chorób alergicznych i astmy, a także wczesne wyłonienie dzieci zagrożonych zachorowaniem na astmę i uniknięcie jej następstw.

Kto jest organizatorem programu?

Elżbieta Łata: Pogram zainicjowany został przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Realizują go specjaliści oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia ze stacji sanitarno - epidemiologicznych we współpracy z Polskim Towarzystwem Alergologicznym, Polskim Towarzystwem Oświaty Zdrowotnej, a także Konsultantem Krajowym w dziedzinie pediatrii.

Jak będzie przebiegała pilotażowa edycja programu?

Elżbieta Łata: Program wprowadzany jest w wersji pilotażowej w szkołach województwa mazowieckiego, śląskiego i lubelskiego. W pierwszym etapie przygotowane pielęgniarki środowiska szkolnego i szkolni koordynatorzy programu będą edukować rodziców. Otrzymają oni wiedzę na temat występowania alergii i znaczenia wczesnego wykrycia zagrożenia astmą oskrzelową u dzieci. W ramach tego przedsięwzięcia prozdrowotnego, po raz pierwszy w Polsce na taką skalę, będą także prowadzone w szkołach badania przesiewowe pozwalające wyodrębnić dzieci z ryzykiem wystąpienia astmy oskrzelowej. Najpierw przeprowadzona zostanie wśród rodziców ankieta, potem uczniowie będą poddani pikflometrii i spirometrii. Badania przeprowadzą pielęgniarki ze specjalistycznych poradni, ich wyniki skonsultują lekarze pediatrzy - alergolodzy. Po badaniach lekarze przedstawią rodzicom wskazówki, co do dalszego postępowania z ich dziećmi. Udzielą też porad nauczycielom oraz pielęgniarkom środowiska szkolnego, jak postępować z uczniami w przypadku wystąpienia u nich zaburzeń oddechowych. Po zakończeniu etapu pilotażowego określone zostanie zagrożenie astmą oskrzelową wśród dzieci w trzech regionach kraju. W celu zdiagnozowania problemu w Polsce, program będzie stopniowo rozszerzany. Jego wyniki pozwolą określić problem zagrożenia astmą oskrzelową u dzieci. Będą to pierwsze wyniki badań przeprowadzonych na tak szeroką skalę. Diagnoza tego problemu zdrowotnego pozwoli na bardziej ukierunkowaną profilaktykę astmy wśród dzieci.

Jakie jest znaczenie programu "Wolność Oddechu - Zapobiegaj astmie"?

Prof. Elżbieta Piontek: Celem naszego działania jest wczesne wyłonienie dzieci zagrożonych zachorowaniem na astmę oskrzelową i zapobieganie rozwojowi pełnoobjawowej choroby.

Elżbieta Łata: Myślę, że ten program przyczyni się do zmniejszenia występowania astmy u dzieci w Polsce.