Składniki pokarmowe w diecie w hiperlipidemii

Energia

Spożycie energii w diecie osób z prawidłową masą ciała powinno być zgodne z zapotrzebowaniem pacjenta, na które składa się energia niezbędna na pracę układu oddechowego, krążenia i nerwowego, utrzymanie temperatury ciała, budowę i odbudowę tkanek czyli tzw podstawową przemianę materii, energia potrzebna na termoregulacje oraz energia potrzebna na aktywność fizyczną. Całość dostarczonej energii powinna pochodzić w 25%-30% z tłuszczy, 15%-20% z białka i z 55% przez węglowodany.

Białko

Białko powinno stanowić około 10 – 15 % zapotrzebowania energetycznego i głównym jego źródłem powinny być ryby, białko jaj, drób oraz nasiona roślin strączkowych takich jaka soja. Jaja są źródłem pełnowartościowego białka, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz jednonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz przeciwutleniaczy (wit. E, A i beta – karoten) i witamin z grupy B. Jednakże z powodu dużej zawartości cholesterolu osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu powinny ograniczyć spożycie całych jaj do 2 tygodniowo.

Tłuszcz

Podstawą diety hipolipemicznej jest ograniczenie spożycia Nasyconych kwasów tłuszczowych (kwas laurynowy, kwas mirystynowy, kwas palmitynowy, kwas stearynowy), które zwiększają stężenie cholesterolu LDL. Głównym ich źródłem są produkty mleczne, mięso oraz olej kokosowy i palmowy i ich spożycie powinno być mniejsze niż 7% ogółu energii.

Podobne niekorzystne działanie mają kwasy tłuszczowe typu trans, wytwarzane w procesie utwardzania olejów roślinnych metodą uwodorniania. Głównym ich źródłem są utwardzone tłuszcze roślinne oraz produkty z nich produkowane takie jak twarde margaryny, tłuszcze cukiernicze, ciastka, batoniki, produkty typu fast-food i ich spożycie powinno być mniejsze niż 1% ogółu energii.

Cholesterol znajdujący się głównie w żółtku jaj, salcesonie, pasztetach, wątróbce zwiększają stężenie cholesterolu LDL. Należy ograniczyć spożycie cholesterolu do 300mg/doba.

Korzystne działanie natomiast mają kwasy tłuszczowe nienasycone

Kwasy tłuszczowe jednonienasycone (MUFA) – kwas oleinowy (olej oliwkowy, olej rzepakowy) obniżają poziom cholesterolu LDL i zwiększają stężenie cholesterolu HDL we krwi.

Podobnie działanie posiadają wielonienasycone kwasy tłuszczowe PUFA n-6. Kwas linolowy występujący w oleju sojowym, oleju kukurydzianym, olej słonecznikowym oraz w margarynach produkowanych z tych olejów.
Odmienne działanie mają wielonienasycone kwasy tłuszczowe PUFA n-3:

• kwas kwas alfa linolenowy (olej rzepakowy, olej sojowy, olej lniany, siemię lniane, orzechy włoskie),
• eikozapenaenowy (tłuste ryby morskie: łosoś, makrela, śledzie, sardynki),
• dokozaheksaenowy (tłuste ryby morskie: łosoś, makrela, śledzie, sardynki)
  

Kwasy te obniżają stężenie triglicerydów w surowicy krwi oraz hamują procesy krzepnięcia krwi. Dobrym źródłem kwasów eikozapentaenowego i dokozaheksaenowego są tłuste ryby morskie, dlatego zaleca się ich spożywanie 1-2 x w tygodniu.
Spożycie kwasów wielonienasyconych n-6 nie powinno dostarczać więcej niż 7 %, a kwasów wielonienasyconych n-3  więcej niż 1 %).

Fitosterole

Sterole i stanole roślinne to związki podobne w budowie do cholesterolu będące składnikiem błon komórek roślinnych. Związki te znajdujące się w olejach roślinnych i orzechach oraz dodawane do margaryn i jogurtów zmniejszają stężenie cholesterolu.
Margaryny roślinne z fitosterolami mają silniejsze działanie obniżające cholesterol niż tradycyjne margaryny roślinne.

Węglowodany

Węglowodany zwiększają stężenie trójglicerydów poprzez zwiększenie ich produkcji przez wątrobę i ich spożycie powinno dostarczać do około 50% ogółu energii. Należy ograniczyć spożycie węglowodanów łatwo przyswajalnych takich jak glukoza, fruktoza, sacharoza występujących w cukrze, miodzie, dżemach i słodyczach na korzyść węglowodanów złożonych występujących w ziemniakach i produktach zbożowych takich jak kasze, makarony, płatki zbożowe, mąka, suche nasiona roślin strączkowych. Ograniczenie spożycia cukrów ułatwia odchudzanie i utrzymanie należnej masy ciała.

Błonnik pokarmowy

Spożycie błonnika, w który obfitują warzywa, płatki i otręby owsiane, owoce, nasiona roślin strączkowych i produkty z pełnego przemiału, jabłka, banany, owoce cytrusowe, porzeczki, marchew, dynia, brokuły, ziemniaki zmniejsza stężenie cholesterolu LDL. Błonnik dodatkowo hamuje uczucie łaknienia, zmniejsza poposiłkową glikemię i insulinemię co sprzyja profilaktyce otyłości.

Spożycie błonnika pokarmowego powinno wynosić ok. 35 g dziennie.

Sól

Spożycie soli kuchennej należy zmniejszyć do 5 - 6 g dziennie i może ona zostać zastąpiona przyprawami ziołowymi. Należy wykluczyć spożycie konserw, kiszonek, marynat.

Alkohol

Alkohol nasila trójglicerydemię oraz jest bogatym źródłem energii, dlatego nie powinien być spożywany.