Przyczyny i rodzaje osteoporozy

Spis treści

1. Osteoporoza pierwotna
2. Osteoporoza wtórna
3. Inne podział osteoporozy

Z definicji osteoporozy wynika, że zanik kostny może mieć wiele przyczyn u jednej osoby, które mogą się na siebie nakładać przyspieszając rozwój choroby. Typowa osteoporoza to zawsze wynik zachwianej równowagi pomiędzy tworzeniem nowej kości a usuwaniem starej. Oglądając taką kość pod mikroskopem można zobaczyć cienkie beleczki tworzące coraz rzadszą "pajęczynę”. 

Ze względu na rozległość i lokalizację zaniku kostnego rozróżnia się osteoporoze miejscową występującą np w reumatoidalnym zapaleniu stawów oraz osteoporozę uogólnioną wśród której możemy wyróżnić osteoporozę pierwotną stanowiącą około 80% przypadków oraz osteoporozę wtórną stanowiącą około 20% przypadków.

Poniżej przedstawiamy podział osteoporozy uogólnionej:

Osteoporoza pierwotna

osteoporoza idiopatyczna – To postać bardzo rzadko występująca, o nie znanej etiologii będąca pierwotną chorobą tkanki kostnej. W zależności od czasu jej wystąpienia rozróżniamy następujące rodzaje:

• osteoporoza dziecięca
• osteoporoza młodzieńcza
•  osteoporoza dorosłych w średnim wieku
  

osteoporoza inwolucyjna – Te postaci osteoporozy występują najczęściej. W tej grupie chorób wyróżniamy:

• osteoporoza pomenopauzalna (typ I osteoporozy) Głównym czynnikiem prowadzącym do jej rozwoju jest niedoczynność jajników nasilająca się najwyraźniej po 50 roku życia, prowadząca do niedoboru estrogenów w wyniku którego dochodzi do pobudzenia i nadmiernej aktywności osteoklastów, zwiększonej resorbcji kości, wzmożonego uwalniania wapnia z kości, zahamowania czynności przytarczyc. W mniejszym stopniu na rozwój osteoporozy wpływa deficyt aktywnych postaci witaminy D-3 oraz obniżona aktywność fizyczna. Osteoporoza pomenopauzalnej dotyczy najczęściej kobiet (K:M=6:1) w wieku 50-70 lat i charakteryzuje się stałym tempem ubytku masy kostnej rzędu 2-3 % rocznie w pierwszych dziesięciu latach menopauzy. W późniejszym okresie stopień ubytku kości jest mniejszy. W osteoporozie pomenopauzalnej dominuje utrata kości gąbczastej (dużo beleczek), w mniejszym stopniu kości korowej. Złamania do których dochodzi w wyniku trwania choroby najczęściej dotyczą kręgów oraz przynadgarstkowej części kości promieniowej. Poziom wapnia jest z reguły prawidłowy a jego dodatkowe przyjmowanie ma zapobiegać deficytowi w późniejszym wieku.
  
• osteoporoza w wieku podeszłym (typ II osteoporozy) - Ten typ osteoporozy dotyczy głównie osób starszych w wieku powyżej 70 lat, częściej kobiet niż mężczyzn (K:M=2:1). Przyczyną osteoporozy jest niedoborów wapnia związany z gorszym wchłanianiem z jelit i nerek, zmniejszenie poziomu witaminy D, testosteronu oraz zmniejszenie aktywności fizycznej. Prowadzi to do wzmożonej aktywności przytarczyc, które wydzielając parathormon zwiększają usuwanie wapnia z kości i podnoszą jego poziom we krwi. W osteoporozie starczej ubytek kości dotyczy w równym stopniu kości gąbczastej jak i korowej. Złamania do których dochodzi w wyniku trwania choroby najczęściej dotyczą trzonów kręgów, szyjki kości udowej, kości ramieniowej i kości promieniowej.
  

Osteoporoza wtórna

zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego
Osteoporoza " hormonalna" może wystąpić w przebiegu:

• nadczynności i niedoczynności kory nadnerczy
• nadczynności i niedoczynności tarczycy
• zaawansowanej cukrzycy
• nadczynności przytarczyc
• niedoczynności gruczołów płciowych (jądra, jajniki)
• niedoboru hormonu wzrostu
  

przewlekłe choroby przewodu pokarmowego związane z zaburzonym wchłanianiem wapnia

• nietolerancja laktozy
• zespoły złego wchłaniania
• zespoły złego trawienia
• zespoły poresekcyjne
  

przyczyny jatrogenne
Osteoporoza rozwija się jako jedno z działań leczenia np. sterydami

choroby narządu ruchu i tkanki łącznej

• reumatoidalne zapalenie stawów
• choroba zwyrodnieniowa stawów
• bardzo rzadkie uwarunkowane genetycznie choroby np. zespół Marfana, zespół Ehlers-Danlos i inne
• długotrwałe unieruchomienie
• martwica jałowa kości
  

choroby nowotworowe
W przebiegu tych chorób dochodzi do zajęcia kości:

• szpiczak mnogi
• białaczka szpikowa
• chłoniak
• przerzuty do kości)
  

przewlekłe choroby nerek prowadzące do ich niewydolności

przewlekłe choroby wątroby o znacznym stopniu zaawansowania

przewlekłe stosowanie niektórych leków (patrz wyżej)

choroby wrodzone prowadzące do osteoporozy
Wśród chorób wrodzonych w przebiegu których dochodzi do rozwoju osteoporozy należy wymienić:

• kruchość kości osteogenesis imperfecta
•  zespół Ehlersa-Danlosa
•  zespół Marfana
•  homocystenurię
  

Inne podział osteoporozy

Lekarze często używają podziału na:

• osteoporozę z szybkim obrotem kostnym (ang. high bone turn-over) – utrata masy kostnej z szybkością powyżej 3,5% rocznie. Najczęściej dotyczy ona kobiet we wczesnym okresie menopauzy, osób przewlekle leczonych sterydami czy chorych w przebiegu jałowej martwicy kości
•  osteoporozę z wolnym obrotem kostnym (ang. low bone turn-over)- utrata masy kostnej z szybkością poniżej 3,5% rocznie, najczęściej dotyczy osób w wieku podeszłym, z cukrzycą, z niewielkimi zaburzeniami hormonalnymi.