Przyczyny alergii

Spis treści

1. Atopia
2. Alergeny
3. Zatrucie środowiska naturalnego

Alergia jest schorzeniem u podstawy którego leży nieprawidłowa (nadmierna) reakcja układu odpornościowego na czynniki zewnętrzne takie jak np.

• substancje lotne - pyłki, kurz, sierść, zarodniki pleśni,
• niektóre pokarmy - mleko, jajka, cytrusy,
• związki i substancje chemiczne - metale, guma, barwniki, konserwanty, antybiotyki itp.,
• drobnoustroje - bakterie, grzyby,
• pasożyty - glista ludzka, owsiki,
• jady owadów - pszczoły, osy, szerszenia,

Jeżeli któraś z tych substancji dostanie się do organizmu może wywołać reakcje alergiczne. Reakcja nadwrażliwości (alergiczna) jest nadmiernie nasiloną odpowiedzią organizmu na antygen charakteryzującą się wystąpieniem charakterystycznych objawów klinicznych. Większość chorób alergicznych przebiega pod postacią reakcji natychmiastowej, anafilaktycznej jako typ I reakcji alergicznej, w której alergeny wiążą się z umocowanymi na komórkach tucznych i monocytach cząsteczkami IgE aktywując tym samym komórkę. Aktywacja ta prowadzi do uwalniania tzw. mediatorów reakcji alergicznych czyli histaminy, tryptazy, leukotrienów, prostaglandyn oraz kinin, prowadząc pod ich wpływem do wystąpienia objawów astmy, zapalenia błony śluzowej nosa czy też atopowego zapalenia skóry. W ciągu kilku minut po ekspozycji na antygen dochodzi do wystąpienia fazy wczesnej, która w przypadku alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa objawia się m.in. kichaniem i zwiększeniem wydzielania wodnistej wydzieliny. Po 5 minutach występuje obrzęk błony śluzowej nosa oraz jego blokada co znacznie utrudnia oddychanie. Faza późna występuje w kilka godzin po odpowiedzi wczesnej jednak nie u każdego pacjenta ona występuje. Głównym jej objawem jest obrzęk i zwężenie górnych i dolnych dróg oddechowych.

Za główne objawy reakcji alergicznej w dużej mierze odpowiedzialna jest histamina, która łącząc się ze swoimi receptorami wywołuje określone reakcje w organizmie. Zablokowanie przez histaminę receptorów H1 powoduje:

• zwiększenie wydzielania śluzu przez błonę śluzową powodujący katar i łzawienie,
• podrażnienie zakończeń nerwowych powodujące świąd, zaczerwienienie i ból,
• skurcz mięśni gładkich oskrzeli, obrzęk błony śluzowej, zwiększenie wydzielania śluzu do światła oskrzeli powodujący świszczący oddech, trudności w oddychaniu,
• nadmierny rozkurcz naczyń krwionośnych powodujący zaczerwienienie,
• zwiększenie przepuszczalności włośniczek powodujący obrzęk lub bąbel pokrzywkowy

Poniżej przedstawiamy czynniki warunkujące pojawienie się chorób alergicznych.

Atopia

U niektórych osób mamy do czynienia z atopią, czyli predyspozycją do reakcji alergicznej na substancje, które przez inne osoby są dobrze tolerowane. Powstanie zjawiska atopii jest przede wszystkim regulowane przez czynniki genetyczne. Do tej pory nie jest w pełni jasne jaki jest mechanizm dziedziczenia atopii, lokalizacja i sekwencja genów odpowiedzialnych za występowanie chorób alergicznych. Występowanie alergii u jednego z rodzica zwiększa ryzyko wystąpienia choroby alergicznej u dziecka (20-40%), jest ono większe jeśli oboje rodzice są alergikami (40-60%). Prowadzone ostatnio na szeroką skalę badania nad alergia wykazały, że jeżeli rodzice dziecka cierpią na tę samą odmianę alergii, można przyjąć, że z 80% prawdopodobieństwem ich dziecko dotknie ta sama dolegliwość. W atopii nadwrażliwości na alergeny zewnątrzpochodne współistnieje z nieprawidłowym i nadmiernym wytwarzaniem przeciwciał IgE, które po związaniu się z alergenem powodują uwolnienie przez komórki tuczne pewnych substancji m.in histaminy , które odpowiedzialne są za wystąpienie objawów klinicznych choroby alergicznej. Reakcje atopowe mogą doprowadzać do zaburzeń czynności całego organizmu włącznie z groźnym dla życia wstrząsem anafilaktycznym.

Alergeny

Ekspozycja na alergeny jest niezbędnym warunkiem aby mogło dojść do reakcji alergicznej, która najczęściej wywołana jest przez alergeny wziewne: pyłki roślin, pleśnie, roztocza, naskórki zwierząt, jady owadów. Jednocześnie należy podkreślić, że stopień nasilenia objawów alergicznych po kontakcie z alergenem jest uzależniony od wrażliwości indywidualnej. Reakcja alergiczna wywoływana jest przez zawarte w ziarnach pyłku proteiny oraz glikoproteiny, które uwalniają się albo bezpośrednio w drogach oddechowych, przy kontakcie z błoną śluzową, albo też uwalniane są wcześniej, poprzez czynniki atmosferyczne i powodują wystąpienie objawów klinicznych. Najczęściej reakcję alergiczną wywołują pyłki traw (ponad 77%), żyto (ponad 70%), bylica ( 40%), brzoza (28%), babka (25%), leszczyna (21%), olsza (ponad 20%). Rzadziej reakcje alergiczne wywołuje pyłek dębu, buku, sosny, wierzby i topoli.

Osoby jeszcze zdrowe, ale z predyspozycją do alergii powinny jak najdłużej unikać kontaktu z alergenami poprzez np unikanie spacerów wśród łąk w okresie pylenia traw lub przebywania w wysokich budynkach w okresach dużego stężenia pyłków. Po deszczu, który bardzo skutecznie oczyszcza powietrze z pyłku rośliny przez dłuższy czas nie otwierają pylników przez co stężenie pyłków w powietrzu jest znaczne niższe. Jest to więc czas stosunkowo bezpieczny dla osób uczulonych, jednak pamiętać należy, że często po deszczu dochodzi do redepozycji, czyli tzw. wtórnego przewiania.

Zatrucie środowiska naturalnego

Wiele czynników jest oskarżanych o wzrost zachorowań na choroby alergiczne. Należą do nich:

• Ozon - działa drażniąco na błonę śluzową dróg oddechowych i spojówek gałek ocznych. Do powstawania ozonu przyczyniają się spaliny samochodowe, emisje przemysłowe, a w pomieszczeniach zamkniętych kserokopiarki oraz drukarki laserowe. Ozon jest odpowiedzialny za tzw "stres tlenowy" czyli stan podwyższonego stężenia wolnych rodników tlenowych odpowiedzialnych za zniszczenie ważnych dla funkcjonowania ustroju komórek i struktur.
• Formaldechyd - substancja uwalniająca się z artykułów chemicznych (farby, lakiery, kleje, syntetyczne dywany i wykładziny. także płyty wiórowe) powodująca uszkodzenie aparatu rzęskowego komórek nabłonka, którego zadaniem jest oczyszczanie dróg oddechowych m.in. z pyłku, bakterii i wirusów.
• SO2, NO, NO2, CO2 - związki chemiczne uwalniane podczas spalania węgla, gazu oraz paliwa silnikowego, które w środowisku wilgotnym przechodzą w kwas siarkowy i azotowy. Związki te oddziałują na śluzówkę dróg oddechowych, uszkadzając ją, a drażniąc zakończenia nerwowe w oskrzelach, powodują powstawanie stanów zapalnych. Zauważono bowiem wzrost zachorowań na pyłkowicę u ludzi mieszkających w pobliżu szos i dróg szybkiego ruchu.
• Dym tytoniowy - zarówno u palaczy czynnych jak i biernych powoduje zmianę budowy urzęsionego nabłonka dróg oddechowych, pozbawiając go aparatu rzęskowego, co ma bezpośredni związek z powstawaniem chorób alergicznych. Dym tytoniowy jest również odpowiedzialny za tzw "stres tlenowy" czyli stan podwyższonego stężenia wolnych rodników tlenowych odpowiedzialnych za zniszczenie ważnych dla funkcjonowania ustroju komórek i struktur.
• Infekcje dróg oddechowych - częste infekcje oskrzeli w dzieciństwie są przyczyną reakcji alergicznych w późniejszym wieku. U około 80% osób, które w dzieciństwie chorowały na zapalenie oskrzeli, w późniejszym wieku rozwija się astma oskrzelowa.
• Środki chemiczne stosowane w gospodarstwie domowym np. detergenty: proszki do prania, płyny do mycia naczyń, do kąpieli itp. również są odpowiedzialne za tzw "stres tlenowy" czyli stan podwyższonego stężenia wolnych rodników tlenowych odpowiedzialnych za zniszczenie ważnych dla funkcjonowania ustroju komórek i struktur.
• Alkohol i promieniowanie UV to czynniki które również są odpowiedzialne za tzw "stres tlenowy" czyli stan podwyższonego stężenia wolnych rodników tlenowych odpowiedzialnych za zniszczenie ważnych dla funkcjonowania ustroju komórek i struktur.