Pora na badania profilaktyczne

Łagodny rozrost prostaty to jedno z najczęstszych schorzeń dotykających mężczyzn po 40. roku życia. W Polsce dotyczy ponad 2 milionów mężczyzn – blisko połowy z tych, którzy ukończyli 50. rok życia. Z upływem lat liczba ta stale rośnie. Wczesne rozpoznanie choroby pozwala na podjęcie właściwej terapii i szybkie złagodzenie dolegliwości.

Choroby gruczołu krokowego zwanego prostatą powodują u mężczyzn wiele dolegliwości zwłaszcza w wieku starszym, gdy u większości z nich gruczoł ulega łagodnemu rozrostowi. Najczęściej występującymi sygnałami tego schorzenia są dolegliwości ze strony układu moczowego. Choć obniżają one znacznie jakość życia, większość mężczyzn w nieskończoność odwleka wizytę u urologa. Dopiero kiedy objawy nie pozwalają im już na normalne funkcjonowanie, trafiają do lekarza. Warto pamiętać, że nie leczona choroba pogarsza swój przebieg, co może stanowić zagrożenie dla życia. Pojawiające się problemy z oddawaniem moczu należy natychmiast skonsultować ze specjalistą. Regularne poddawanie się badaniom kontrolnym pozwala nie tylko szybko pozbyć się problemów wynikających z rozrostu prostaty, ale także umożliwia wczesną diagnozę i zahamowanie ewentualnego raka prostaty.

Mężczyźni po 50. roku życia-nawet tacy, którzy nie odczuwają dokuczliwych dolegliwości - powinni poddawać się obserwacji polegającej na wykonywaniu kontrolnych badań diagnostycznych dwa razy w roku. W ramach kampanii „Pora na badania, badania w porę”, w roku ubiegłym przebadało się 6.500 mężczyzn w wieku 50-65 lat. Informacje przekazywane choremu przez lekarza wpływają zwykle uspokajająco, pozwalają mu zrozumieć istotę choroby i bez obaw spoglądać w przyszłość.

Wzrastająca liczba zachorowań spowodowana jest zarówno starzeniem się populacji, jak i niewystarczającą świadomością zdrowotną naszego społeczeństwa. Dlatego tak istotną rolę odgrywają inicjatywy prozdrowotne, które ułatwiają pacjentom drogę do specjalistów, jak również stają się czynnikiem ratującym przed rozwojem wielu chorób, w tym także nowotworowych.

Prostata

Prostata (inaczej stercz) to gruczoł krokowy o kształcie zbliżonym do kasztana otaczający cewkę moczową przy ujściu do pęcherza moczowego, mieszczący się u mężczyzn między kością łonową a odbytem. Do prawidłowego funkcjonowania prostata potrzebuje hormonu produkowanego przez jądra- testosteronu. Sama produkuje płyn, który zawiera glukozę – substancję odżywiającą i chroniącą plemniki.

Rodzaje chorób prostaty:

• stan zapalny, występujący zwykle u młodszych mężczyzn
• łagodny rozrost
• nowotwór złośliwy (w 95% gruczolakorak)
  

Łagodny rozrost prostaty (ang. BPH - benign prostatic hyperplasia) to najczęstsze schorzenie układu moczowo-płciowego u mężczyzn po 50. roku życia. Z uwagi na swą powszechność stanowi duży problem społeczny. Za przyczynę rozrastania się prostaty uważa się powiązane z procesem starzenia zwiększone wytwarzanie dihydrotestosteronu (pochodnej hormonu męskiego - testosteronu). Powiększający się stopniowo z upływem czasu gruczolak utrudnia skuteczne opróżnianie pęcherza, jest powodem wielu dolegliwości i niekorzystnych następstw obniżających jakość życia. Zalegający w pęcherzu mocz sprzyja rozwojowi infekcji, stanom zapalnym i tworzeniu złogów.

Objawy
Objawy rozrostu prostaty następują powoli i mężczyźni często nie zdają sobie sprawy z zachodzącego procesu. W miarę jak stan się pogłębia oddawanie moczu staje się coraz trudniejsze. Dolegliwości te są przyczyną nieustannego zmęczenia i rozdrażnienia, a nie leczona choroba może stanowić zagrożenie dla życia.

Co powinno nas zaniepokoić?

• trudności w początkowej lub końcowej fazie oddawania moczu
• wyciekanie moczu kroplami
• częstomocz - oddawanie moczu w nocy od 1 do 4 i więcej razy
• po oddaniu moczu wrażenie, że pęcherz nie został opróżniony
• niemożność powstrzymania oddawania moczu
• niekiedy silne bóle w dole brzucha spowodowane zatrzymaniem moczu
  

Powikłania rozrostu prostaty
Nie leczony łagodny rozrost stercza może prowadzić do poważnych zaburzeń, tkj.:

• kamica pęcherza moczowego
• zapalenie pęcherza moczowego
• uszkodzenie nerek
• całkowita niemożność oddania moczu
  

Podobnie do łagodnego rozrostu stercza objawia się rak prostaty. Dlatego tak ważna jest wizyta u lekarza i wykluczenie choroby nowotworowej, która zajmuje w statystykach umieralności drugie miejsce po nowotworze płuc. Częstość występowania tej choroby u mężczyzn po 50. roku życia przybiera rozmiary epidemii. Niewątpliwie, jedną z ważnych przyczyn tego zjawiska jest starzenie się społeczeństwa, gdyż istnieje wyraźna, epidemiologicznie udokumentowana zależność pomiędzy częstością występowania nowotworów a średnim wiekiem populacji. Mimo znacznego postępu, jaki dokonał się w diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego, schorzenie to jest nadal wyzwaniem dla urologów i onkologów, dlatego tak ważne jest wczesne wykrywanie.

Badanie

U każdego mężczyzny, który trafia do urologa z dolegliwościami układu moczowego zaleca się przeprowadzenie następujących badań:

• wywiad chorobowy
• badanie ogólne i gruczołu krokowego palcem przez odbytnicę (per rectum)
• punktowa ocena objawów (I-PSS) i ocena jakości życia (QOL)
• badanie ogólne moczu
  

Wizyta u lekarza zaczyna się od wywiadu chorobowego. Pytania lekarza dotyczą przede wszystkim dolegliwości ze strony układu moczowo–płciowego. Dzięki tym informacjom lekarz może się dowiedzieć o objawach, które zdecydowanie wskazują na rozrost prostaty.

Wywiad lekarski powinien uwzględniać:

• częstotliwość i objętość oddawania moczu
• ocenę zaburzeń oddawania moczu
• ocenę życia seksualnego pacjenta
  

Badanie per rectum jest zasadniczym i głównym badaniem gruczołu krokowego. W niektórych krajach każdy mężczyzna zgłaszający się do lekarza - nie tylko urologa - jest badany w ten sposób. Badanie przeprowadza się u pacjenta pochylonego w pozycji stojącej lub leżącego na boku albo w pozycji kolanowo-łokciowej. Lekarz badając pacjenta wyczuwa gruczoł krokowy przez odbyt. W ten sposób ocenia wielkość, konsystencję, symetrię i kształt powierzchni gruczołu krokowego. Zdrowa prostata ma wielkość kasztana, jest gładka i elastyczna. Podczas badania urolog stwierdza, czy nie uległa ona powiększeniu, stwardnieniu, czy nie jest asymetryczna, czy nie ma na niej guzów.

Istotnym elementem badania urologicznego jest punktowa ocena objawów ze strony dolnych dróg moczowych i jakości życia mężczyzny - IPSS (International Prostate Symptome Score). System punktowej oceny, stosowany niemal w całej Europie pozwala zidentyfikować rodzaj i nasilenie dolegliwości, decydujących o obniżeniu jakości życia mężczyzny cierpiącego z powodu łagodnego rozrostu prostaty. Przyjmuje się następującą interpretację wyników:

• od 0-7 punktów - łagodne objawy rozrostu stercza
• od 8-19 punktów - umiarkowane objawy
• od 20-35 punktów - objawy o znacznym nasileniu
  

Kwestionariusz ten to forma samooceny, która może uświadomić pacjentowi zaistniały problem i skłonić go do zgłoszenia się do urologa w celu dokonania szczegółowych badań.

Leczenie łagodnego rozrostu prostaty ma przede wszystkim za zadanie redukcję gruczolaka prostaty wyeliminowanie lub złagodzenie dolegliwości w oddawaniu moczu. Decyzję o rodzaju terapii powinien podjąć lekarz wspólnie z pacjentem, informując uprzednio o możliwościach różnych form leczenia. Stosowane obecnie metody leczenia to farmakoterapia lub leczenie chirurgiczne. Wybór sposobu leczenia uzależniony jest od stanu zaawansowania choroby, wieku i stanu ogólnego pacjenta.