Naparstnica purpurowa

Rodzina: Scrophulariaceae

Opis surowca: Liście naparstnicy purpurowej zebrane w czasie słonecznej pogody i natychmiast wysuszone. Surowiec wymaga mianowania - Folium Digitalis purpureae titrantum o aktywności pięciu jednostek gołębich. Wykaz B.

Związki czynne: Surowiec zawiera glikozydy kardenolidowe pierwotne oraz wtórne w ilości około 0,3%. Do glikozydów pierwotnych należą purpureoglikozydy A i B oraz glukogitaloksyna. W zespole dominującym glikozydem jest digitoksyna (wtórny kardenolid). Ponadto w surowcu występują saponiny i flawonoidy.

Działanie: Cardiotonicum. Glikozydy nasercowe stosowane są w leczeniu niewydolności krążenia pochodzenia sercowego. Powodują zwiększenie kurczliwości mięśnia sercowego, prowadząc do zwiększenia wydajności jego pracy. Ponadto powodują zwiększenie napięcia mięśnia sercowego i zwolnienie rytmu pracy. Dzięki temu serce pracuje wolniej ale wydajniej. Do niekorzystnych działań należy zaliczyć zwiększenie pobudliwości mięśnia co może prowadzić do zaburzeń rytmu serca. Surowiec wykazuje również słabe działanie diuretyczne. Jest on stosowany w postaci preparatów galenowych (mianowanych). Jest także wykorzystywany do izolacji zespołów kardenolidów. Te ostatnie mają obecnie większe znaczenie. Przedawkowanie prowadzi do zatrzymania akcji serca w fazie skurczu. Glikozydy naparstnicy purpurowej są wydalane wolniej niż naparstnicy wełnistej i łatwiej ulegają kumulacji w organizmie.

Wskazania: Niewydolność krążenia pochodzenia sercowego (jako lek drugiego rzutu), rzadko w częstoskurczu nadkomorowym.

Przeciwwskazania: Częstoskurcz nadkomorowy, nadczynność tarczycy, blok przedsionkowo-komorowy, bradykardia.

Uwagi: Przy stosowaniu glikozydów może występować bezsenność, barwne widzenie i występowanie mroczków, zaburzenia akomodacji i słuchu, bóle brzucha, nudności, biegunka, zaburzenie rytmu serca. Występowanie tych objawów jest wynikiem działania toksycznego i wskazuje na przedawkowanie leku. W tej sytuacji należy zastosować sole potasu.

Stanowiska: Roślina występuje w Europie środkowo-zachodniej. W Polsce na nielicznych stanowiskach w Beskidzie Śląskim gdzie znajduje się pod ochroną. Surowiec pochodzi z upraw.

Wygląd zewnętrzny: Liść ma kształt jajowaty, jest lekko owłosiony. Liść jest bezogonkowy lub posiada oskrzydlony, rynienkowaty ogonek. Brzeg liścia jest nierównomiernie ząbkowany. Unerwienie jest siatkowate, uwypuklone po dolnej stronie blaszki liściowej. Górna powierzchnia blaszki liściowej jest ciemnozielona, spód liścia jest jaśniejszy. Smak surowca gorzki.