Kształtowanie zachowań żywieniowych dziecka -cz. II

Spis treści

1. Aby zapobiec otyłości...
2. O czym należy pamiętać
3. Kilka słów o słodkim i słonym
4. Zaufajmy specjalistom
5. Zakończenie
6. Autorzy

Już od najmłodszych lat rodzice powinni troszczyć się o to, aby dieta dziecka była prawidłowo skomponowana i zawierała wszystkie niezbędne składniki odżywcze. W ten sposób ukształtują pozytywne zachowania żywieniowe swojego dziecka. A dziecko, poznając właściwe reguły i stosując je w dorosłym życiu, ma szansę jak najdłużej cieszyć się zdrowiem.

Aby zapobiec otyłości...

Dzięki właściwemu żywieniu maleństwa, odpowiednio dobierając pokarmy, można „programować" przemianę materii w jego organizmie. Przykładem może być tu rozwój otyłości już przed 2. rokiem życia dziecka. Stosowanie wtedy diety zawierającej zbyt wiele białka prowadzi do nadmiernego wzrostu liczby i objętości komórek tłuszczowych. A jeśli dziecko w tym wieku ma nadwagę, jest prawdopodobne, że również w kolejnych latach życia będzie miało kłopoty z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Znamy wiele podobnych związków pomiędzy przemianami zachodzącymi w organizmie niemowlęcia a metodami karmienia, kształtowanymi zazwyczaj przez rodziców.

Na „programowanie" przemiany materii wpływają właściwości spożywanych przez dziecko pokarmów. Omówimy to na przykładzie tłuszczu. Jest on niezbędnym składnikiem pokarmowym, ale nie powinien być spożywany przez dziecko w zbyt dużych ilościach.

Bardzo tłuste posiłki dostarczają więcej kalorii niż np. dania warzywne.Ponadto tłuste dania w niewielkim stopniu są źródłem energii zamienianej na ciepło (wydzielane następnie przez skórę) i dlatego zostają zmagazynowane w organizmie dziecka. Wbrew pozorom tego typu pokarmy nie pozwalają się również szybko nasycić i po ich spożyciu dziecko nadal może odczuwać głód.

O czym należy pamiętać

Według niektórych przedstawicieli środowiska medycznego, otyłość, zawały serca, udary mózgu w wieku dorosłym mogą być spowodowane niedożywieniem maleństwa w pierwszych dwóch trymestrach ciąży. Dlatego też na wszystkich etapach rozwoju dziecka, zwłaszcza w życiu płodowym i okresie niemowlęcym, „programowanie" żywieniowe ma ogromny wpływ na zdrowie.

Jak wspominaliśmy, nie można podawać dziecku nadmiaru tłuszczów. Rodzice powinni jednak pamiętać, że tłuszcze w odpowiednich ilościach są istotnym składnikiem odżywczym i nie wolno ich w pożywieniu pominąć. Pochodne tłuszczów dostarczanych w pokarmach biorą udział m. in. w rozwoju układu nerwowego, siatkówki oka i regulacji wzrostu. Niektóre spośród nich regulują również funkcje przewodu pokarmowego i ułatwiają wchłanianie wapnia w organizmie. Już we wczesnym okresie niemowlęcym organizm dziecka potrafi trawić i wchłaniać tłuszcze.

Kilka słów o słodkim i słonym

W diecie małego dziecka powinny się znaleźć węglowodany złożone, zawarte w jarzynach, owocach, sokach. Są one bardzo dobrym źródłem energii (dostarczają znacznie mniej kalorii niż tłuszcze) oraz błonnika pokarmowego, pozytywnie wpływającego na pracę przewodu pokarmowego. Z punktu widzenia dietetycznego korzystniejsze dla organizmu niemowlęcia są węglowodany złożone. Najwcześniej dziecko rozpoznaje i pozytywnie reaguje na smak słodki. Węglowodany podawane w pokarmach można by poszeregować według „stopnia słodkości" w pewien szereg: od najmniej słodkiego cukru, którym jest laktoza, do najsłodszych – sacharozy
i fruktozy. Laktoza, zawarta w optymalnych ilościach w mleku matki, chroni niejako niemowlę przed przekarmianiem. Wiemy z kolei, że sacharoza podana w małej ilości niemowlęciu, cierpiącemu np. z powodu kolki jelitowej, działa uspokajająco. Aby zapobiegać wystąpieniu nadciśnienia w dorosłym życiu zaleca się ograniczenie spożycia przez niemowlę sodu, zawartego w soli kuchennej. Jednak nawet niewielkie ilości soli dodawane do zupek czy przecierów sprawiają, że maleństwo o wiele chętniej zjada przygotowaną potrawę i akceptuje jej smak. Dlatego też można zacząć nieco solić posiłki niemowlęcia, gdy skończy 10 miesięcy – oczywiście zachowując rozsądny umiar w dodawaniu soli do potraw.

Zaufajmy specjalistom

Środowisko pediatryczne od wielu lat dokłada wszelkich starań, aby upowszechniać wiedzę o żywieniu i pielęgnacji, zwłaszcza niemowląt. Pragniemy podkreślić, że rolą lekarzy jest prowadzenie systematycznej i klarownej edukacji żywieniowej tak, aby rodzice mogli jak najlepiej poznać zapotrzebowanie na składniki odżywcze na poszczególnych etapach rozwoju dziecka. Pediatra, opiekujący się dzieckiem, we współpracy z rodzicami powinien opracować zalecenia żywieniowe dla dziecka, które będą później realizowane.

Pragniemy silnie uwypuklić pewną prostą, ale bardzo istotną regułę. Dziecko, które jest zdrowo żywione, również prawidłowo się rozwija – zarówno pod względem somatycznym (tzn. ma harmonijne proporcje pomiędzy wzrostem a masą ciała), jak i psychicznym, intelektualnym, emocjonalnym. Dziecko dobrze odżywione emanuje radością życia, jest ruchliwe, wesołe, uśmiechnięte, ciekawe otoczenia, chłonące nową wiedzę...

Oczywiście każde dziecko może niekiedy zachorować. „Choroby dziecięce" – np. stany gorączkowe, wymioty, biegunka czy zaparcia – mogą prowadzić do czasowego niedożywienia dziecka. Stąd tak ważne jest, aby wtedy nie tylko podawać dziecku odpowiednie lekarstwa, ale również zadbać o regularne karmienie (a przynajmniej pojenie!) maleństwa. Warto także pamiętać, że podczas kłopotów z apetytem czy dolegliwości związanych z żywieniem pomocny staje się ruch. Regularna aktywność fizyczna, wykonywanie z dzieckiem odpowiednich dla jego wieku i stanu zdrowia ćwiczeń, masaże u niemowląt – to wszystko wzmaga łaknienie i ułatwia leczenie żywieniowe.

Zakończenie

D. B. Jellife stwierdził, że „w każdej społeczności – czy będą to mieszkańcy tropikalnej wioski, czy też silnie zurbanizowane i stechnicyzowane społeczeństwo – spotykamy pewne praktyki i zwyczaje korzystne dla zdrowia i odżywiania oraz takie, które są dla członków tej grupy szkodliwe. Żadna kultura nie posiada monopolu na wiedzę lub absurdalności". Dlatego też starajmy się na uczyć właśnie pozytywnych zachowań żywieniowych i przekazywać tę wiedzę następnym pokoleniom. Radość i energia dzieci staną się wtedy najlepszą nagrodą za stałą troskę o ich zdrowie.

Autorzy

Dr inż. Anna Stolarczyk
Specjalista w dziedzinie żywienia. Kierownik Poradni Dietetycznej w Instytucie „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka". Ekspert współpracujący z Akademią Gerber.

Dr n. med. Piotr Socha
Pediatra w Klinice Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Instytucie „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka". Ekspert współpracujący z Akademią Gerber.