Informacje dla wyjeżdżających za granicę

1. Na co narażeni są podróżni?
2. Dobre rady przed wyjazdem
3. Źródła zakażenia i potencjalne choroby
4. Rodzaje szczepień ochronnych

Osoby podróżujące są szczególnie narażone na zakażenia wirusami, zapaleniami wątroby typu A i B. Mogą jednak podjąć działania, które ustrzegą nas przed tymi niebezpiecznymi chorobom. Zajrzyj do Niezbędnika Podróżnika.

Na co narażeni są podróżni?

Według badań przeprowadzonych wśród podróżujących Europejczyków opublikowanych w Journal of Travel Medicine:

• 51% wszystkich podróżujących uprawiało sport w trakcie pobytu za granicą, co wiązało się ryzykiem urazu
• 28,8% osób poddało się zabiegom kosmetycznym obarczonym potencjalnym ryzykiem naruszenia ciągłości skóry
• 16% podróżujących przeżyło wakacyjny romans
• 1% osób poddał się zabiegowi przekłucia uszu. Podobna liczba miała wykonany tatuaż

Każda z tych sytuacji sprzyja zakażeniu wirusowym zapaleniem wątroby typu B, groźną chorobą, która może prowadzić do marskości wątroby, w konsekwencji do raka pierwotnego wątroby, a nawet śmierci pacjenta.

Dobre rady przed wyjazdem

• Zaplanuj wizytę u lekarza na 6-8 tygodni przed wyjazdem. Masz wtedy pewność, że wykonasz wszystkie niezbędne badania i szczepienia.
• Nigdy nie jest za późno na konsultacje z lekarzem i podjęcie niezbędnych środków ostrożności.
• Zawsze podróżuj z podręczną apteczką, która będzie zawierać niezbędne leki i środki opatrunkowe.
• Zadbaj o higienę i dietę. Zanieczyszczone produkty spożywcze i woda są częstym źródłem zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A. Zawsze myj i susz ręce przed posiłkiem. Pij wyłącznie butelkowaną lub przegotowaną wodę. Unikaj kostek lodu. Obieraj wszystkie owoce i warzywa. Chroń jedzenie przed owadami. Unikaj niegotowanego mięsa oraz skorupiaków.
• Uważaj na owady, na przykład na komary, które mogą przenosić szereg chorób (np. malarię, żółtą gorączkę). Stosuj preparaty odstraszające insekty.
• Korzystaj ze słońca z umiarem. Unikaj przebywania na słońcu, gdy jego oddziaływanie jest najsilniejsze. Stosuj kremy ochronne.
• Unikaj przypadkowych kontaktów seksualnych, które mogą być przyczyną zakażeń wirusem WZW typu B czy HIV.
• Po powrocie skontaktuj się z lekarzem. Jeśli po powrocie twoje samopoczucie nie będzie najlepsze, bezzwłocznie udaj się do lekarza i zasięgnij jego porady.

Źródła zakażenia i potencjalne choroby

Woda i żywność

• wirusowe zapalenie wątroby typu A. Choroba wymaga długiej, kilkumiesięcznej hospitalizacji. Nieleczona może prowadzić do niewydolności wątroby, a w konsekwencji do śmierci. Można się przed nią ochronić za pomocą szczepień. Wystarczy przyjąć dwie dawki szczepionki lub trzy dawki szczepionki skojarzonej i zyskać jednocześnie ochronę przed WZW typu A i WZW typu B
• Dur brzuszny - choroba wywołująca wysoką gorączkę, może być śmiertelna. Pojedyncze szczepienie zapewnia odporność na 3 lata.
• Polio - wirus wywołuje chorobę Heinego - Medina. Co 10 lat należy przyjąć dawkę przypominającą szczepienia.
• Ameba (ameboza) - występuje na całym świecie. Zakażenie amebą następuje w wyniku połknięcia cyst pierwotniaka, które przedostają się wraz z pokarmem do żołądka. Niekiedy mogą one umiejscowić się w płucach, wątrobie albo w mózgu, wywołując wówczas najbardziej niebezpieczny typ choroby. Rocznie na amebozę choruje około 35-50 mln osób, głównie kobiety w ciąży, niemowlęta i małe dzieci.
• Cholera - to jedna z najbardziej zakaźnych chorób bakteryjnych. Zakazić się można drogą pokarmową, np. poprzez zakażoną wodę. W Polsce choroba nie występuje epidemicznie od 1922r. Często spotykana w postaci epidemii, zwłaszcza w Ameryce Południowej, Bangladeszu i Indiach. W Europie występuje rzadko i jest przywożona z krajów tropikalnych.

Insekty

• Malaria (zimnica) - choroba, potencjalnie śmiertelna, przenoszona przez komary.
• Żółta gorączka (żółta febra) - przenoszona przez niektóre gatunki komarów w strefie tropikalnej. Szczepionkę przyjmuje się co 10 lat, pełną ochronę zyskuje się już po 10 dniach.
• Denga (gorączka krwotoczna) - ostra wirusowa choroba przenoszona przez różne rodzaje komarów, występująca w krajach tropikalnych i subtropikalnych.
• Kleszczowe zapalenie opon mózgowych - ostra wirusowa choroba przenoszona przez kleszcze. Szczepienia przeciwko chorobie zalecane są przez Ministerstwo Zdrowia. Zaszczepić się powinny szczególnie osoby wyjeżdżające w tereny leśne (np. na Mazury).
• Japońskie zapalenie mózgu - Wirus japońskiego zapalenia mózgu jest przenoszony przez komary i atakuje zwykle w regionach wiejskich obszarów, na których występuje.

Kontakty seksualne

• Wirusowe zapalenie wątroby typu B - zakażenie następuje przez krew i płyny ustrojowe, m.in. podczas kontaktów seksualnych czy w wyniku zabiegów medycznych wykonanych źle wysterylizowanym sprzętem. Czasem jedynym ratunkiem dla chorego jest przeszczep wątroby.
• Choroby można uniknąć dzięki szczepieniu. Pełną ochronę dają trzy dawki szczepionki przeciwko WZW typu B lub skojarzonej, która chroni zarówno przeciwko WZW typu B jak i WZW typu A
• HIV - wirus niedoboru immunologicznego atakuje układ immunologiczny, który chroni organizm przed różnymi infekcjami, przenoszony najczęściej drogą płciową, poprzez krew i inne wydzieliny.
• Kiła - choroba weneryczna przenoszona drogą płciową. Pierwszym krokiem po zdiagnozowaniu choroby jest podanie penicyliny. Nieleczona może prowadzić do zaburzeń psychicznych, a nawet śmierci.

Urazy lub/i kontakty z zakażoną krwią

• Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) - wirus żółtaczki wszczepiennej jest od 50 do 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV.
• Zakazić się można także poprzez kontakty z placówkami służby zdrowia. Według badań Kliniki Hepatologii Akademii Medycznej blisko 54% wszystkich zakażeń pochodzi z tych placówek. Przed chorobą chronią szczepienia.
• Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C) - określane jest często mianem cichej epidemii. Większość osób nie wie, że są zakażone i nie odczuwa poważniejszych dolegliwości. Źródłem zakażeń może być przetaczana krew, wykonywany zastrzyk, czy zabieg stomatologiczny. Możliwe jest też zakażenie u fryzjera i kosmetyczki. Nie istnieje szczepionka chroniąca przed tym typem wirusa.
• Tężec - choroba występująca na całym świecie. Pojedyncze szczepienie chroni na blisko 10 lat. Do ewentualnego zakażenia dochodzi w wyniku naruszenia ciągłości skóry.
• HIV - wirus niedoboru immunologicznego atakuje układ odpornościowy. Może powodować AIDS, czyli zespół nabytego upośledzenia odporności, co w rezultacie prowadzi do braku zdolności do skutecznego zwalczania infekcji i chorób.

Rodzaje szczepień ochronnych

Pamiętaj, że szczepionki to najskuteczniejszy sposób zapobiegania chorobom.

Szczepienia obowiązkowe
Szczepionki przeciwko żółtej febrze (żółtej gorączce) są obecnie obowiązkowe przy wjeździe do większości krajów Afryki tropikalnej i Ameryki Południowej. Świadectwo szczepienia jest ważne przez 10 lat. Odporność uzyskuje się po 10 dniach od szczepienia.


Szczepienia zalecane
Najczęstszym zakażeniem są wirusowe zapalenie wątroby typu A i typu B.

Aby uzyskać pełną ochronę przed WZW typu A oraz WZW typu B zgodnie ze schematem podstawowym, podaje się trzy dawki szczepionki skojarzonej - druga przypada po miesiącu od pierwszego wkłucia, a trzecia po 6 miesiącach od pierwszej dawki. Odporność uzyskujemy już po 4 tygodniach od przyjęcia pierwszej dawki. Nigdy zatem nie jest za późno, aby ochronić się na długie lata i rozkoszować bezpiecznym wyjazdem na urlop.

Pamiętajmy także, że wszyscy już zaszczepieni przeciwko żółtaczce wszczepiennej (WZW typu B) powinni zaszczepić się przeciwko żółtaczce pokarmowej (WZW typu A) -- należy przyjąć dwie dawki szczepionki, przy czym drugą przyjmujemy w odstępie 6-12 miesięcy od pierwszej dawki. Pierwsza dawka szczepionki zapewnia odporność już po dwóch tygodniach.

Jak również zaszczepieni przeciwko WZW typu A przed wyjazdem powinni zaszczepić się przeciwko WZW typu B - dwie dawki przyjmujemy w odstępie miesiąca przed wyjazdem, a trzecią po 6 miesiącach od pierwszej dawki już po powrocie z urlopu.

Uodpornienie na zakażenie durem brzusznym jest wskazane dla osób wyjeżdżających na dłużej w wiejskie regiony tropikalne.

Należy także pamiętać o szczepionce przeciw tężcowi, która uodparnia na 10 lat.

Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych chroni na 3 lata, należy o niej szczególnie pamiętać wyjeżdżając do krajów Europy Środkowej i Wschodniej, Austrii, Czech, Słowacji i południowych Niemiec.

Ponieważ polio jest wciąż dużym zagrożeniem w krajach rozwijających się. Przed wyjazdem do kraju, w którym choroba występuje, należy się zaszczepić.

Pamiętajmy, że przed podaniem szczepionki należy przejść badania lekarskie.

Przeciwwskazania
Osoby z chorobami infekcyjnymi przebiegającymi z wysoką gorączką oraz uczulone na jakikolwiek składnik szczepionki powinny unikać przyjmowania szczepionek. Należy pamiętać, że młodsi turyści, którzy byli szczepieni w dzieciństwie mogą być uodpornieni i nie muszą przyjmować kolejnych dawek szczepionek. Szczególnie dotyczy to tężca, błonicy i polio. Osoby uczulone na kurze białko nie powinny otrzymywać szczepionki przeciwko grypie, żółtej febrze, natomiast szczepionka przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu nie jest wskazana u osób uczulonych na jad pszczół i os.