Filtry słoneczne chroniące przed promieniowaniem UVB

Spis treści

1. Filtry słoneczne chroniące w zakresie promieniowania UVB
2. PABA - kwas p-aminobenzoesowy
3. Benzofenony chronią w znikomym stopniu przed UVA

Substancje pełniące rolę filtrów chroniących przed promieniowaniem UV ze względu na sposób działania dzielimy na dwie podstawowe grupy:

1. Filtry chemiczne - wnikają one w naskórek, ale tylko w jego wierzchnie warstwy. Są to substancje chemiczne, które działają na zasadzie pochłaniania energii światła słonecznego co powoduje chwilową zmianę ich struktury chemicznej. Przetwarzają one niebezpieczną energię promieniowania UV w nieszkodliwą energię cieplną. Podczas przechodzenia substancji chemicznych będących filtrami z powrotem do ich naturalnej, wyjściowej postaci energia cieplna zostaje uwalniana.
2. Filtry mineralne (fizyczne) - ich cząsteczki są na tyle duże, że nie mają zdolności wnikania w głąb naskórka, tylko tworzą na powierzchni skóry warstwę czyli taką barierę dla promieni UV. Działają na zasadzie odbicia lub rozproszenia promieniowania UV. Nazywane są także fizycznymi, gdyż ich działanie ochronne nie wiążę się z reakcjami chemicznymi tylko z fizycznym procesem odbijania światła. Nowe zmikronizowane formy tych filtrów, to znaczy filtry mineralne o mniejszych rozmiarach cząsteczek wnikają w pewnym stopniu w naskórek i działają częściowo na zasadzie absorbowania czyli pochłaniania promieni słonecznych a częściowo na zasadzie ich odbicia. Można się czasem spotkać na opakowaniach preparatów ochronnych ze stwierdzeniem, że zawierają one tylko niechemiczne, naturalne filtry. Nie jest to w pełni słuszne określenie. Filtry mineralne należą do grupy związków nazywanych przez chemików nieorganicznymi, w odróżnieniu od filtrów chemicznych zaliczanych do grupy związków organicznych, to jednak nie zmienia faktu, że oba rodzaje filtrów są substancjami chemicznymi tylko o innych właściwościach.

Filtry słoneczne chroniące w zakresie promieniowania UVB

Filtrów chroniących przed promieniami UVB czyli w zakresie fal 280-320 nm jest bardzo dużo rodzajów. Są to głównie filtry chemiczne.

Przefiltrowanie UVB to już obecnie nie sztuka. Potrafi to każdy krem, który oferuje ochronę przed promieniami UV. Określenie stopnia ochrony przed UVB to już także nie problem, dzięki temu faktor SPF (którego wartość oznacza wysokość ochrony przed promieniami UVB) podany jest na etykietach licznych kremów ochronnych.

Problem zaś w tym, aby krem z filtrami chronił także przez zakresem UVA. Tak więc, aby znaleźć skuteczny krem ochronny na dzień czy też emulsję do opalania nie musimy koniecznie zapamiętywać tych wielu dość skomplikowanych nazw filtrów chroniących przed UVB wymienionych w tabeli poniżej. Najważniejsze to zapoznać się z nazwami filtrów chroniących przed UVA, których jak się za chwilę okaże wcale nie jest tak wiele.

Nie będę więc dokładnie omawiać każdej z wymienionych w tabeli substancji chemicznych będących filtrami anty-UVB, skupię się natomiast dokładniej na filtrach anty-UVA, bo to z nimi mamy jeszcze wiele problemów.

W poniższej tabeli umieszczone zostały nazwy niektórych, najczęściej spotykanych filtrów pochłaniających promieniowanie w paśmie UVB. Wszystkie te filtry zaliczają się do grupy filtrów chemicznych. Gwiazdką oznaczone są substancje, które chronią także w znikomym stopniu przed UVA. Ominęłam w tej tabeli filtry chroniące w zakresie promieni UVA, choć za jednym wyjątkiem one także chronią przed UVB. Czerwonym kolorem zaznaczyłam te rodzaje filtrów, które najczęściej można spotkać w kremach ochronnych.

Filtry chroniące przed promieniami UVB
Nazwa powszechna	Inne nazwy filtru
Octocrylene
Etocrylene
Octyl Methoxycinnamate	Parsol MCX
Octinoxate	Ethylhexyl Methoxycinnamate
Cinoxate
Amiloxalate	Izoamyl Methoxycinnamate
Homosalate
Octisalate	Ethylhexyl Salicylate
Octyl Salicylate
Trolamine Salicylate	TEA Salicylate
Ensulizole	Phenylbenzimidazole Sulfonic Acid
4-Methylbenzilidene Camphor	Enzacamene
3- Benzylidene Camphor
Bezoate - 4-Methylbenzilidene Camphor
Menthyl Antranilate *
Benzophenons *
Eusolex 6300 *
Dioxybenzone *	Benzophenone-8
Oxybenzone *	Benzophenone-3
Sulisobenzone *	Benzophenone-4 lub Eusolex 4360

PABA - kwas p-aminobenzoesowy

Do niedawna do grupy filtrów anty-UVB zaliczano PABA- Kwas para-aminobenzoesowy oraz jego pochodne czyli estry - PABA m.in.

• Padimate O (Ethylhexyl dimethyl PABA)
• Padimate A

Obecnie te substancje zostały wycofane i nie powinny wchodzić w skład kremów ochronnych, gdyż okazało się, że wiele osób reagowało na nie uczuleniem. Filtry te miały nawet właściwości fotouczulające, nie były zbyt skuteczne w porównaniu do obecnie znanych filtrów oraz bardzo brudziły ubrania. Można się czasem spotkać na opakowaniach kremów z filtrami z informacją, że dany produkt nie zawiera PABA. Jeśli takiej informacji brak, to jeszcze nie znaczy, że krem zawiera PABA , po prostu niektórzy producenci już tego nie zaznaczają, gdyż mało kto stosuje jeszcze ten rodzaj filtrów, choć zdarzają się wciąż wyjątki.

Benzofenony chronią w znikomym stopniu przed UVA

Grupa filtrów, która wymaga komentarza to substancje z rodzaju Benzofenonów (Benzophenons) oraz filtr Menthyl Antranilate czyli te nazwy, przy których postawiłam gwiazkę, gdyż jak wspomniałam chronią one w bardzo małym stopniu przed UVA.

Zanim przejdę do konkretów przypomnę jeden z faktów dotyczących promieniowania UVA. W poprzednich artykułach pisałam, że zakres promieniowania UVA to 320-400 nm. Są to promienie o większej długości fal, aniżeli promienie UVB, co sprawia, że wnikają głębiej w skórę, aż do poziomu skóry właściwej przyczyniając się do poważnych zniszczeń w skórze.

Promieniowanie UVA dzieli się na dwa rodzaje :

• UVA I czyli fale długie o zakresie 340-400 nm
• UVA II czyli fale krótkie o zakresie 320-340 nm

Najgroźniejsze są fale długie czyli UVA I, jednak problem w tym, że najtrudniej jest otrzymać na tyle skuteczny filtr, który by chronił aż w tak szerokim zakresie sięgającym do 400 nm. Co nie znaczy, że nie jest to jeszcze możliwe, udało się już pozyskać i takie filtry, jest ich jeszcze tylko bardzo mało.

Benzofenony, wśród których najbardziej powszechne to:

• Oxybenzone- Benzophenone- 3
• Dioxybenzone - Benzophenone- 8
• Sulisobenzone- Benzophenone- 4
• Różne rodzaje Esuolex + określony numer

oraz substancja należąca już do innej grupy chemicznej Menthyl Antranilate, chronią tylko w niewielkim stopniu przed krótkimi falami UVA czyli przed UVA II. Nie jest to jednak na tyle wystarczająca ochrona by można je zaliczyć do skutecznych filtrów anty-UVA.

Benzofenony najskuteczniej chronią przed promieniami UVB, natomiast przed UVA chronią tylko w granicach 10 % i to tylko w zakresie UVA II.
Filtry te powinny być wzmocnione obecnością innych bardziej skutecznych filtrów chroniących przed UVA.

Często więc mimo, że na opakowaniu kremu ochronnego widnieje napis- "chroni skutecznie przed UVA i UVB" nie możemy być całkowicie pewni co do pełnej ochrony przed UVA, gdyż wiele kremów zawiera jako jedyny filtr anty-UVA tylko Oxybenzone.

Z jednej więc strony taki napis nie jest całkowitym kłamstwem, bo gdyby chcieć firmie zarzucić nieuczciwość, to zawsze stwierdzi ona, że przecież w tych 10 % krem chroni przed UVA II. Z drugiej strony napis ten jest niepełną prawdą, gdyż kremy zawierające jako jeden z filtrów ochronnych oxybenzone chronią tylko w znikomym i niewystarczającym stopniu przed UVA. W każdym razie obecnie jest już możliwa lepsza i pewniejsza ochrona przed UVA.