Fazy powrotu do zdrowia z alkoholizmu

1. Faza picia alkoholu
2. Faza przejściowa
3. Wczesna faza powrotu do zdrowia z alkoholizmu
4. Faza ustawicznego trzeźwienia

Faza picia alkoholu

Określając swój stan bezpośrednio poprzedzający abstynencję, członkowie AA stwierdzają, ze cechuje ich w tym czasie rosnąca izolacja oraz spadek zdolności uczuciowych i intelektualnych; co więcej, zakres przeżyć osobistych ogranicza się do ustawicznego myślenia o alkoholu i nieustannych prób kontrolowania picia. Alkoholik pragnie pokonać swój alkoholizm postanowieniami lub siłą woli. Wdaje się w walkę wewnętrzną, chcąc zwyciężyć i unieszkodliwić zewnętrznego demona, jakim jest butelka. Lecz wiara, iż kontrola jest możliwa, udaremnia akceptację i nie dopuszcza do pogodzenia się z ewentualna porażką. Dążąc coraz uporczywiej do kontroli nad piciem, alkoholik raz po raz rzuca się do ataku po to, by każdorazowo przekonać się, ze to butelka ma nad nim władzę, nie odwrotnie.

Akceptacja klęski i utraty kontroli wyznacza punkt, od którego zaczyna się abstynencja. Mnogość punktów zwrotnych dowodzi, że moment przejścia od picia do abstynencji stanowi rezultat bardzo wielu przeżyć i sytuacji. Członkowie AA określają ów punkt zwrotny jako raptowne odkrycie, iż “ma się już tego dosyć”. Narastanie wewnętrznej rozpaczy powodują lub pogłębiają rozmaite okoliczności zewnętrzne w postaci rozwodu, utarty pracy lub publicznie upokarzających sytuacji, w jakie alkoholik popada. Efektem tego punktu zwrotnego jest “sięgniecie dna” lub “kapitulacja”, które cechuje poczucie klęski i rezygnacja z dalszych prób kontrolowania picia.

Faza przejściowa

Fazę tę cechuje pod względem zachowań przejście od picia do niepicia. Pod względem poznawczym człowiek przechodzi od myślenia “nie jestem alkoholikiem” do akceptacji prawdy zawartej w zdaniu “jestem alkoholikiem”. W fazie przejściowej zasadnicza sprawa jest skupienie uwagi na osi alkoholu. Od tego bowiem zależy utrwalenie nowej tożsamości. Najmniejsza nawet wzmianka sugerująca możliwość kontroli picia opóźnia postęp i uniemożliwia utrwalenie się tożsamości alkoholika. Wyjście poza fazę przejściową zależy bowiem od pogodzenia się z brakiem kontroli i uznania nowej tożsamości alkoholika. Przyjęcie nowej tożsamości oznacza, że:

1. Tym co powoduje upicie jest pierwszy kieliszek.
2. Muszę powstrzymać się od picia “tylko dziś”.
3. Moja dzisiejsza abstynencja zależy od tego, abym nie odkorkował butelki.

Alkoholicy uczą się konkretnych zachowań służących trzeźwości, a mianowicie, sięgania po telefon zamiast po kieliszek, chodzenia na mityngi zamiast do baru, czytania o alkoholizmie i innych alkoholikach w celu umacniania identyfikacji z alkoholizmem.

Członkowie AA zauważają, że w okresie przejściowym alkoholicy zaczynają stopniowo wycofywać się z izolacji od otoczenia. Zasadniczą role w tej fazie odgrywa ustawiczne pamiętanie o alkoholu, od tego bowiem zależy nabycie i utrwalenie behawioralnych i poznawczych elementów zmiany. Gdyby w tym okresie alkoholik nie pamiętał stale o alkoholu, mógłby z łatwością wrócić do dawnego złudzenia, iż ma zdolność kontrolowania picia. Wówczas cały cykl narastania choroby zacząłby się od nowa.

Wczesna faza powrotu do zdrowia z alkoholizmu

W miarę upływu czasu trzeźwiejący alkoholik stopniowo nabywa umiejętności przebywania z ludźmi i reagowania na otoczenie bez udziału alkoholu. W rezultacie akceptacji utraty kontroli nad alkoholem oraz przyjęcia nowej tożsamości alkoholika światopogląd człowieka zmienia się i rozszerzają się jego dotychczasowe horyzonty. Nowe postawy i wartości dyktują nowe kierunki i odmienny sposób oceny siebie oraz własnych doświadczeń. Wczesny okres abstynencji cechuje aktywna zależność oparta na silnych więzach z grupa AA. Wiąże się to z postawą receptywną, otwartością na słuchanie rad i odpowiedzi na liczne coraz to nowe pytania. Dużą rolę w tym okresie odgrywają mityngi, które są okazją do spędzania czasu z innymi trzeźwymi osobami, a także czytanie literatury. Uczestnicy AA zwracają uwagę na zasadniczą zmianę źródła oparcia przed uzyskaniem abstynencji i potem. Przedtem alkoholicy opierali się głównie na rodzinie, chociaż oparcie to często miało charakter negatywny, związany z wspólnie ukrywanym problemem alkoholowym i wrogą zależnością występującą między wszystkimi członkami rodziny. W czasie abstynencji alkoholicy przestają traktować rodzinę jako najważniejsze oparcie. Głównym źródłem oparcia staja się osoby z AA.

Faza ustawicznego trzeźwienia

W miarę upływu czasu alkoholicy stwierdzają, że coraz ważniejszym źródłem oparcia staja się stosunki z innymi polegające na wzajemnym dzieleniu się przeżyciami, a także coraz głębsze przekonanie, że mogą już liczyć sami na siebie. Pomaga w tym utożsamianie się z zasadami AA oraz przyswojenie sobie tych zasad. Gdy potrzeby wewnętrzne zaczynają współbrzmieć z wymaganiami zewnętrznymi, alkoholik zaczyna zwracać większą uwagę na stosunki z ludźmi i całym otoczeniem. Następuje zmiana egocentrycznego stosunku do świata na światopogląd, w którym jednostka stanowi tylko cząstkę szerszego wszechświata. Znaczną cześć procesu powrotu do zdrowia stanowi rozwój nowej osobowości. W fazie zaawansowanego trzeźwienia coraz większa akceptacja siebie, umacniana przez pozytywne doświadczenia, przyczynia się do coraz lepszego przystosowania człowieka do warunków zewnętrznych. Proces zdrowienia jest odwrotnością spiralnego “zjeżdżania w dół”, charakteryzującego nasilanie się choroby.