Dziś i jutro - osiągnięcia współczesnej stomatologii

Spis treści

1. Nowoczesna diagnostyka i immunologia
2. Znieczulenie - recepta na ból
3. Narzędzia pracy - mikrosilnik i turbina lub...
4. Profilaktyka przede wszystkim

W ciągu ostatnich kilkunastu lat nastąpił ogromny postęp w stomatologii. Dotyczy on zarówno skuteczności przeprowadzanego leczenia, jak i komfortu pacjenta. Wprowadzanie coraz bardziej nowoczesnych metod profilaktyki, diagnostyki i leczenia służy przede wszystkim przeciwdziałaniu chorobom zębów i dziąseł.

Nowoczesna diagnostyka i immunologia

Osiągnięcia naukowe w diagnostyce chorób jamy ustnej wykorzystują odkrycia z zakresu informatyki, genetyki i immunologii. Wprowadzenie komputerów do stomatologii umożliwiło rozwój radiografii cyfrowej, w której obraz RTG uzyskuje się przy znacznie zmniejszonej dawce promieniowania w porównaniu ze zdjęciem tradycyjnym, a obraz uzyskiwany jest szybciej.

Na bazie badań genetycznych przeprowadzanych w USA w 1997 roku zastosowano test genetyczny, który miał wykazać, jaka jest podatność człowieka na choroby przyzębia. Okazało się, że u pewnej grupy osób taka sama ilość płytki nazębnej i kamienia wywołuje zapalenie przyzębia, które przebiega ciężej niż w innych przypadkach. Zależy to od obecności konkretnego genu w ich DNA. Gen ten można wyodrębnić za pomocą testu, a osoby, które go posiadają, objąć opieką profilaktyczną jeszcze przed zaistnieniem choroby.

Mechanizm działania tego genu nie byłby znany bez postępu, jaki dokonał się w immunologii - nauce o odporności organizmu. Dzięki niej coraz więcej wiemy o działaniu i rozwoju chorób przyzębia, a także o wpływie chorób przyzębia na inne schorzenia ogólnoustrojowe. Dziś już wiadomo, że istnieje związek między chorobami przyzębia, a chorobami wieńcowymi (w tym z zawałem serca) i ryzykiem przedwczesnego porodu.

Dzięki stałemu postępowi w diagnostyce i immunologii coraz więcej wiemy o schorzeniach jamy ustnej. Jesteśmy w stanie skuteczniej je leczyć i zapobiegać im. Nowoczesnym narzędziem do diagnostyki chorób jamy ustnej jest kamera wewnątrzustna. Wynalezienie jej umożliwiło stomatologom dotarcie do trudno dostępnych miejsc oraz dokładną analizę i porównanie obrazu. W ten sposób także pacjent otrzymał szansę obejrzenia stanu swoich zębów.

Ciekawostka
Za pomocą zdjęć rentgenowskich można ocenić ryzyko zawału serca czy udaru mózgu. Typowe rentgenowskie zdjęcie panoramiczne, na którym dzięki specjalnej technice widoczne są wszystkie zęby pacjenta, pozwala uwidocznić i ocenić zwapnienia w tętnicy szyjnej.

Znieczulenie - recepta na ból

We współczesnej stomatologii wizyta u lekarza nie wiąże się już praktycznie z bólem. Oczywiście pozostaje jeszcze nieco przykre uczucie przy samym znieczuleniu, ale obecnie dostępne są żele znieczulające, które, używane przed wkłuciem, zmniejszają dyskomfort pacjenta. Stosowane są coraz bardziej nowoczesne systemy znieczulające - urządzenia sterowane przez mikroprocesor, które powoli podają dokładnie odmierzoną dawkę znieczulenia. Środki znieczulające są bardziej bezpieczne niż kiedyś, co redukuje ryzyko wystąpienia np. reakcji uczuleniowej.

Dla osób, które boją się ukłucia igłą, dostępne są również inne metody znieczulenia, takie jak:

• podawanie gazu rozweselającego (podtlenku azotu) - nazwa potoczna "gaz rozweselający" wiele tłumaczy, za jego pomocą wywołuje się u pacjenta halucynacje i zmniejsza wrażliwość i reakcję na ból. Efekt ustaje po krótkim czasie.
• leczenie w narkozie (znieczulenie ogólne) - w dzisiejszych czasach możliwy jest transport aparatury anestezjologicznej do gabinetu dentystycznego i opieka lekarza anestezjologa nad pacjentem w czasie zabiegu. Dla osób z przeciwwskazaniami, co do stosowania narkozy, zabieg ten jest niewskazany.
• premedykacja, czyli podawanie odpowiednich leków uspokajających - metoda opiera się na wyłączeniu świadomości pacjenta, przez co możliwe jest wykonanie właściwego znieczulenia oraz przeprowadzenie koniecznego leczenia.

Ciekawostka
Zdaniem naukowców z Hiszpanii, którzy przebadali szczątki ludzkie sprzed 300 tysięcy lat, nasi przodkowie nie znali bólu zębów. Dokuczały im natomiast stawy żuchwowe zniekształcone przez ciągłe gryzienie surowych pokarmów.

Narzędzia pracy - mikrosilnik i turbina lub...

Znaczący postęp dokonał się również w zakresie wyboru narzędzi i metod pracy stomatologa. Istnieją już rozwiązania alternatywne do turbiny i mikrosilnika, popularnie zwanych wiertarkami szybko- i wolnoobrotowymi. Stosowanie nowoczesnych metod jest całkowicie lub niemal całkowicie bezbolesne. Należy jednak podkreślić, że przy głębokich i rozległych ubytkach nie można całkowicie zrezygnować z użycia wiertarek i/lub znieczulenia.

Nowoczesne metody leczenia to:

• leczenie laserem - silna wiązka energetyczna skierowana jest bezpośrednio na zarażone próchnicą tkanki zęba. Laser wykorzystywany jest nie tylko w leczeniu zębów, ale także w chirurgii jamy ustnej.
• leczenie żelem przeciwpróchnicowym - żel przeciwpróchnicowy to specjalny preparat rozpuszczający zarażone próchnicą tkanki zęba. Przed jego zastosowaniem konieczne jest wstępne opracowanie powierzchni zęba za pomocą turbiny. Po położeniu żelu i odczekaniu kilkudziesięciu sekund, chore tkanki można usunąć za pomocą specjalnych narzędzi.
• leczenie abrazją powietrzno-proszkową - tkanki zmienione próchnicowo usuwane są za pomocą silnego, zogniskowanego strumienia powietrza zmieszanego ze specjalnym piaskiem (tlenkiem glinu). Przy głębokich ubytkach lub przy nadwrażliwości zębów może u pacjenta wystąpić ból i w takim przypadku konieczne może być wykonanie znieczulenia.
• leczenie ozonem - ostatnie miesiące przyniosły informacje o udanych próbach wykorzystania ozonu w leczeniu próchnicy. Warunkiem jest jednak jej stosunkowo wczesne stadium - wówczas ozon wybija bakterie, a tkanki zęba ulegają remineralizacji. W bardziej zaawansowanym stanie próchnicy ozon nadal działa przeciwbakteryjnie, ale należy usunąć chore fragmenty zęba i wypełnić ubytek.

Ciekawostka
Naukowcy odkryli, że już osiem tysięcy lat temu na terenie obecnego Pakistanu odbywały się praktyki dentystyczne. Znaleziono zęby trzonowe z idealnie regularnymi otworami wykonanymi najprawdopodobniej przez starożytnego dentystę. Ząb wciąż tkwił w kości szczękowej, a dziura nie mogła być dziełem bakterii, ponieważ miała zbyt regularny kształt. Dodatkowo w zębie nie znaleziono śladów próchnicy.

Profilaktyka przede wszystkim

Przeprowadzone badania naukowe potwierdzają ogromną rolę profilaktyki w zapobieganiu chorobom jamy ustnej. Mimo że dokonano tak wielu odkryć w dziedzinie stomatologii, dentyści apelują - codzienne zabiegi higieniczne są najważniejsze w profilaktyce chorób jamy ustnej. Najważniejsze jest szczotkowanie zębów przez 2-3 minuty przynajmniej dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku oraz stosowanie odpowiednich technik szczotkowania zębów. Nieodzowne jest również korzystanie z dodatkowych narzędzi, takich jak nitka dentystyczna czy płukanka do ust. Czyszcząc zęby jedynie za pomocą szczoteczki do zębów, usuwamy 60% płytki nazębnej - szczoteczka nie dociera bowiem do przestrzeni międzyzębowych.

Należy również pamiętać o regularnych wizytach w gabinetach dentystycznych. Okresowe badania kontrolne pozwalają na określenie ryzyka choroby i opracowanie indywidualnej profilaktyki stomatologicznej. Niestety, większość Polaków nie wykonuje obowiązkowych zabiegów higienicznych regularnie, a do lekarza zgłasza się dopiero w momencie bólu. A przecież zdrowie naszych zębów i dziąseł zależy od nas samych.

Ciekawostka
W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badanie, w ramach którego Amerykanie mieli wybrać najważniejszy z wynalazków wszechczasów. Wśród 1000 ankietowanych dorosłych i 400 nastolatków bezkonkurencyjna okazała się szczoteczka do zębów.