Czynniki ryzyka miażdżycy

Rozwój miażdżycy jest wynikiem współdziałania wielu czynników: dziedzicznych, wrodzonych i środowiskowych, czyli inaczej nabytych. U ludzi u których występuje kilka czynników ryzyka mają znacznie większe prawdopodobieństwo rozwoju miażdżycy niż osoby które czynników ryzyka nie mają.

Czynniki dziedziczne

Ryzyko rozwoju miażdżycy jest uwarunkowane genetycznie. Istnieją wrodzone formy hipercholesterolemii, które ujawniają się zwykle u bardzo młodych ludzi i wymaga intensywnego leczenia już od młodych lat.

Dieta

Spożywanie dużej ilości pożywienia1. Istotne znaczenie dla rozwoju miażdżycy odgrywają nasycone kwasy tłuszczowe i tzw. izomery trans obecne głównie w tłuszczach pochodzenia zwierzęcego (wieprzowina) oraz twardych margarynach kostkowych.
Spożywanie pożywienia bogatego w nasycone kwasy tłuszczowe, izomery trans obecne głównie w tłuszczach pochodzenia zwierzęcego oraz twardych margarynach, cholesterol może powodować wzrost poziomu trójglicerydów, cholesterolu całkowitego i cholesterolu frakcji LDL.

Nadwaga i otyłość

Nadwaga lub otyłość w większości przypadków spowodowana jest nadmiernym spożywaniem tłuszczu i słodyczy i wiąże się zwykle ze wzrostem poziomu „złego cholesterolu”, czyli LDL we krwi oraz trójglicerydów. Nadmiar substancji energetycznych powoduje wzrost w organizmie ilości wolnych rodników, które przyspieszają powstawanie zmian miażdżycowych.

W celu rozpoznania nadwagi lub otyłości należy obliczyć wskaźnik BMI (ang. Body Mass Index), który powinien mieścić się w przedziale liczb 20 - 25. Wartości niższe od 20 uznawane są za niedowagę, wartości pomiędzy 25 - 30 za nadwagę, a powyżej 30 za otyłość.

Innym wskaźnikiem otyłości może być wskaźnik WHR (waist hip ratio) wskaźnik talia-biodro ( iloraz obwodu w talii do obwodu w biodrach). Podwyższony wskaźnik WHR (powyżej 1) występuje przy otyłości brzusznej (centralnej, trzewnej).
Również pomiar obwodu w pasie może świadczyć o problemach z wagą przy obwodzie w pasie przekraczającym 102 cm u mężczyzn, a 88 cm u kobiet.

Otyłość brzuszna zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy typu 2.

Stres

Długotrwały stres może powodować wzrost poziomu LDL we krwi. Prawdopodobnie jest to związane z większym spożyciem słodyczy lub tłustych potraw przez zestresowaną osobą, co niekorzystnie wpływa na poziom lipidów we krwi.

Wiek i płeć

Menopauza u kobiet często powoduje wzrost poziomu cholesterolu. Poziom cholesterolu wzrasta z wiek do 60-65r.ż.

Nikotynizm

Niezależnie od liczby wypalonych papierosów i zawartości nikotyny palenie tytoniu powoduje wzrost poziomu cholesterolu LDL oraz TG i przez to przyspieszenie powstawania zmian miażdżycowych, zwłaszcza wśród mężczyzn w wieku 35 - 50 lat. Składniki tytoniu przyczyniają się do destabilizacji płytki miażdżycowej przez co łatwiej ona pęka i ma większą skłonność do powstawania zakrzepów.

Brak aktywności fizycznej

Siedzący tryb życia sprzyja nadmiernej podaży kalorii i rozwojowi otyłości i w ten sposób zaburza przemiany tłuszczów i glukozy w organizmie, doprowadzając w ten sposób do rozwoju cukrzycy typu 2 oraz otyłości.

Brak aktywności fizycznej przyczynia się również do wzrostu aktywności fibrynogenu, substancji która bierze udział w procesie krzepnięcia krwi przez to mogąca powodować powstawanie zakrzepów.

Niektóre choroby

Pewne choroby mogą powodować przyspieszenie rozwoju miażdżycy o nich swojego lekarza.

• Nadciśnienie tętnicze jest także jednym z czynników przyspieszających rozwój miażdżycy, poprzez przyspiesza przenikanie "złego cholesterolu" - LDL przez ścianę komórek błony wewnętrznej tętnic i tworzeniu blaszki miażdżycowej.
• Cukrzyca przyspieszony rozwój miażdżycy szczególnie u chorych na cukrzycę typu 2, która zwykle dotyczy osób otyłych, unikających aktywności fizycznej i nie przestrzegających zasad racjonalnego żywienia.
• Niedoczynność tarczycy wiąże się z większym stężeniem cholesterolem we krwi
  

Współistnienie otyłości brzusznej, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2 lub upośledzonej tolerancji glukozy, podwyższonego poziomu TG i obniżonego poziomu HDL pozwala rozpoznać tzw. zespół metaboliczny, który wiąże się ze znacznie większym prawdopodobieństwem rozwoju miażdżycy.