Czynniki ryzyka osteoporozy

Czynniki ryzyka osteoporozy
Spis treści
  1. Czynniki genetyczne i demograficzne
  2. Czynniki hormonalne i prokreacyjne
  3. Czynniki żywieniowe, środowiskowe, styl życia
  4. Leki
  5. Choroby
O zagrożeniu osteoporozą w dużej mierze decydują czynniki ryzyka czyli okoliczności wynikające z cech dziedzicznych i fizjologii naszego organizmu. Wczesne stwierdzenie zagrożenia nadmiernym zanikiem kostnym umożliwia wczesne rozpoczęcie profilaktyki a tym samym zapobiegnięcie rozwojowi osteroporozy. Wieloletnie badania wykazały, że najważniejszymi czynnikami ryzyka są:

Czynniki genetyczne i demograficzne

  • wiek powyżej 65 lat - U obu obu płci, masa kostna zmniejsza się wraz z wiekiem
  • płeć żeńska - U kobiet osteoporoza występuje znacznie częściej i wcześniej niż u mężczyzn co wiąże się z wcześniej występującą menopauzą u kobiet niż andropauzą u mężczyzn
  • wątła budowa ciała- Im bardziej masywna budowa ciała tym mniejsze zagrożenie osteoporoza. Osoby o „drobnych kościach” są bardziej narażone na rozwój osteoporozy niż osoby o masywnej budowie ciała. Przy niskiej masie kości 5% ubytek może oznaczać przekroczenie tzw. progu złamania, natomiast u osoby o masywnych kościach pozostaje jeszcze znaczny margines bezpieczeństwa.
  • osteoporoza u matki - skłonność do osteoporozy dziedziczymy po matce. Jeżeli nasza mama czy babcia miała osteoporozę, to jesteśmy na nią narażeni w większym stopniu od innych osób. Cechy genetyczne decydują w głównej mierze jaką osiągniemy masę szczytową kości, czy będziemy mieć wątłą czy też masywną budowę ciała.
  • niska masy kostnej - Stwierdzenie w badaniu densytometrycznym (pomiar gęstości tkanki kostnej) ujemnego współczynnika T-score poniżej 2,5.
  • rasa biała i żółta- Częściej chorują kobiety białe i żółte niż osoby rasy czarnej

Czynniki hormonalne i prokreacyjne

  • menopauza u kobiet - Niedobór hormonów takich jak estradiol i progesteron zwiększa ryzyko wystąpienia osteoporozy. Większe ryzyko osteoporozy występuje wtedy, gdy menopauza pojawia się niezależnie od przyczyny przed 45 rokiem życia lub przerwa w miesiączkach jest długa i trwa powyżej 6 miesięcy. W okresie menopauzy kobieta może tracić nawet 4-7% masy kostnej rocznie.
  • kastracja chirurgiczna lub farmakologiczna - Ubytek masy kostnej może być szczególnie szybki po menopauzie pooperacyjnej u kobiet po zabiegach ginekologicznych, podczas których konieczne było usunięcie jajników.
  • przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników
  • zaburzenia miesiączkowania, hiperprolaktynemia
  • pierwotny lub wtórny brak miesiączki
  • nierodzenie
  • hipogonadyzm

Czynniki żywieniowe, środowiskowe, styl życia

  • niska podaż wapnia w diecie - Dieta pozbawiona wapnia doprowadza do obniżania się jego poziomu w surowicy krwi a to kolejno zmusza organizm do uwalniania wapnia z kości poprzez zmniejszanie jej masy. Utrzymywanie się tego procesu przez kilka lat jest jedną z przyczyn osteoporozy. Typowa polska dieta dostarcza średnio 600 mg wapnia na dobę podczas gdy optymalne spożycie dobowe wapnia u dorosłych powinno wynosić 1000 mg.
  • mała dostępność do naturalnego światła słonecznego - Pod wpływem promieni słońca zwiększa się w skórze synteza ważnych dla kości witamin z grupy D.
  • obniżona podaż witaminy D
  • obniżona lub nadmierna podaż fosforanów
  • niedobór lub nadmiar białka w diecie
  • dieta wegetariańska ścisła
  • nadmierna podaż sodu
  • używki - Palenie tytoniu i picie alkoholu poprzez toksyczny wpływ na komórki kostne niekorzystnie wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową. Wskazany jest również umiar w piciu mocnej kawy.
  • siedzący tryb życia- Aktywność fizyczna to stały bodziec dla narządu ruchu modelujący kości i nasilający obrót wapniem. Komórki kostne "są wrażliwe" na obciążenia mechaniczne i pod wpływem naprężeń budują kość, by im sprostać. Brak obciążeń ( np. długotrwałe leżenie w łóżku) powoduje niszczenie kości a w konsekwencji ich zaniki.

Leki

  • glikokortykoidy - Wieloletnie stosowanie leków steroidowych (Encorton, Prednisolon) w dawce powyżej 6 mg co ma miejsce w leczeniu astmy lub leków przeciwpadaczkowych może powodować osteoporozę.
  • leki przeciwpadaczkowe
  • leki przeciwnowotworowe
  • leki przeciwgruźlicze
  • leki przeciwzakrzepowe
  • tetracykliny
  • leki alkalizujące sole glinu

Choroby

  • choroby przewodu pokarmowego- nietolerancja laktozy, zespoły złego wchłaniania lub trawienia i poresekcyjne
  • choroby nerek – moczówka fosforanowa, niewydolność nerek
  • choroby endokrynologiczne – nadczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, nadczynność nadnerczy, niedoczynność tarczycy, cukrzyca
  • choroby wrodzone tkanki łącznej – wrodzona łamliwość kości, zespół Ehlersa-Danlosa, hemocystynuria
  • choroby układowe - szpiczak mnogi, białaczka szpikowa, chłoniak, raeumatoidalne zapalenie stawów

Czynniki ryzyka rozwoju osteoporozy u mężczyzn są podobne jak u kobiet . U osób w wieku podeszłym kluczowym jest niedobór testosteronu. Wiadomo, że aż u 30 % młodych mężczyzn ze złamaniami trzonu kości udowej stwierdza się obniżony poziom tego hormonu. Większy niż u kobiet jest również niekorzystny wpływ palenia tytoniu, spożywania dużych ilości alkoholu, nadwagi oraz braku regularnej kontroli lekarskiej (mężczyźni rzadziej odwiedzają lekarza).

Ocena artykułu

4.47
z 43 głosów
Napisz komentarz →
5
 
(31)
4
 
(6)
3
 
(2)
2
 
(3)
1
 
(1)
Ocena
Ocenianie... . .
Dziękujemy za ocenę!
4.47 z 43 głosów

86%czytelników oceniło artykuł na 4 i 5 gwiazdek.

    Podobne teksty