Życie z egzemą - kompendium wiedzy

Co to jest egzema?

Jest to jedne z najczęściej występujących schorzeń skórnych polegająca na pojawieniu się wyprysków na całym ciele o przebiegu przewlekłym, z okresowymi obostrzeniami. Schorzenie występuje pod kilkoma nazwami: jako wspomniana egzema od łacińskiego słowa eczema, wyprysk atopowy, atopowe zapalenie skóry, świerzbiączka, dermatoza. Schorzenie diagnozuje się na podstawie bardzo szczegółowego wywiadu z pacjentem, testów skórnych (w tym testów na alergię), analizy zmian chorobowych oraz biopsji tkanki z zewnętrznej warstwy naskórka.

Przyczyny egzemy

Egzema skóry może mieć dwojakie podłoże chorobowe:

1. Alergiczne – wówczas mowa o tak zwanym atopowym zapaleniu skóry. Może być to uwarunkowane genetycznie – jeśli oboje rodzice są nosicielami chorobowego genu, to ryzyko wystąpienia egzemy u dziecka wynosi aż 40%. Bardzo często stan zapalny pojawia się przy spożywaniu mleka krowiego z dużą zawartością laktozy i białek uczulających (jest to szczególnie częsta przyczyna atopii u niemowląt i małych dzieci). Wówczas schorzenie klasyfikuje się jako wyprysk wewnątrzpochodny (egzema endogenna).
2. Niealergiczne – egzema skóry może wystąpić z różnorodnych przyczyn: nadmiernego stresu, działaniem substancji drażniących (np. kosmetyków, środków do prania), zaburzeń funkcjonowania układu odpornościowego oraz z powodu czynników środowiskowych (praca w fabrykach, górnictwie itp.). Jest to tak zwany wyprysk zewnątrzpochodny (egzema egzogenna). Lekarze zauważają bezpośredni związek między obfitym poceniem się suchej skóry a pojawiającymi się objawami egzemy. Wśród najczęściej uczulających alergenów wymienia się chrom, nikiel i kobalt, a także formalinę (składnik odzieży) oraz substancje pochodne gumy.

Szkodliwe substancje wywołujące chorobę mogą się dostać poprzez bezpośredni kontakt fizyczny (dotyk) lub też drogą pokarmową albo oddechową. Z powodu zbyt niskiego lub zbyt wysokiego poziomu cytokiny w układzie immunologicznym następuje błędna reakcja organizmu tworząca stan zapalny wierzchniej warstwy skóry. Warto podkreślić fakt, iż czynniki emocjonalne (nadmierny stres, tak zwane „duszenie w sobie” emocji lub ich nadmierne okazywanie) może jedynie nasilić objawy choroby, sam w sobie nie stanowią zaś jej przyczyny.

Najczęstsze objawy egzemy

Niestety, pod względem estetycznym egzema jest dość uciążliwą choroba, ponieważ stopień zmian skórnych jest zależny wyłącznie od indywidualnej odporności chorego. U jednej osoby może przybrać formę miejscowego, silnego zaczerwienienia lub grubieniem skóry wskutek częstego drapania, intensywnie łuszcząca się skóra z niewielkimi kropkami na ciele, zaś u innych pojawią się ropiejące zmiany chorobowe wraz z obrzękiem naskórka. W początkowym stadium choroby egzema przybiera postać łagodnym zmian w postaci suchości skóry, swędzenia oraz zaczerwienienia. Pacjentowi bardzo trudno jest się powstrzymać od drapania, zwłaszcza podczas snu, kiedy to nie jest w stanie świadomie kontrolować swoich odruchów. Drapanie nie tylko zwiększa dalsza potrzebę drapania, ale także znacznie nasila chorobę, roznosząc ją na nowe partie ciała. Wypryski najczęściej umiejscowione są na stronie grzbietowej rąk, na podudziach w otoczeniu goleni, często obserwuję się także egzemę na łokciach. Czy egzema jest zaraźliwa? Nie, ponieważ jest to bezpośrednia reakcja alergiczna skóry (czyli naszego układu odpornościowego) z danym czynnikiem uczulającym, który nie może być przenoszony z osoby na osobę.

Leczenie i pielęgnacja skóry z egzemą

Leczenie egzemy jest trudne, ponieważ zależy od właściwego rozpoznania czynników alergizujących oraz indywidualnej reakcji na leki stosowane zewnętrznie. Terapia polega na podaniu środków antyhistaminowych, dodatkowych witamin i mikroelementów (wapnia oraz witaminy C), miejscowo aerozole z kortysteroidami i antybiotykami oraz kremy ze środkami redukującymi zmiany chorobowe. Nie istnieje żaden sposób na szybkie wyleczenie choroby, można jedynie miejscowo łagodzić objawy egzemy. U chorych obserwuje się znacznie częstsze zakażenie wirusami (np. wirusami opryszczki) oraz bakteriami (np. gronkowcami) z racji osłabienia układu immunologicznego. Leczenie egzemy polega głównie na chwilowym wyleczeniu stanów zapalnych oraz na zapobieganiu dalszym nawrotom choroby.

Doraźnie pacjent może zredukować objawy choroby poprzez przestrzeganie zasad higieny o podwyższonym rygorze: częstej wymianie ręczników, intensywnego nawilżania suchej skóry, rezygnacji z noszenia ubrań z mieszanek różnych tkanin oraz unikania gwałtownych zmian temperatury (bez względu na porę roku). Miejscowo można stosować suche, jak i mokre opatrunki. Przydatne okazuje się stosowanie rękawiczek ochronnych w trakcie wykonywania prac domowych, aby uniknąć kontaktu z alergenem.

Jakość życia chorych na egzemę

Chory na tego typu zapalenie skóry nie tylko muszą się borykać z uciążliwymi zmianami na swoim ciele, ale także częstokrotnie walczyć z przykrymi dla nich stereotypami dotyczącymi egzemy. Przede wszystkim, jak już zostało wspomniane, nie jest ona zaraźliwa, w związku z czym można bez problemów kontaktować się i dotykać z chorym. W najbliższym otoczeniu warto poinformować innych o podstawowych objawach choroby (w tym i o drapaniu) oraz wytłumaczyć, z czym związana jest dodatkowa ochrona skóry (noszenie specjalnej odzieży, ochronnych rękawiczek, unikanie kontaktu z określonymi preparatami). Ważna jest kontrola nad codziennych stresem – opanowanie technik relaksacyjnych oraz zniwelowanie stresu do absolutnego minimum również pozytywnie wpływa na stan psychiczny pacjenta.

Źródło:
- Bepanthen^® http://www.bepanthen.pl/.