Zdrowie Europejczyków

Europejczycy coraz bardziej troszczą się o własne zdrowie. Za najzdrowszych uważają się Szwajcarzy i Belgowie. Najmniej ze swojego stanu zdrowia zadowoleni są Rosjanie. Główne dolegliwości Polaków to problemy ze wzrokiem, nadciśnienie tętnicze i nadwaga. Jaki jest stan zdrowia Europejczyków i Polaków? Czy i jak dbamy o swoje zdrowie?  Na co chorujemy i jak się leczymy? Odpowiedzi na wiele pytań związanych ze zdrowiem Europejczyków przynosi trzecia już edycja badania Europe Health Survey, którego organizatorem jest miesięcznik Reader’s Digest.

Już po raz trzeci miesięcznik Reader’s Digest przeprowadził w kilkunastu krajach europejskich badanie dotyczące zdrowia. Europe Health Survey dostarcza informacji na temat kondycji zdrowotnej Europejczyków, chorób i dolegliwości, z którymi się zmagają, lekarstw, które zażywają i którym najbardziej ufają, a także źródeł informacji o zdrowiu, z których korzystają.

Na łamach naszego miesięcznika bardzo dużo miejsca poświęcamy tematom zdrowia i zdrowego stylu życia. To niewątpliwie temat, który dotyczy każdego z nas. Dlatego też cyklicznie kontynuujemy projekt Europe Health Survey, który zainicjowaliśmy w Europie w 2005 roku – wyjaśnia Anna Esden-Tempska, redaktor naczelna polskiej edycji miesięcznika Reader’s Digest.

Jak pokazują wyniki zebrane w 11 europejskich krajach, 62% badanych Europejczyków uważa swój stan zdrowia za doskonały lub dobry. Za najzdrowszych uważają się Szwajcarzy i Belgowie. Najmniej zadowoleni ze swojego stanu zdrowia są badani Rosjanie, wśród których mniej niż 1 na 3 uważa, że jego stan zdrowia jest dobry.  Średnio w Europie 1 na 3 osoby twierdzi, że martwi się o swoje zdrowie.

Ciekawa jest widoczna różnica dotycząca troski o własne zdrowie (średnia dla Polaków - 65%, a średnia dla 11 krajów Europy - 38%). Tak duże zatroskanie Polaków o własne zdrowie może wynikać z przedłużającego się okresu reform w służbie zdrowia, strachu przed prywatyzacją i braku zaufania do reformatorów. Tezę tę potwierdza wynik świadczący, że zdecydowanie większe zatroskanie o zdrowie deklarują osoby o słabym zdrowiu (powyżej 70%).- twierdzi Halina Osińska, prezes Polskiego Towarzystwa Oświaty Zdrowotnej.

W Europie dominuje wysoki poziom świadomości na temat chorób i sposobów ich leczenia (75%). W Finlandii świadomość ta wzrosła od 53% w 2006 r. do 79% w 2008 r. Najniższy poziom świadomości cechuje Rosjan - 65% badanych Rosjan twierdzi, że jest nieświadoma dostępnych sposobów leczenia.

Duża różnica występuje w stopniu poinformowania o chorobach i dostępnych metodach leczenia (w Polsce średnio 66% badanych deklaruje że jest dobrze poinformowana, z tendencją spadkową, podczas gdy średnio w 11 krajach Europy stanowi to 75%). Ten niekorzystny dla Polski wynik może być spowodowany trudnościami w dostępie do świadczeń medycznych, długim oczekiwaniem na przyjęcie przez lekarza, niskimi płacami w służbie zdrowia, niedofinansowaniem sektora zdrowia w ogóle – kontynuuje Halina Osińska.

Najczęściej wskazywanymi przez Europejczyków dolegliwościami są nadciśnienie tętnicze, nadwaga i problemy ze wzrokiem. Nie jest to jednak reguła dla każdego kraju objętego badaniem. Belgowie najczęściej zmagają się z wysokim poziomem cholesterolu. Wśród Finów natomiast – częściej niż w jakimkolwiek kraju – występują zaburzenia snu (41%). Główne problemy zdrowotne Polaków to – podobnie jak w przypadku Europejczyków - problemy ze wzrokiem, nadciśnienie tętnicze i nadwaga. W ciągu ostatniego roku Polacy najczęściej chorowali na przeziębienie, kaszel lub anginę. Często też doskwierały im bóle mięśni lub pleców oraz bóle głowy.

Spośród badanych Europejczyków 3% wyjeżdżało za granicę w celu leczenia. Najczęściej byli to Szwajcarzy (8%). Wyjazd taki w przyszłości rozważyłoby 26% badanych Europejczyków, oraz 42% badanych Polaków. Ta część badanych wykazywała rzekonanie, że z zagranicznych placówkach wyższa jest jakość opieki medycznej i krótszy czas oczekiwania na zabieg.

W porównaniu z rokiem 2006 Europejczycy robią więcej, aby polepszyć stan swojego zdrowia. Próby zrzucania wagi są najsilniejsze w Czechach, Francji i Niemczech. Polacy starają się utrzymać lub polepszyć stan swojego zdrowia głównie poprzez aktywność fizyczną.

Niezmiennie głównym źródłem informacji o zdrowiu jest lekarz – wskazało tak 88% badanych Europejczyków. Polecenie leku przez lekarza to najbardziej decydujący czynnik wyboru we wszystkich krajach z wyjątkiem Wielkiej Brytanii. Dla większości Brytyjczyków (90%) najważniejszym czynnikiem jest wcześniejsze stosowanie leku. Również dla Polaków głównym źródłem informacji na temat zdrowia jest lekarz (91% wskazań), który jest także uważany za najbardziej wiarygodne źródło informacji zdrowotnych. Polacy częściej niż przeciętni Europejczycy, korzystają i darzą większym zaufaniem takie źródła informacji jak artykuły w czasopismach, informacje na opakowaniach leków, poradniki zdrowotne, bezpłatne badania kontrolne, a także programy edukacji zdrowotnej.

Ponad połowa badanych deklaruje, że bardziej ufa lekom producenta, którego zna. Większość respondentów nie zaufałaby lekowi, o którym nigdy nie słyszała. Wśród badanych widoczny jest ogólny opór przed wypróbowywaniem nowych leków (deklaruje tak 25% respondentów). Respondenci łatwiej zaufają nowej marce, jeśli jej producentem jest znana firma farmaceutyczna. W 10 na 11 badanych krajach respondenci zaufaliby także lekom generycznym.

Leki na receptę używane są najczęściej w przypadku bólu pleców i mięśni. Leki dostępne bez recepty najczęściej stosowane są w przypadku kaszlu, przeziębienia, bólu gardła, bólu głowy, niestrawności. Większość badanych używa ziół i leków homeopatycznych najczęściej na kaszel i przeziębienie. Niewiele osób, które cierpiały lub zmagały się z jakąś dolegliwością, zignorowało ją i nie podjęło żadnych działań.

Europe Health to największy sondaż badający opinie Europejczyków na temat własnego zdrowia, dostępnych źródeł informacji o schorzeniach, stosowanych leków, sposobów leczenia. Tegoroczną, trzecią już edycją badania, objęto 20 357 respondentów z 11 europejskich krajów (Belgia, Czechy, Finlandia, Francja, Niemcy, Holandia, Polska, Portugalia, Rosja, Szwajcaria, Wielka Brytania). W Polsce w badaniu uczestniczyło 1008 respondentów. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od czerwca do sierpnia 2008 roku.

Komentarz do badania Europe Health 2008

Autor: Halina Osińska, prezes Polskiego Towarzystwa Oświaty Zdrowotnej

Badanie Europe Health 2008 jest pomocne w ocenie stanu zdrowia, zachorowalności, możliwości leczenia i rehabilitacji oraz ocenie źródeł wiedzy o chorobie i zdrowiu badanej populacji. Badanie to, przeprowadzone już po raz trzeci w Europie przez miesięcznik Reader’s Digest, ma również tę dodatkową wartość, że z jednej strony stanowi pewne kompendium wiedzy o zdrowiu w odczuciu osób badanych, z drugiej zaś daje możliwość porównania stanu zdrowia z innymi krajami Europy.

Z badań wynika, że ponad połowa Polaków (58%) pozytywnie ocenia swoje zdrowie, a średnia dla całej Europy jest niewiele wyższa (62%). Należałoby jednak zwrócić uwagę na to, że tylko 3% badanych Polaków ocenia swoje zdrowie jako doskonałe. Należy pamiętać również, że średnia dla całej Europy obejmuje zarówno kraje o wysokim rozwoju gospodarczym i wysokim standardzie ochrony zdrowia, jak i kraje o znacznie mniejszym od polskiego PKB, słabszej kondycji zdrowotnej i znacznie mniejszych środkach przeznaczanych na ochronę zdrowia.

Ciekawą jest widoczna różnica dotycząca troski o własne zdrowie (średnia dla Polaków - 65%, a średnia dla 11 krajów Europy - 38%). Tak duże zatroskanie Polaków o własne zdrowie może wynikać z przedłużającego się okresu reform w służbie zdrowia, strachu przed prywatyzacją i braku zaufania do reformatorów. Tezę tę potwierdza wynik świadczący, że zdecydowanie większe zatroskanie o zdrowie deklarują osoby o słabym zdrowiu (powyżej 70%).

Równie duża różnica występuje w poziomie poinformowania o chorobach i dostępnych metodach leczenia (w Polsce średnio 66% badanych deklaruje dobre poinformowanie, z tendencją spadkową, podczas gdy średnio w 11 krajach Europy stanowi to 75%). Ten niekorzystny dla Polski wynik może być spowodowany trudnościami w dostępie do świadczeń medycznych, długim oczekiwaniem na przyjęcie przez lekarza, niskimi płacami w służbie zdrowia, niedofinansowaniem sektora zdrowia w ogóle.

Dbałość o zdrowie dotyczy głównie zwiększenia aktywności ruchowej (66%) i walki z nadwagą (49%). Tylko 8% ankietowanych wykupiło dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne, a 4% próbowało rzucić palenie lub stosowało nikotynowe terapie. Można zaryzykować tezę, że tam gdzie dbałość o zdrowie nie wymaga dodatkowych kosztów (jazda na rowerze, spacer, stosowanie diet odchudzających itp.) Polacy starają się być aktywni. Gorzej sytuacja wygląda wówczas, gdy troska o zdrowie wymaga dodatkowych nakładów finansowych.

Badanie pokazało dużą dysproporcję ilościową między tymi, którzy deklarowali chęć leczenia się za granicą (42%), a tymi, którzy skorzystali z takiego leczenia (2%). Wynika to głównie z braku uregulowań prawnych, dotyczących refundacji zagranicznego leczenia.

Z badań wynika, że 91% ankietowanych Polaków zasięga informacji o zdrowiu i chorobach u lekarzy. Następnymi od 73% do 50% badanych Polaków czerpie informacje od innych pracowników medycznych, w tym farmaceutów. Od 46% do 36% badanych Polaków korzysta z mediów, czasopism, bezpłatnych badań profilaktycznych, a tylko co trzeci Polak ma dostęp do programów edukacji zdrowotnej.

Skoro lekarz uważany jest za największy autorytet w zasięganiu informacji o zdrowiu, to należy się zastanowić, czy lekarze w Polsce są wystarczająco przygotowani do tego, aby być ekspertem od informacji o zdrowiu w aspekcie pozamedycznych uwarunkowań zdrowia takich jak gradient społeczny i zabezpieczenie materialne. Kolejna kwestia dotyczy tego, czy lekarze w Polsce mają wystarczającą wiedzę o zapewnieniu infrastruktury dla psychofizycznej aktywności różnych grup społecznych oraz o wpływie socjoekonomicznej nierówności na nierówność w zdrowiu. Moim zdaniem programy kształcenia i dokształcania lekarzy należałoby zmodyfikować w kontekście wiedzy z zakresu ochrony zdrowia publicznego.

Raport Europe Health stanowi bardzo użyteczny i praktyczny dokument informacyjny zarówno dla środowiska lekarskiego, dla służby zdrowa jak i dla oświaty zdrowotnej. Wyniki trzeciej już edycji badania mogą stać się inspiracją do dyskusji na tematy ochrony zdrowia i leczenia chorób w kontekście dążenia do zmniejszania różnic
w obszarze zdrowia w Europie.