Wczesne wykrywanie nowotworów szansą

| Zachorowalność | Umieralność | Odsetek |
Sutek | |||
Polska (1990) | 6649 | 4323 | 65% |
USA (1994) | 183000 | 46300 | 25% |
Szyjka macicy i trzon | |||
Polska (1990) | 5959 | 3181 | 54% |
USA (1994) | 46000 | 10500 | 22% |
Gruczoł krokowy | |||
Polska (1990) | 2273 | 2051 | 90% |
USA (1994) | 200000 | 38000 | 19% |
Jelito grube i odbytnica K i M | |||
Polska (1990) | 6913 | 6343 | 91% |
USA (1994) | 149000 | 56000 | 37 % |
Pęcherz moczowy - M | |||
Polska (1990) | 2156 | 1523 | 70% |
USA (1994) | 51200 | 10600 | 20% |
- K - kobiety,
- M - mężczyźni,
- odsetek - nie oznacza, że taki właśnie procent chorych u których wykryto dany nowotwór umiera w tym samym roku. Oznacza, że liczbę zgonów na dany nowotwór w stosunku do nowych, zarejestrowanych w danym roku przypadków.
Co tak naprawdę oznaczają te cyfry ? Dowodzą niezbicie, że w rankingu państw, które mogą się pochwalić sukcesami we wczesnym wykrywaniu nowotworów jesteśmy jeszcze daleko w tyle. Oznaczają one, że nowotwory wykrywane są w stadium zaawansowanym, co daje znacznie mniejsze szanse na ich całkowite nawet wyleczenie. Stad tak niewielka różnica pomiędzy ilością zarejestrowanych rocznie przypadków, a ilością zgonów z powodu tego samego nowotworu w naszym kraju. Tzw. badania przesiewowe lub skriningowe, które objęłyby całą populację są niezwykle kosztowne i w związku z nieustającym deficycie w polskiej służbie zdrowia nie mamy nawet na nie co liczyć. Ale musimy być świadomi i nie bagatelizować sprawy. Jeżeli twój zakład pracy wymaga od ciebie pewnych badań okresowych - nie traktuj tego jak zło konieczne ! Poddaj się badaniu nie dla świętego spokoju i z obowiązku. Przede wszystkim dla własnego spokoju. Powinniśmy być również świadomi jakie nowotwory nam zagrażają i jakie badania pomagają we wczesnym ich wykryciu. Rosnąca wciąż liczba nowoczesnych gabinetów lekarskich i pracowni diagnostycznych sprawia, że badania diagnostyczne stały się ogólnodostępne, a proponowane za nie ceny są niczym w porównaniu z ryzykiem i kosztami leczeniu w przypadku ujawnienia choroby nowotworowej w późnym stadium.
- chłoniak - nowotwór złośliwy wywodzący się tkanki limfatycznej (np. węzłów chłonnych)
- czerniak - nowotwór złośliwy skory powstający na podłożu znamion barwnikowych
- guz - rozrost tkanki - może być łagodny lub złośliwy
- mięsak - nowotwór złośliwy wywodzący się z tkanek, które nie są nabłonkami, a więc z tkanki nerwowej, naczyniowej, mięśniowej czy tłuszczowej
- nowotwór łagodny - guz zbudowany z tkanek prawidłowych, który może rosnąć, ale nie rozprzestrzenia się po całym organizmie
- nowotwór złośliwy - guz zbudowany z tkanki nieprawidłowej, który drogą naczyń krwionośnych, limfatycznych lub przez ciągłość może rozprzestrzeniać się po organizmie
- przerzut - wtórne ognisko nowotworu złośliwego, które pojawia się na skutek przemieszczenia się komórek nowotworowych do węzłów chłonnych lub innych narządów
- rak - nowotwór złośliwy wywodzący się z tkanek nabłonkowych, a wiec takich, które wyścielają przewód pokarmowy, układ oddechowy, narządy rozrodcze oraz pokrywają skore
Fakty
- długość życia po rozpoznaniu nowotworu złośliwego wydłuża się z roku na rok - w latach czterdziestych tylko 25% wszystkich chorych przeżywało 5 lat od postawienia diagnozy. Dzisiaj odsetek ten wynosi około 50% (ogólnie dla wszystkich nowotworów).
- palenie papierosów leży u podłoża raków, które prowadza do ponad 1/3 zgonów z powodu nowotworów - mowa nie tylko o rakach płuc i krtani, ale także jamy ustnej, przełyku, pęcherza i trzustki
- po roku 2000 z powodu raka płuc umierać będzie więcej kobiet niż mężczyzn, a to z powodu wzrastającej po II-giej wojnie światowej liczby kobiet palących
- w latach czterdziestych wiodącym nowotworem kobiecym był rak szyjki macicy, ktory po wprowadzeniu testu Papanicolau ustąpił miejsca rakowi sutka - w wieku XX-tym na pierwsze miejsce wśród kobiet wysuwa się rak płuca.
- rak płuca jest obecnie główną przyczyną śmierci wśród chorych na nowotwory złośliwe mężczyzn i kobiet i 10 razy częściej dotyczy palaczy niż niepalących.
Wczesne wykrycie nowotworu jest szansą na całkowite wyleczenie! Im bardziej zaawansowany proces (np. z obecnością przerzutów w innych narządach) tym mniejsze szanse wyleczenia i krótszy okres przeżycia. Na przykład odsetek całkowicie wyleczonych przypadków raka jelita grubego wykrytego w bardzo wczesnym stadium sięga 90%, podczas gdy w obecności przerzutów do węzłów czy innych narządów tylko 60% przeżywa 5 lat...
Jeśli więc dbacie o swoje życie i zdrowie, pamiętajcie też o badaniach okresowych. Oto ich lista:
Test lub badanie | Płeć | Wiek | Jak często |
Rak jelita grubego i odbytu | |||
*Kolonoskopia i rektoskopia | K i M | 50 i więcej | Co 3 do 5 lat |
*Test na krew utajoną | K i M | 50 i więcej | Raz na rok |
Rak prostaty | |||
*Manualne badanie | M | 40 i więcej | Raz na rok |
* Test PSA | M | 50 i więcej | Raz na rok |
Rak szyjki macicy | |||
Test Papanicolau | K | od 18 (lub od rozpoczęcia aktywności seksualnej) do 39 | Raz na rok (po 3 prawidłowych rozmazach) nie można wykonywać rzadziej |
40 i więcej | Raz na rok | ||
Rak macicy i jajnika | |||
Badanie ginekologiczne | K | 18 do 39 | Raz na rok (po 3 prawidłowych rozmazach) nie można wykonywać rzadziej |
40 i więcej | Raz na rok | ||
Rak sutka | |||
Samokontrola piersi | K | 20 i więcej | Raz w miesiącu |
Badanie przez lekarza | K | 20 - 39 | Raz na trzy lata |
Mammografia | K | 40 - 49 | Co dwa lata |
50 i więcej | Raz na rok | ||
Nowotwory jądra | |||
Samokontrola jąder | M | 18- 39 | Co trzy lata |
40 i więcej | Raz na rok | ||
Inne | |||
Wizyty u lekarza obejmujące badania w kierunku innych nowotworów (żołądek, tarczyca, pęcherz, jądra, skora) w zależności od osobistego zagrożenia | K i M | 20 - 39 | Co trzy lata |
40 i więcej | Raz na rok |
Badania pomocne w wykrywaniu nowotworów we wczesnym stadium
Samokontrola skory - ilość zachorowań na raka skóry zwiększa się corocznie. Przyczyna? Zwiększona ekspozycja na słońce i promienie ultrafioletowe. Ale nowotwory skóry (raki i czerniaki) można wyleczyć, jeśli usunie się je we wczesnym stadium. Badanie, które każdy może wykonać sam w domu polega na:
- stań przed lustrem i dokładnie obejrzyj całe ciało - zwróć uwagę na przestrzenie miedzy palcami, skórę pod pachami, w pachwinach, na podeszwach, w okolicy za uszami, na karku i we włosach, na genitaliach, pod sutkami
- jeśli zauważysz, że którekolwiek ze znamion (tych, które masz od urodzenia i tych, które pojawiły się później) zmienia kolor, powiększa się lub zmniejsza, krwawi, swędzi, ma zaczerwienioną obwódkę, sączy z powierzchni, jest bolesne lub ulęgło naderwaniu czy uszkodzeniu - zgłoś się natychmiast do lekarza.
Samokontrola piersi - im wcześniej nauczymy się same badać własne piersi tym lepiej ! Najlepszym okresem do takich badań są 2-3 dni po zakończeniu miesiączki. W okresie przekwitania, po ustaniu miesiączkowania, piersi powinno się badać raz w miesiącu, w dniu łatwym do zapamiętania np, pierwszego dnia każdego miesiąca. Jeżeli w czasie badania wykryjesz guzek, fałdkę, wciagnięcie skóry lub inną podejrzaną zmianę, która pojawiła się od ostatniego badania powinnaś zgłosić się do lekarza. Najskuteczniejsza samokontrola to:
- oglądanie - stan lub usiądź przed lustrem - dokładnie obejrzyj piersi najpierw z rękami opuszczonymi wzdłuż tułowia, potem uniesionymi nad głową, wreszcie opartymi na biodrach
- badanie pod prysznicem - namydlij ciało, następnie unieś jedno ramię nad głowę, połóż drugą dłoń płasko nad badanej piersi i dokładnie ją obmacaj zaczynając od części zewnętrznych, potem okrężnym ruchem przesuwaj palce ku środkowi do samej brodawki - w ten sam sposób zbadaj drugą pierś.
- badanie w pozycji leżącej - podłóż poduszkę pod badaną stronę i podłóż rękę pod głowę - palcami drugiej dłoni obmacaj pierś w sposób identyczny, jak podczas badania pod prysznicem
Biopsja aspiracyjna cienkoiglowa (BAC) - badanie polegające na nakłuciu guza i pobraniu komórek stanowiących jego utkanie, które następnie bada się pod mikroskopem. Badanie, zwłaszcza w przypadku małych guzków wykonuje się pod kontrola ultrasonografu. W ten sposób można nakłuwać miedzy innymi guzy sutka, płuc, tarczycy, ślinianek, węzły chłonne, gruczoł krokowy.
Badania endoskopowe - pozwalają na zajrzenie za pomocą giętkich lub sztywnych rur do światła żołądka (gastroskopia), jelita grubego (kolonoskopia), krtani (laryngoskopia), oskrzeli (bronchoskopia), pochwy (kolposkopia) czy pęcherza (ureteroskopia). W czasie tych badań lekarz ma możliwość pobrania wycinków, które są następnie poddawane badaniom mikroskopowym w celu postawienia diagnozy.
Mammografia - badanie radiologiczne gruczołu piersiowego z zastosowaniem niskich dawek promieniowania rentgenowskiego mające na celu wykrycie patologicznych tworów w sutku
Badania ultrasonograficzne - badanie z wykorzystaniem fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości, dzięki którym otrzymuje się obraz narządów wewnętrznych.
Badania radiologiczne - polegające na sfotografowaniu narządów poddanych działaniu promieni rentgenowskich - jedno z najstarszych badań, ale do dzisiaj podstawowe w wykrywaniu nowotworów płuc.
Rezonans magnetyczny - badanie z użyciem fal magnetycznych dokładniejsze i bezpieczniejsze niż standardowe badania radiologiczne czy nawet tomografia komputerowa. Wykorzystywane głównie w diagnozowaniu centralnego układu nerwowego.
Tomografia komuterowa - zaawansowana technicznie forma badania radiologicznego pozwalająca na uzyskanie obrazów przekrojów poprzecznych ciała na każdym poziomie.
Test Papanicolau - pobranie wymazu z tarczy szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki (wymaz pobiera się w czasie badania ginekologicznego). Następnie dokonuje się rozmazu uzyskanych komórek i szkiełku i poddaje się je po utrwaleniu badaniu mikroskopowemu.
Inne badania cytologiczne - komórek nowotworowych można również poszukiwać w osadzie z odwirowanych płynów takich jak mocz ( wykrywanie raka pęcherza), płyn mózgowo-rdzeniowy, płyny wysiękowe, płyn z nakłutych torbieli.
Test PSA (Prostate - specific - antygen) -wykrywanie specyficznego dla gruczołu krokowego antygenu, który znacznie częściej występuje u chorych z rakiem tego narządu.
Test na krew utajona w kale - specjaliści doradzają osobom w wieku 50 lat i starszym przeprowadzenie tego testu co roku w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego (należy jednak pamiętać, że wynik może być dodatni również w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, przy hemoroidach a także podczas zażywania aspiryny).
lek. med. Dorota Wydrospecjalista patomorfolog
Zaklad Patomorfologii Szpitala Wolskiego w WarszawiePodobne teksty
Kontrola cukrzycy na dobrym poziomie
Źle wyrównany poziom cukru we krwi to dla diabetyka jedno z największych zagrożeń, które może prowadzić do nieodwracalnych powikłań, a nawet do śmierci.
Polacy a profilaktyka chorób cywilizacyjnych.
Najczęstszym powodem dla którego unikamy badań profilaktycznych jest przekonanie o tym, że jesteśmy zdrowi
Zmiany łagodne w sutku
Czy każdy guzek lub inna podejrzana zmiana w sutku musi świadczyć o raku?
Rodzaje nowotworów
Opis nowotworów złośliwych, półzłośliwych i złośliwych.
Rozpoznawanie raka piersi
Opis badań mających na celu wczesne rozpoznanie raka piersi.
Objawy raka piersi
Jakie są pierwsze symptomy raka piersi.
Niekorzystne działanie na skórę promieniowania UV
Obecnie wiemy, że to promienie UVA są główną przyczyną fotostarzenia się skóry oraz zmian nowotworowych.
Pieprzyk, myszka i... słońce
Największym wrogiem każdej komórki barwnikowej czyli melanocyta i tego, który występuje w normalnej skórze i który buduje znamię jest słońce.