Urologia onkologiczna - doniesienia z kongresu ASCO

Nowotwory nerki

Corocznie najistotniejsze doniesienia onkologiczne prezentowane są podczas sesji plenarnej kongresu ASCO (American Society of Clinical Oncology). Od 2 lat na najważniejszych sesjach zarówno amerykańskich, jak i europejskich konferencji naukowych, prezentowane są wyniki badań nad nowymi lekami z grupy terapii celowanych dla chorych z nerkowokomórkowym rakiem nerki. Jest to tym bardziej istotne, iż wcześniej przez ponad 20 lat mimo wielu wysiłków i badań klinicznych, nie udawało się potwierdzić przydatności klasycznej chemioterapii, natomiast stosowanie immunoterapii prowadziło do niewielkich korzyści w wybranych grupach chorych i dodatkowo obciążone było licznymi powikłaniami i znacznymi kosztami leczenia. Do prezentowanych w uprzednich latach i obecnie zarejestrowanych przez FDA w USA do leczenia zaawansowanego raka nerkowokmórkowego leków: sorafenibu, sunitinibu oraz temsirolimusu w 2007 dołączył zaprezentowany w sesji plenarnej bewacizumab.

Bewacizumab jest przeciwciałem neutralizującym działanie prowadzącego do wzrostu unaczynienia guza czynnika VEGF. Rak nerkowokomórkowy jest przykładem nowotworu o znacznym unaczynieniu i blokowanie angiogenzy (tworzenia naczyń krwionośnych) jest wykorzystywanym mechanizmem działania wielu nowych leków.

Przedstawiono wyniki badania III fazy przeprowadzonego w grupie 649 chorych przydzielanych losowo (randomizowanych) do leczenia samą immunoterapią (interferon alfa) lub terapii skojarzonej - bewacizumab z immunoterapią. Dodanie bewacizumabu spowodowało zmniejszenie się zmian przerzutowych u 30.6% chorych w porównaniu do 12.4% w przypadku stosowania samej immunoterapii oraz dwukrotne wydłużenie czasu do postępu choroby nowotworowej (z 5.4 do 10.2 miesiąca), ponadto zaobserwowano trend w kierunku wydłużenia przeżycia u chorych leczonych kombinacją bewacizumabu i interferonu. Podkreślono stosunkowo niewielką ilość i nasilenie objawów ubocznych związanych
z leczeniem.

Istotną dodatkową informacją jest fakt, iż współautorami tego ważkiego doniesienia jest czterech lekarzy z Polski ( łącznie 9 autorów), co jest owocem wysokiej rekrutacji polskich pacjentów do badania klinicznego, czyli stworzenie licznym chorym możliwości dostępu do terapii innowacyjnych i dowodem na wysoką pozycję krajowych ośrodków onkologicznych.

Przedstawiono również wyniki rozszerzonych badań okołorejestracyjnych (expanded access trial), tzn. prowadzonych od chwili ustalenia przydatności nowego leku do momentu jego dostępności komercyjnej). Badania te dotyczą zwykle znacznie szerszej populacji chorych, np. dopuszczają chorych w gorszym stanie ogólnym, leczonych w regionalnych ośrodkach onkologicznych (community-based setting) z różnymi towarzyszącymi chorobami, którzy otrzymują za darmo leczenie nowym preparatem, zaś podczas leczenia gromadzone są dalsze dane dotyczące skuteczności i tolerancji leczenia. Niezwykle istotne jest, aby wobec ograniczonych możliwości finansowania nowych terapii w Polsce, stwarzać wszelkie udogodnienia do prowadzenia badań klinicznych typu expanded access trial, co daje szansę leczenia licznym chorym.

Sorafenib i sunitinib
Sorafenib stosowano u 2488 chorych z zaawansowanym rakiem nerki, głównie z postacią raka jasnokomórkowego, u 83% chorych wcześniej usunięto nerkę, połowa chorych otrzymywała wcześniej inne leczenie. Potwierdzono podobną jak w poprzednich badaniach skuteczność i dobrą tolerancję leczenia. Podobnie w przypadku sunitinibu podawanego u 4000 chorych w 36 krajach, średnia długość leczenia wynosiła 128 dni i lek okazał się dobrze tolerowany i podobnie skuteczny jak w poprzednich badaniach.

Przedstawiono uaktualnione wyniki leczenia I rzutu sunitinibem w porównaniu do immunoterapii interferonem, potwierdzono znacznie wyższą skuteczność sunitinibu (zmniejszenie się przerzutów u 44% w porównaniu do 11%, wydłużenie czasu do progresji choroby 11 miesięcy vs 4 miesiące) niezależnie od stanu zaawansowania choroby.

Podsumowując temat terapii celowanych w nowotworach nerkowokomórkowych można powiedzieć, że nowe leki mimo, iż niestety nie dają chorym szansy na całkowite wyleczenie, spowalniają jednak postęp choroby, łagodzą jej przebieg, wydłużają przeżycie a także są łatwe w podawaniu (sorafenib i sunitinib to doustne tabletki) i dobrze tolerowane. Pozostaje jednak kwestia kosztów i sposobów refundowania leczenia.

Nowotwory gruczołu krokowego (prostaty)

Przedstawiono liczne doniesienia dotyczące leczenia chorych z zaawansowanymi nowotworami gruczołu krokowego, między innymi dalsze wyniki opublikowanego pierwotnie w 2004 roku badania, które doprowadziło do wprowadzenia chemioterapii docetaxelem do standardowego arsenału onkologicznego. Potwierdzono korzystny wpływ leku na przeżycie chorych, niezależnie od wieku, poziomu PSA
w momencie rozpoczęcia leczenia i występowania dolegliwości. Trwają dalsze badania nad ustaleniem optymalnego doboru momentu rozpoczęcia, długości trwania i oceniania skuteczności leczenia chemioterapią. Pojawiają się też kolejne cytostatyki, takie jak doustna pochodna platyny – satraplatyna, która przebadana w badaniu randomizowanym III fazy u chorych z hormonoopornym rakiem prostaty po niepowodzeniu chemioterapii I rzutu wykazała dobrą tolerancję i możliwość znaczącego zmniejszenia ryzyka postępu choroby i być może uzyska rejestrację do tego wskazania.

Nowotwory pęcherza moczowego

Przedstawiono długo oczekiwane wyniki randomizowanego badania III fazy przeprowadzonego przez europejską Grupę Urologiczną EORTC oceniającego program bardziej intensywnej wielolekowej chemioterapii z wykorzystaniem dodatku paklitakselu (schemat PCG) do gemcytabiny i cisplatyny (schemat PC - aktualne leczenie standardowe u chorych z zaawansowanym rakiem pęcherza moczowego). Leczenie PCG prowadziło do zmniejszenia się przerzutów u 57.1 % chorych, w porównaniu do 46.4% w przypadku schematu PC i wydłużało przeżycie chorych średnio z 12.8 miesięcy (PC) do 15.7 miesięcy (PCG). Mimo, że nowy program chemioterapii nie wykazał zakładanej statystycznie wyższej korzyści, jednak daje chorym większą, niż dotychczasowa chemioterapia, szansę na lepsze wyniki leczenia i dłuższe przeżycie oraz powinien dołączyć do listy standardowych terapii w tej chorobie.

Nowotwory jądra

W przypadku nowotworów jądra (stosunkowo rzadkich, ale najczęstszych w grupie młodych mężczyzn) nowe doniesienia i dyskusja dotyczyła zwłaszcza wczesnych postaci (takie bowiem w przeciwieństwie do Polski są zmartwieniem onkologów amerykańskich), a w szczególności: zapewnienia blisko 100% wyleczalności, zmniejszania ryzyka nawrotów przez prowadzenie programów badań kontrolnych
lub terapii zmniejszających zagrożenie wznową oraz monitorowanie specyficznych problemów metabolicznych, kardiologicznych, zagrożenia osteoporozą i społecznych (praca, rodzina) w grupie chorych wyleczonych z nowotworu (cancer survivals).