Syndrom leniwego jelita

Siedzący tryb życia, zła dieta, ciągły pośpiech to stałe elementy codzienności wielu Polaków. Taki styl życia może mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka, a jednym z układów, który najszybciej odczuwa tego skutki jest przewód pokarmowy, szczególnie jego dolny odcinek, czyli jelita.

Brak stymulacji do prawidłowej pracy, wynikający z wadliwego sposobu żywienia, ciągłego pośpiechu oraz niskiej aktywności fizycznej powoduje, że jelito staje się coraz bardziej leniwe. Powoli przestają funkcjonować mechanizmy warunkujące odruch wypróżnienia. Można wówczas mówić o „syndromie leniwego jelita”, którego objawem są zaparcia nawykowe oraz towarzyszący im dyskomfort.

Przyczyną pogorszenia sprawności jelit może być również nadużywanie niektórych środków przeczyszczających, które zawierają substancje silnie działające na błonę śluzową jelit. Szczególnie niebezpieczne są preparaty zawierające antra-związki np. liście i strączki senesu, korzeń kruszyny, korzeń rzewienia. Jeśli długotrwale stosujemy środki, zawierające te substancje, zamiast pobudzać jelito do prawidłowego funkcjonowania, jeszcze bardziej je „rozleniwiamy”. W konsekwencji „uzależniamy” nasz układ pokarmowy od preparatów przeczyszczających, sprawiając, że nie jest już w stanie bez nich funkcjonować. Dlatego powinniśmy poszukiwać preparatów, które zawierają minimalne ilości antra-związków i które mogą być przeznaczone do długotrwałej terapii.

Przewlekłe zaparcia mogą mieć szereg konsekwencji zdrowotnych. Wpływają negatywnie zarówno na stan fizyczny, jak i psychiczny. Długotrwałe zaleganie resztek pokarmowych w jelitach sprzyja tworzeniu się substancji toksycznych, które wpływają niekorzystnie na stan samych jelit, powodując podrażnienia i stany zapalne oraz pogorszenie ogólnego samopoczucia (osłabienie, bóle głowy). Dlatego należy podejmować działania zmierzające do pobudzenia pracy jelit.

W jaki sposób można zapobiegać „syndromowi leniwego jelita”?

Działania profilaktyczne powinny koncentrować się na różnych sferach życia codziennego obejmujących przede wszystkim:

• Zmianę sposobu żywienia
  W profilaktyce i dietoterapii zaparć nawykowych bardzo istotną rolę odgrywają bakterie kwasu mlekowego. Są one wykorzystywane do produkcji fermentowanych napojów mlecznych: jogurtu, kefiru i maślanki. Ich dobroczynny wpływ na jelita polega na zasiedlaniu jelita grubego oraz wytwarzaniu tam substancji, które pobudzają ten odcinek układu pokarmowego do pracy oraz hamowaniu rozwoju niekorzystnych dla zdrowia bakterii gnilnych. Fermentowane napoje mleczne są także bogatym źródłem wapnia. Dlatego osobom dorosłym zaleca się wypijanie codziennie co najmniej dwóch szklanek chudego mleka i/lub fermentowanych napojów mlecznych.
  
  Ważną rolę w modyfikacji diety odgrywają produkty będące źródłem błonnika pokarmowego. Błonnik pokarmowy jest substancją pochodzenia roślinnego, która działa jak miotełka – oczyszcza jelita (nie podlega trawieniu w przewodzie pokarmowym, przez co zwiększa ilość resztek pokarmowych) i reguluje rytm wypróżnień. Zaleca się zatem zwiększenie w diecie ilości produktów z pełnego ziarna zbóż, takich jak chleb razowy i pełnoziarnisty, kasze, makaron razowy, naturalne płatki zbożowe, brązowy ryż, otręby oraz warzyw i owoców. Z tej ostatniej grupy, szczególnie pozytywny wpływ wywierają owoce suszone (śliwki, figi, daktyle). Produkty wysokobłonnikowe należy wprowadzać do posiłków stopniowo, rozpoczynając od dodatku niewielkich ich ilości (w przeciwnym wypadku uzyskany efekt może być odwrotny od zamierzonego, tzn. zaparcia mogą się nasilać). Duża ilość produktów błonnikowych w diecie zwiększa zapotrzebowanie na płyny, dlatego zaleca się wypijanie co najmniej 2 litrów niegazowanej wody, niesłodzonej słabej herbaty lub soku warzywnego.
  
  Nadmiar tłuszczu i cukru w diecie powoduje wydłużenie czasu przesuwania się treści pokarmowej. Dlatego osoby z „syndromem leniwego jelita” powinny unikać produktów tłustych i smażonych oraz ograniczyć ilość spożywanego cukru, słodkich napojów oraz słodyczy (zwłaszcza czekolady).
  
• Zwiększenie aktywności fizycznej
  Spędzanie dużej ilości czasu przed telewizorem, komputerem, podróżowanie samochodem oraz brak regularnej aktywności fizycznej powoduje osłabienie mięśni jamy brzusznej. Sprzyja to zwolnieniu ruchów jelit i rozwojowi „syndromu leniwego jelita”. Należy zatem wykonywać ćwiczenia wzmacniające te partie mięsni. Równie ważne są formy aktywności fizycznej wykonywane w pozycji wyprostowanej (marsz, bieg, pływanie), ponieważ umożliwiają one usprawnienie pracy jelit ściśniętych w jamie brzusznej przez większą część dnia z powodu siedzącego trybu życia.
• Uregulowanie trybu życia
  Ciągły pośpiech, szczególnie rano gdy jelita są najbardziej aktywne ruchowo powoduje, że często brakuje czasu na spokojną wizytę w toalecie. Dochodzi wówczas do powstrzymywania naturalnego odruchu defekacyjnego. Taki tryb życia sprzyja utrwalaniu złych nawyków, które osłabiają mechanizmy warunkujące wypróżnienie. Jelito staje się coraz bardziej leniwe. W rezultacie dochodzi do zaparć nawykowych. Należy zatem tak zaplanować dzień, aby wygospodarować trochę czasu, nawet kosztem wcześniejszego wstawania rano.