Rak pęcherzyka żółciowego

Spis treści

1. Czynniki ryzyka raka pęcherzyka żółciowego
2. Klasyfikacja TNM raka pęcherzyka żółciowego
3. Stopnie zaawansowania raka pęcherzyka żółciowego
4. Objawy raka pęcherzyka żółciowego
5. Rozpoznanie raka pęcherzyka żółciowego
6. Leczenie raka pęcherzyka żółciowego
7. Rokowanie w przypadku raka pęcherzyka żółciowego

Rak pęcherzyka żółciowego zajmują piąte miejsce pod względem częstości występowania wśród nowotworów przewodu pokarmowego. Najczęściej występuje u ludzi powyżej 60 r.ż., 4 krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Rak pęcherzyka najczęściej rozwija się w dnie lub w obrębie szyi pęcherza i może naciekać zarówno wątrobę jak i zewnątrzwątrobowe drogi żółciowe, daje przerzuty do węzłów chłonnych i jamy otrzewnej bardzo rzadko do płuc. Jest to najczęściej rak gruczołowy (adenocarcinoma) od postaci dobrze zróżnicowanej do nisko zróżnicowanej. 

Czynniki ryzyka raka pęcherzyka żółciowego

W 80 - 85% rak pęcherzyka żółciowego współistnieje z kamicą pęcherzykową. Uważa się, że przewlekłe drażnienie ściany lub zmiany zapalne pęcherzyka żółciowego do których dochodzi na skutek obecności złogów stanowią czynnik predysponujący do rozwoju nowotworu. Jednak ryzyko raka pęcherzyka żółciowego w przebiegu kamicy wynosi około 0.5%.

Klasyfikacja TNM raka pęcherzyka żółciowego

Cecha T ( guz pierwotny)

• Tx- nie można ocenić obecności guza
• To- nie stwierdza się obecności guza
• Tis- rak przedinwazyjny (carcinoma in situ)
• T1 - guz zajmuje błonę śluzową i/lub warstwę mięśniową
  - T1a - guz ograniczony do błony śluzowej
  - T1b - guz nacieka warstwę mięśniową
• T2 - guz nacieka tkanki miękkie podsurowicówkowe, bez przekraczania błony surowiczej lub naciekania wątroby
• T3 - guz przekracza błonę surowiczą naciekając wątrobę (na głębokość 2 cm.) lub sąsiedni narząd.
• T4 - guz nacieka wątrobę (na głębokość powyżej 2 cm) lub inne co najmniej dwa narządy (żołądek, dwunastnicę, jelito grube, trzustkę, sieć, drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe, dodatkowe ogniska w wątrobie)

Cecha N ( regionalne węzły chłonne)

• Nx - nie można ocenić okolicznych węzłów chłonnych
• No - nie stwierdza się obecności przerzutów do węzłow chłonnych
• N1 - przerzuty nowotworowe w węzłach okolicy przewodu pęcherzykowego ,żółciowego wspólnego, wnęki wątroby
• N2 - przerzuty w węzłach chłonnych okolicy głowy trzustki, okołodwunastniczych, wzdłuż żyły wrotnej, trzewnych lub krezkowych

Do regionalnych węzłów chłonnych zalicza się węzły okolicy przewodu pęcherzykowego i żółciowego wspólnego, wnęki wątroby, głowy trzustki, okołodwunastnicze, wzdłuż żyły wrotnej, węzły chłonne trzewne i krezkowe górne.

Cecha M (przerzuty odległe)

• M0 - - brak przerzutów odległych
• M1- obecność przerzutów odległych

Stopnie zaawansowania raka pęcherzyka żółciowego

Wyróżnia się następujące stopnie zaawansowania raka pęcherzyka żółciowego.

• stopień I - zmiany dotyczą błony śluzowej
• stopień II - naciekanie błony śluzowej i mięśniowej
• stopień III - naciekanie pełnej grubości ściany
• stopień IV - naciekanie pełnej grubości ściany, przerzuty do węzłów około pęcherzykowych
• stopień V - naciekanie przylegających narządów

Objawy raka pęcherzyka żółciowego

Rak pęcherzyka żółciowego nie ma charakterystycznych objawów. Głównymi wczesnymi objawami są tępe lub stałe bóle w okolicy wątroby. Dość często występują:

• żółtaczka
• utrata łaknienia
• wzdęcia brzucha
• nudności
• osłabienie
• utrata masy ciała

Jeżeli guz zamyka światło przewodu pęcherzykowego żółtaczce mogą towarzyszyć odbarwione stolce i ciemne zabarwienie moczu.

Rozpoznanie raka pęcherzyka żółciowego

Rozpoznanie we wczesnym okresie raka pęcherzyka żółciowego jest trudne, gdyż objawy są bardzo podobne do objawów w przebiegu przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego.

Rozpoznanie ustala się w oparciu o:

• badanie ultrasonograficzne
• ERCP
• tomografię komputerową
• spiralne TK z podanym dożylnie środkiem cieniującym
• badanie EUS (ultrasonografia endoskopowa)

W badaniach laboratoryjnych często stwierdza się podwyższony poziom bilirubiny i fosfatazy alkalicznej w surowicy.

Bardzo często właściwe rozpoznanie ustala się dopiero podczas operacji wykonanej z powodu kamicy pęcherzyka żółciowego.

Leczenie raka pęcherzyka żółciowego

Jedynie skutecznym sposobem leczenia raka pęcherzyka żółciowego jest zabieg operacyjny.

W I i II stopniu zaawansowania (20-25%) polega on na wycięciu pęcherzyka żółciowego wraz z marginesem przylegającego miąższu wątroby oraz wycięciem węzłów chłonnych okołopęcherzykowych i okołoprzewodowych.

W III i IV stopniu zaawansowania (75%) chory nie kwalifikuje się do zabiegu operacyjnego ze względu na znaczny stopień zaawansowania raka. W przypadkach tych stosuje się leczenie paliatywne: endoskopowe lub śródoperacyjne zaprotezowania dróg żółciowych lub drenaż przezskórny.

Rokowanie w przypadku raka pęcherzyka żółciowego

Większość ( 97- 98% ) pacjentów umiera w ciągu 1-2 lat po zabiegu. Przeżycie 5-letnie w przypadkach resekcyjnych nie przekracza 20% - 30%.