Badanie bakteriologiczne moczu
- Przygotowanie do badania bakteriologicznego moczu
- Badanie posiewu moczu
- Postępowanie po badaniu bakteriologicznym moczu
Zakażenie w drogach moczowych rozpoznaje się, jeśli liczba bakterii w 1 mililitrze moczu wynosi 105. Badanie wykonuje pracownia bakteriologiczna a czas oczekiwania na wynik wynosi zwykle 2-3 dni.
Przygotowanie do badania bakteriologicznego moczu
Wskazania do wykonania badania:
- podejrzenie zakażenia układu moczowego (obecność leukocytów w badaniu ogólnym moczu, białka, krwinek czerwonych)
- dolegliwości sugerujące zakażenie dróg moczowych.
Badanie bakteriologiczne moczu wykonuje się także rutynowo "profilaktycznie" przed wszelkimi zabiegami urologicznymi lub innymi zabiegami chirurgicznymi, w trakcie których może zachodzić konieczność cewnikowania pęcherza moczowego.
Wyniki fałszywe:
- Wynik fałszywie ujemny można otrzymać w trakcie leczenia antybiotykami - bakterie mogą występować w niskim mianie mimo istnienia zakażenia. Większość pracowni na wyniku podaje informację "obecny/nieobecny czynnik hamujący wzrost bakterii G- i G+" (tzn. antybiotyk) - ta informacja może być użyteczna dla lekarza otrzymującego wynik, który decyduje o rozpoczęciu leczenia.
- Wyniki fałszywie dodatni są spowodowane zanieczyszczeniem próbki, np. przez niedokładne przygotowanie do badania, przy obecności wydzieliny z pochwy u kobiet, przy długim przechowywaniu pobranego moczu.
Badanie posiewu moczu
Mocz do badania bakteriologicznego powinien być pobrany z rannej porcji oddanej po przebudzeniu, z wypełnionego pęcherza. Takie postępowanie gwarantuje, że mocz wystarczająco długo pozostawał w drogach moczowych aby obecne tam bakterie mogły się w nim rozmnożyć, co umożliwi ich identyfikację. Przed oddaniem moczu okolice narządów moczowo-płciowych powinny zostać umyte bieżącą wodą z mydłem, bez używania środków dezynfekujących i osuszone. Kobiety powinny rozchylić wargi sromowe większe, mężczyźni ściągnąć napletek z penisa. Wraz ze skierowaniem pacjent powinien otrzymać specjalny jałowy pojemnik na mocz. Może to być szklana probówka zatkana korkiem lub plastikowy pojemnik, w którym znajduje się specjalna płytka pokryta specjalną pożywką. Pierwszą porcję moczu należy oddać do muszli klozetowej, następnie nie przerywając strumienia moczu należy podstawić pojemnik i oddać do niego niewielką ilość moczu. Do badania wystarczy kilka mililitrów moczu. Bezpośrednio po pobraniu należy szczelnie zamknąć probówkę uważając, aby nie dotknąć wnętrza korka palcami. W przypadku gotowego pojemnika z płytką, należy zamoczyć płytkę w moczu - można wręcz podstawić płytkę pod strumień moczu, następnie włożyć ją z powrotem do pojemnika i szczelnie zakręcić wieczko. Pojemnik/probówkę należy czytelnie opisać imieniem i nazwiskiem.
Mocz powinien być dostarczony do pracowni wykonującej badanie w jak najkrótszym czasie od pobrania. Jeżeli musi być przechowywany to wyłącznie w temperaturze +4°C, w której bakterie zachowują żywotność nie namnażając się nadmiernie. Mocz przetrzymywany w temperaturze pokojowej już po kilku godzinach nie nadaje się do oceny.
Postępowanie po badaniu bakteriologicznym moczu
Na otrzymanym wyniku badania podawane są następujące informacje:
- dokładna nazwa rodzaju wyhodowanej bakterii (np. Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Proteus sp.). Wynik "flora mieszana" najczęściej świadczy o złym pobraniu próbki i badanie należy powtórzyć.
- tzw. miano bakterii - w zależności od liczby bakterii obecnych w 1 mililitrze moczu wynik podaje się zwykle jako kolejne potęgi liczby 10, np. 102 bakterii/ml (lub inaczej 100 bakterii/ml), 105 bakterii/ml, >106 bakterii/ml, itp.
- antybiogram, czyli wrażliwość / oporność bakterii na poszczególne testowane leki w formie tabeli z nazwami tych leków i objaśnieniami
w - wrażliwy (lub z angielskiego s - sensitive),
o - oporny (lub r - resistant).
Określenie "średnio wrażliwy" oznacza, że bakteria ginie dopiero przy dużym stężeniu danego antybiotyku. Na postawie tych danych lekarz prowadzący dobiera najlepszy lek.