Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, dziąseł i gardła

Spis treści

1. Epidemiologia opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
2. Objawy opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
3. Powikłania opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
4. Rozpoznanie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej
5. Leczenie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, dziąseł i gardła (gingivostomatitis et pharyngitis herpetica) jest to najczęstsza postać pierwotnego zakażenia wirusem opryszczki typu 1 (HSV 1). Wirus ten charakteryzuje się zdolnością do pozostania w komórkach gospodarza w formie utajonej, które w określonych sytuacjach może wywoływać nawrót zakażenia. Do pierwszego zetknięcia się z wirusem HSV-1 najczęściej dochodzi przd upływem 5 roku życia, a większość dorosłych po 30 r.ż. ma swoiste przeciwciała anty-HSV 1.

Wirus opryszczki HSV-1 jest jednym spośród ośmiu ludzkich wirusów opryszczki, które mają zdolność do przejścia w stan utajenia i dlatego utrzymują się przez całe życie ich żywiciela - człowieka. Miejscem utajenia wirusa HSV są zwoje czuciowe nerwów unerwiających miejsce początkowej infekcji.

Terminu opryszczka (ang.herpes) jako pierwszy użył Hipokrates ponad 25 wieków temu, a infekcję tę uważano za mającą niewielkie znaczenie w porównaniu z owrzodzeniami wywołanymi przez kiłę.

Epidemiologia opryszczkowego zapalenia jamy ustnej

Źródłem zakażenia jest chory człowiek lub bezobjawowy nosiciel. Choroba przenoszona drogą kontaktu bezpośredniego przez ślinę (całowanie) lub pośredniego, przez przedmioty zanieczyszczone śliną nosiciela wirusa.

Zakażenie pierwotne występują najczęściej we wczesnym okresie życia najczęściej u dzieci w 1-5 roku życia, rzadziej u dorosłych i często przebiega bezobjawowo lub w postaci ostrego zapalenia jamy ustnej. W wyniku tego zakażenie w organiźmie powstają przeciwciała ale wirus nie ulega wyeliminowaniu z organizmu. Źródłem zakażenia dla dziecka jest najczęściej któreś z rodziców z czynnymi zmianami opryszczkowymi. Po zakażeniu wirus pozostaje utajony w obrębie zwojów nerwowych (np. zwój nerwu trójdzielnego) skąd reaktywuje się i doprowadza do powtórnego, nawracającego zakażenia skóry w przypadku zaistnienia korzystnych warunków takich jak:

• nadmierna ekspozycja na światło,
• gorączka,
• miesiączka,
• oziębienie ciała,
• obniżenie odporności,
• uraz skóry,
• uraz błon śluzowych
• stres

Wirus HSV 1 łatwiej szerzy się w rodzinach o niskiej stopie życiowej co najprawdopodobniej jest spowodowane tym, że żyją one w większym zagęszczeniu i w gorszych warunkach sanitarnych.

Objawy opryszczkowego zapalenia jamy ustnej

Choroba rozpoczyna się złym samopoczuciem, bólami mięśni, temperaturą do 40°C, obrzmieniem i bolesnością błony śluzowej jamy ustnej co uniemożliwia jedzenie. Następnie dochodzi do powstania licznych, drobnych bolesnych pęcherzyków na dziąsłach, języku, podniebieniu, łukach podniebiennych, błonie śluzowej policzków. Z czasem pęcherzyki te pękają tworząc powierzchowne nadżerki lub owrzodzenia z czerwoną obwódką pokryte białawym wysiękiem. Czasami wykwity pęcherzowe mogą wystąpić na czerwieni wargowej, wokół ust, nosa, na granicy skórno-śluzowej. Zmiany te w ciągu tygodnia goją się nie pozostawiając blizn.

Powikłania opryszczkowego zapalenia jamy ustnej

Czasami może dojść do rozwoju grzybicy jamy ustnej wywołanej przez Candida albicans.

Rozpoznanie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej

Lekarz może rozpoznać opryszczkę narządów płciowych na podstawie historii Twojego życia seksualnego, objawów oraz wyników badania fizykalnego. Rozpoznanie opiera się na:

• stwierdzeniu zgrupowanych, drobnych pęcherzyków na podłożu zapalnym
• stwierdzeniu świądu oraz pieczenia
• szybkim przebiegiem choroby
• charakterystycznej lokalizacji zmian, najczęściej na granicy skóry i błon śluzowych

Po to, aby potwierdzić rozpoznanie lekarz może wykonać testy do bezpośredniego wykrywania:

• posiew HSV
• badane immunofluoroscencyjne HSV
• wykrywanie DNA wirusa HSV

Wykonuje się również badanie surowicy krwi w odstępach 2 tygodni w której stwierdza się wzrost miana przeciwciał przeciwko HSV. Jednak w Polsce metody te są rzadko wykonywane.

Leczenie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej

Objawy choroby mogą być leczone za pomocą doustnych leków przeciwwirusowych, takich jak: acyclovir, famciclovir, czy valacyclovir. Chociaż nie leczą one zakażenia opryszczkowego, skracają zdecydowanie czas trwania objawów oraz zapobiegają nawrotom i łagodzą ich nasilenie. Kiedy zakażenie opryszczkowe rozprzestrzenia się po organizmie, może być one leczone za pomocą środków przeciwwirusowych podanych dożylnie.