Opryszczka wargowa

Spis treści

1. Epidemiologia opryszczki
2. Objawy opryszczki wargowej
3. Powikłania opryszczki warg
4. Rozpoznanie opryszczki na wargach
5. Zapobieganie opryszczce
6. Leczenie opryszczki wargowej

Opryszczka wargowa (opryszczka pospolita, łac. Herpes simplex) jest to choroba wywołana najczęściej przez nawrót zakażenia wirusem opryszczki typu 1 ( HSV 1 ). Wirus ten charakteryzuje się zdolnością do pozostania w komórkach gospodarza w formie utajonej, które w określonych sytuacjach może wywoływać nawrót zakażenia. Do pierwszego zetknięcia się z wirusem HSV-1 najczęściej dochodzi przd upływem 5 roku życia, a większość dorosłych po 30 r.ż. ma swoiste przeciwciała anty-HSV 1.

Wirus opryszczki HSV-1 jednym spośród ośmiu ludzkich wirusów opryszczki, które mają zdolność do przejścia w stan utajenia i dlatego utrzymują się przez całe życie ich żywiciela - człowieka. Miejscem utajenia wirusa HSV są zwoje czuciowe nerwów unerwiających miejsce początkowej infekcji.

Terminu opryszczka (ang.herpes) jako pierwszy użył Hipokrates ponad 25 wieków temu, a infekcję tę uważano za mającą niewielkie znaczenie w porównaniu z owrzodzeniami wywołanymi przez kiłę.

Epidemiologia opryszczki

Źródłem zakażenia jest chory człowiek lub bezobjawowy nosiciel. Choroba przenoszona drogą kontaktu bezpośredniego przez ślinę (całowanie) lub pośredniego, przez przedmioty zanieczyszczone śliną nosiciela wirusa.

Zakażenie pierwotne występuje najczęściej we wczesnym okresie życia i często przebiega bezobjawowo lub w postaci ostrego zapalenia jamy ustnej. W wyniku tego zakażenia w organiźmie powstają przeciwciała ale wirus nie ulega wyeliminowaniu z organizmu. Źródłem zakażenia dla dziecka są najczęściej rodzice z czynnymi zmianami opryszczkowymi. Po zakażeniu wirus pozostaje utajony w obrębie zwojów nerwowych (np. zwój nerwu trójdzielnego) skąd reaktywuje się i doprowadza do powtórnego, nawracającego zakażenia skóry w przypadku zaistnienia korzystnych warunków takich jak:

• nadmierna ekspozycja na światło,
• gorączka,
• miesiączka,
• oziębienie ciała,
• obniżenie odporności,
• uraz skóry,
• uraz błon śluzowych
• stres

Wirus HSV 1 łatwiej szerzy się w rodzinach o niskiej stopie życiowej co najprawdopodobniej jest spowodowane tym, że żyją one w większym zagęszczeniu i w gorszych warunkach sanitarnych.

W czasie utrzymywania się objawów nie wolno zatem całować innych osób, a zwłaszcza małych dzieci. Szczególnie ważne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej. Nie wolno rozdrapywać pęcherzyków i strupów, gdyż sprzyja to rozprzestrzenianiu zakażenia albo grozi zakażeniem zmian przez bakterie chorobotwórcze.

Objawy opryszczki wargowej

Opryszczka wargowa charakteryzuje się bolesnością i świądem skóry, na granicy czerwieni wargowej, której towarzyszy zaczerwienienie. W późniejszym okresie dochodzi do powstania małych bolesnych pęcherzyków, które pękając tworzą powierzchowne owrzodzenia z czerwoną obwódką z tendencją do zlewania. Po około 10 dni owrzodzenia goją się bez pozostawienia blizny.

Powikłania opryszczki warg

Czasami może dojść do bakteryjnych nadkażeń owrzodzeń opryszczkowych.

Rozpoznanie opryszczki na wargach

Lekarz może rozpoznać opryszczkę narządów płciowych na podstawie historii Twojego życia seksualnego, objawów oraz wyników badania fizykalnego. Rozpoznanie opiera się na:

• stwierdzeniu zgrupowanych, drobnych pęcherzyków na podłożu zapalnym
• stwierdzeniu świądu oraz pieczenia
• szybkim przebiegiem choroby
• charakterystycznej lokalizacji zmian, najczęściej na granicy skóry i błon śluzowych.

Po to, aby potwierdzić rozpoznanie lekarz może wykonać testy do bezpośredniego wykrywania:

• posiew HSV
• badane immunofluoroscencyjne HSV
• wykrywanie DNA wirusa HSV

Wykonuje się również badanie surowicy krwi w odstępach 2 tygodni w której stwierdza się wzrost miana przeciwciał przeciwko HSV. Jednak w Polsce metody te są rzadko wykonywane.

Zapobieganie opryszczce

Aby pomóc w zapobieganiu rozprzestrzeniania się opryszczki wargowej, osoby już zakażone powinny się powstrzymać od kontaktów bezpośrednich w momencie, kiedy objawy są obecne.

Leczenie opryszczki wargowej

W zmianach o małym nasileniu wystarcza leczenie miejscowe osuszające i odkażające (np. pasty cynkowe). Zmiany na skórze zaleca się delikatnie myć wodą z mydłem, następnie osuszać, gdyż wilgoć pogarsza stan. Miejscowym lekiem, który działa jedynie na wirusy dzielące się czyli w okresie replikacji a który nie zapobiega nawrotom choroby jest aciklowir, jednak jego skuteczność jest znacznie gorsza w porównaniu ze podawaniem tego leku doustnie lub dożylnie.

Pomocniczo w leczeniu opryszczki pospolitej stosuje się także leki działające przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Przy wtórnym zakażeniu bakteryjnym lekarz może zalecić miejscowe stosowanie maści z antybiotykiem.

Objawy opryszczki narządów płciowych mogą być leczone za pomocą doustnych leków przeciwwirusowych, takich jak: acyclovir, famciclovir, czy valacyclovir. Chociaż nie leczą one zakażenia opryszczkowego, skracają zdecydowanie czas trwania objawów skórnych oraz zapobiegają nawrotom i łagodzą ich nasilenie. Aciklowir może być stosowany doustnie 5 razy dziennie po 200 mg przez 5 dni. Kiedy zakażenie opryszczkowe rozprzestrzenia się po organizmie, może być one leczone za pomocą aciklowiru podanego dożylnie.

Poza tym wskazane są witaminy z grupy B: witamina B1 oraz B12.

Szczególnie ciężki przebieg opryszczki (zapalenie mózgu, zajęcie chorobą narządów wewnętrznych) wymaga hospitalizacji chorego i specjalistycznego leczenia.

Chociaż obecnie nie ma leku na opryszczkę narządów płciowych, liczba jej nawrotów zmniejsza się z czasem. Codzienne przyjmowanie leków przeciwwirusowych może obniżyć ilość nawrotów objawów o co najmniej 75% u osoby cierpiącej na tego rodzaju zaburzenia stosunkowo często (6 albo więcej nawrotów w roku).