Odmiedniczkowe przewlekłe zapalenie nerek

Spis treści

1. Przyczyny przewlekłego zapalenia nerek
2. Objawy przewlekłego zapalenia nerek
3. Rozpoznanie zapalenia nerek
4. Leczenie przewlekłego zapalenia nerek

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek to przewlekłe zapalenie wywołane zakażeniem bakteryjnym nerek, które następnie toczy się mimo wyleczenia zakażenia. Stopień zaawansowania zmian chorobowych może być niejednakowy w obu nerkach lub też dotyczyć tylko jednej nerki.

W warunkach prawidłowych mocz znajdujący się w pęcherzu moczowym, moczowodach i nerkach jest jałowy. W końcowym odcinku cewki moczowej mogą znajdować się bakterie, które jednak zwykle nie powodują zakażenia. Organizm dysponuje szeregiem mechanizmów obronnych zapobiegających rozmnażaniu się bakterii w układzie moczowym, takich jak niskie pH moczu, obecność specjalnych związków wyścielających błonę śluzową dróg moczowych, wydzielanie do moczu przeciwciał odpornościowych, prawidłowy mechanizm opróżniania pęcherza itp.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest drugą co do częstości przyczyną przewlekłej niewydolności nerek występująca u 25% wszystkich chorych na przewlekłą mocznicę.

Przyczyny przewlekłego zapalenia nerek

Drobnoustroje w 95% dostają się do układu moczowego drogą wstępującą z cewki moczowej, rzadziej przy współistniejących innych poważnych schorzeniach bakterie mogą być przeniesione do układu moczowego z innych narządów, z krwią lub limfą.

• Najczęściej spotykanymi bakteriami powodującymi chorobę są pałeczki jelitowe (Escherichia coli stanowi około 70-80%) oraz gronkowiec.
• Grzybicze zakażenie występuje najczęściej u osób z obniżoną odpornością, długotrwale zażywających antybiotyki lub leki immunosupresyjne, zacewnikowanych albo po innych zabiegach na drogach moczowych.

Chlamydie, mykoplazmy, dwoinka rzeżączki oraz wirusy (głównie herpes simplex) to drobnoustroje zwykle przenoszone drogą płciową, powodujące zakażenie dróg moczowych głównie u aktywnych seksualnie kobiet.

Ze względu na różnice w budowie anatomicznej zakażenie dróg moczowych częściej rozwija się u kobiet niż u mężczyzn a dodatkowym czynnikiem zwiększającym częstość zachorowania jest stosunek płciowy.

Czynniki zwiększające ryzyko zakażenia układu moczowego:

• przeszkoda w odpływie moczu (wady budowy układu moczowego, wsteczny odpływ pęcherzowo-moczowodowy, guzy uciskające na drogi moczowe, zaburzenia neurologiczne)
• kamica nerkowa
• ciąża i połóg
• zaawansowany wiek
• cukrzyca
• dna moczanowa
• osłabienie odporności organizmu
  
• cewnikowanie i innych zabiegi urologiczne
• inne choroby nerek
• leków immunosupresyjnych, przeciwbólowe, przeciwzapalne

Objawy przewlekłego zapalenia nerek

Choroba często przebiega bezobjawowo prowadząc do postępującego upośledzenia czynności nerek. Pierwszym zauważalnym przez chorego objawem może być oddawanie większych ilości moczu związane z upośledzeniem zdolności jego zagęszczania moczu lub pojawienie się nadciśnienia tętniczego. Pozostałe objawy są często niecharakterystyczne. Mogą występować:

• bóle głowy
• ogólne osłabienie
• nudności
• spadek masy ciała
• tępe bóle pleców
• stany gorączkowe
  

W dalszym okresie rozwoju przewlekłej niewydolności nerek pojawiają się objawy charakterystyczne dla poszczególnych jej etapów. U części chorych występują zaostrzenia w postaci pojawiania się ostrych dolegliwości bólowych związanych z zakażeniem, przypominające ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i wymagające leczenia jak w ostrym zapaleniu.

Rozpoznanie zapalenia nerek

W badaniu ogólnym moczu zwykle stwierdza się niewielki białkomocz, leukocyturię, niekiedy wałeczki leukocytarne. Natomiast u chorych z przeszkodą w odpływie moczu stale stwierdza się obecność bakterii. W badaniu USG nerki mogą mieć nieregularne obrysy z obecnością zniekształceń (blizn) na powierzchni a wraz z rozwojem choroby zmniejsza się ich wielkość, proporcjonalnie do utraty funkcji. Oprócz USG zniekształcenia widoczne są również w urografii.

Badanie bakteriologiczne tzw. posiew moczu ma na celu zidentyfikowanie rodzaju bakterii wywołujących zapalenie oraz ich wrażliwości na różne antybiotyki, aby zoptymalizować leczenie.

Leczenie przewlekłego zapalenia nerek

W każdym przypadku rozpoznania ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek konieczne jest rozpoczęcie intensywnego leczenia przeciwbakteryjnego.

Oprócz swoistego leczenia przeciwbakteryjnego stosuje się również leczenie objawowe w zależności od potrzeby, podobnie jak w leczeniu poszczególnych etapów przewlekłej niewydolności nerek wywołanej innymi schorzeniami. Wyeliminowanie bakteriomoczu nie jest równoznaczne z wyleczeniem, nie hamuje dalszego rozwoju zapalenia, a ponadto istnieje duża skłonność do nawrotów zakażenia dróg moczowych.

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek może trwać wiele lat nie powodując znaczącego zaburzenia czynności nerek, jednak u części osób, zwłaszcza z zastojem moczu, mogą szybko narastać objawy przewlekłej niewydolności nerek, aż do stadium mocznicy, wymagającego leczenia nerkozastępczego.