Nagminne zapalenie ślinianek

Spis treści

1. Etiologia świnki
2. Epidemiologia świnki
3. Okres zakaźności w śwince
4. Przebieg świnki
5. Profilaktyka świnki
6. Powikłania związane ze świnką
7. Leczenie świnki

Jest to ostra wirusowa choroba zakaźna, występująca głównie u dzieci powodująca bolesne powiększenie ślinianek najczęściej przyusznych.

Etiologia świnki

Choroba wywołana przez wirus świnki należący do rodziny Polimyksowirusów, który jest wrażliwy na podwyższoną temperaturę, światło słoneczne i wysychanie.

Epidemiologia świnki

Źródłem zakażenia jest człowiek chory zarówno w formie objawowej jak i bezobjawowej wydalający wirusa ze śliną. Choroba występuje głównie wiosną (kwiecień, maj) i szerzy się drogą powietrzno-kropelkową. Wirus świnki charakteryzuje się dość małą zdolnością zakażania i dlatego dopiero przy dłuższym i bliskim kontakcie z chorym dochodzi do zakażenia.

Świnka występuje na całym świecie endemicznie, powodując w cyklu 5-letnim epidemie. Zachorowalność jest dość powszechna, nie związana z wiekiem. Najczęściej chorują dzieci w wieku 5-15 lat. U noworodków i niemowląt dok 7-10 m.ż. istnieje krótkotrwała bierna odporność, przekazywana przez odporne na zakażenie matki.

Jednorazowe przebycie choroby pozostawia trwałą odporność, jednak zdarzają się zarówno nawroty chorób zwykle w 10-20 dniu trwania choroby jak również powtórne zachorowania.

Okres zakaźności w śwince

Chory jest zakaźny od ok. 7 dni przed wystąpieniem objawów do ich ustąpienia.

Przebieg świnki

Okres wylęgania od wniknięcia wirusa do wystąpienia pierwszych objawów wynosi średnio od 14 do 21 dni (8-33dni). Choroba rozpoczyna się nagle dreszczami, bólem głowy, brakiem apetytu, złym samopoczuciem, podwyższeniem temperatury ciała. Często mogą wystąpić nudności i wymioty oraz zwłaszcza u małych dzieci drgawki. Po okresie objawów wstępnych następuje szybkie powiększanie się gruczołów ślinowych, najczęściej w okolicy przyusznej.

W postaci o łagodnym przebiegu trwającym 7-9 dni, choroba rozpoczyna się zazwyczaj bolesnością w okolicy ślinianki w czasie jedzenia. Obrzęk ślinianki przyusznej (zazwyczaj jednostronny) zaczyna się za uchem a następnie szerzy do przodu i ku górze do skroni lub do tyłu, powoduje odstawanie ucha, twarz przybiera asymetryczny wygląd (kształt gruszki). Dosyć często dochodzi do jednoczesnego powiększenia obu ślinianek podżuchwowych (obrzęk w tym przypadku schodzi w dół na szyję), z towarzyszącą bolesnością przy jedzeniu i nadmierną wrażliwością na kwaśne, słone, słodkie i gorące pokarmy.

Temperatura ciała jednocześnie z pojawieniem się obrzęku wzrasta do 38-39ºC, u małych dzieci przebieg choroby może być bezgorączkowy.

Oprócz gruczołów ślinowych , dodatkowo mogą być zajęte takie narządu jak: tarczyca , gruczoły sutkowe, trzustka, jajniki, jądra, najądrza oraz ośrodkowy układ nerwowy.

Profilaktyka świnki

Szczepienie p/ śwince jest szczepieniem zalecanym w 13-14 miesiącu życia i w 7 roku życia. Szczepienie to można wykonać przy użyciu szczepionki pojedynczej p/śwince

• MUMPSVAX – firma Merck Sharp & Dohme

lub przy użyciu szczepionki skojarzonej p/odrze, śwince i różyczce

• MMRII – firma Merck Sharp & Dohme
• PRIORIX – firma SmithKline Beecham
• TRIMOVAX – firma Aventis Pasteur

Przeciwwskazania do szczepień szczepionką monowalentną p/śwince oraz szczepionkami skojarzonymi p/ odrze, śwince i różyczce.

• uczulenie na białko jajka kurzego lub na inny składnik szczepionki,
• wrodzone lub nabyte zaburzenia odporności,
• ostre infekcje przebiegające z gorączką,
• ciąża, należy również unikać zajścia w ciążę przez 3 miesiące,
• szczepienie należy odłożyć na co najmniej trzy miesiące po transfuzji krwi, osocza lub ludzkiej immunoglobuliny.

Powikłania związane ze świnką

W przebiegu świnki mogą występować powikłania o różnej lokalizacji narządowej. Należą do nich:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
• zapalenie jądra,
• zapalenie jajnika,
• zapalenie trzustki,
• głuchota jedno lub obustronna,
• zapalenie płuc i oskrzeli,
• zapalenie trzustki, stawów, nerek, gruczołów łzowych, grasicy, gruczołów sutkowych, mięśnia serca, wątroby
• skaza krwotoczna w postaci trombocytopenii

Wirus świnki posiada również własności teratogenne.

Leczenie świnki

Postępowanie jest typowo objawowe:

• leki przeciwgorączkowe
• leki przeciw bólowe
• dieta papkowata bez substancji kwaśnych
• zaleca się żucie gumy
• zaleca się stosowanie na ślinianki okłady ogrzewające