Leiszmanioza

Spis treści

1. Leiszmanioza trzewna - Choroba Kala-azar
2. Leiszmanioza skórna
3. Profilaktyka leiszmaniozy
4. Leczenie leiszmaniozy

Leiszmanioza to jedna z wielkiej rodziny chorób tropikalnych wywoływana przez pasożyty rodzaju Leishmania, przenoszona przez kilka gatunków moskitów z rodzaju Phlebotomus.
Samica moskita Phlebotomus składa jaja w norach gryzoni, w zrujnowanych budynkach, w korze starych drzew, w szparach ścian domów i składowiskach śmieci.W takich właśnie warunkach, zapewniających ciepło, wilgotność i pożywienie, rozwijają się niebezpieczne moskity.

Spośród 500 znanych gatunków moskitów Phlebotomus tylko 30 przenosi chorobę- i to jedynie samice okazują swoją krwiożerczą naturę. W poszukiwaniu ofiar przemierzają całkiem spory obszar o szerokości nawet kilkuset metrów wokół miejsca zamieszkiwania.Leiszmanioza zagraża nie tylko człowiekowi, zarażone są nią również zwierzęta dzikie i domowe, np. psy. Stanowią one tzw. rezerwuar pasożytów.

Okres inkubacji choroby jest bardzo zróżnicowany- wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy. Obraz kliniczny może być różny w zależności od szczepu pasożyta i stanu odporności żywiciela. Najbardziej znane są dwie postacie kliniczne: trzewna (znana również pod nazwą choroba Kala-azar) oraz skórna (określana jako czyrak z Alleppo lub owrzodzenie tropikalne).

Leiszmanioza trzewna - Choroba Kala-azar

Ryzyko zarażenia leiszmaniozą trzewną (chorobą Kala-azar) występuje na obszarach endemicznych, tzn. takich w których choroba występuje stale z okresowymi zwyżkami liczby chorych w postaci epidemii. Obszary objęte leiszmaniozą to przede wszystkim: Indie, Chiny, Afryka, kraje basenu Morza Śródziemnego oraz kraje południowej i środkowej Ameryki.

Chorobę wywołują trzy gatunki wiciowców:

• Leishmania donovani,
• Leishmania infantum,
• Leishmania chagasi.

Pasożyt jest przenoszony przez ukłucie moskita z rodzaju Phlebotomus. Znaczny rezerwuar zarażenia stanowią zwierzęta dziikie i domowe (np. psy).
Pasożyt wnika do krwiobiegu i lokalizuje się wewnątrz makrofagów, komórek układu siateczkowo- śródbłonkowego wątroby, śledziony i szpiku kostnego. Powoduje powiększenie narządów, w których jest obecny oraz uszkodzenie szpiku kostnego oraz węzłów chłonnych. Objawy rozwijają się stopniowo w postaci gorączki, pocenia się, osłabienia, w późniejszym okresie następuje chudnięcie, wyniszczenie, przebarwienia skóry, obrzęki tkanek miękkich, wodobrzusze, krwawienie z nosa i dziąseł. Śmiertelność w przypadkach nie leczonych sięga 90%, jej przyczyną jest zazwyczaj wtórne zakażenie bakteryjne płuc lub przewodu pokarmowego.W leczeniu choroby obok farmakoterapii zaleca się leżenie w łóżku, dobrą higienę jamy ustnej i zdrową dietę.

Leiszmanioza skórna

Do obszarów, w których występuje największe zagrożenie leiszmaniozą skórną należą: Chiny, Indie, Afryka, kraje Bliskiego Wschodu oraz basenu Morza Śródziemnego.Chorobę wywołuje pięć gatunków wiciowców:

• Leishmania maior,
• Leishmania tropica,
• Leishmania aethiopica,
• Leishmania mexicana,
• Leishmania brasiliensis.

Chorobę charakteryzują zmiany skórne o charakterze polimorficznym. W okresie kilku tygodni lub miesięcy od chwili nakłucia przez moskita, na skórze pojawiają się nacieki i owrzodzenia. Zmiany te mogą być pojedyncze lub mnogie, wilgotne lub suche. Towarzyszą im nadkażenia bakteryjne Pierwszymi oznakami są pojedyncze lub mnogie zmiany skórne, wyraźnie odgraniczone, wrzodziejące, ziarninujące, zdolne do autoinwazji. W rzadkich przypadkach osłabienia odporności organizmu rozwija się rozlana postać leiszmaniozy skórnej z dużą liczbą pasożytów.

Profilaktyka leiszmaniozy

Nie istnieje, niestety, możliwość zaszczepienia się przeciwko tej chorobie. Wszystkim podróżującym doradza się unikanie moskitów (szczególnie po zmroku), używanie moskitier nasączonych środkiem owadobójczym.W przypadku zaobserwowania u siebie jakichkolwiek niepokojących zmian na skórze lub innych objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Leczenie leiszmaniozy

Wczesne zdiagnozowanie leiszmaniozy i zastosowanie farmakoterapii pozwala skutecznie pomagać osobom chorym.
W postaci trzewnej najlepsze efekty przynosi stosowanie leków antymonowych.

Jednak nie wszystkie formy leiszmaniozy reagują dobrze na te środki. Niekiedy w wyniku leczenia mogą pojawić się powikłania w postaci rozległych zmian na skórze.

W przypadku leiszmaniozy skórnej skuteczne są leki antymonowe oraz ketokonazol, stosowany również jako środek przeciwgrzybiczy.