Choroby nerek - co warto o nich wiedzieć?

1. Gdzie są nerki i jaką funkcję pełnią w organizmie?
2. Problemy z nerkami - objawy chorych nerek. Jak sprawdzić, czy to ból nerki?
3. Choroby nerek - diagnostyka, badania, leczenie

Gdzie są nerki i jaką funkcję pełnią w organizmie?

Nerki są narządem parzystym, położonym w jamie brzusznej, na wysokości pierwszych trzech kręgów lędźwiowych kręgosłupa. Zlokalizowane są po obu stronach ciała, za żołądkiem i jednocześnie pod wątrobą. Co do zasady, u człowieka lewa nerka położona jest nieco wyżej, niż prawa. Ich kształt porównuje się do kształtu ziarna fasoli.

Najważniejszą funkcją nerek jest oczywiście funkcja wydalnicza. Wraz z moczem usuwane są z organizmu szkodliwe dla ustroju produkty przemiany materii, a oprócz tego, dzięki działaniu nerek, wydalany jest nadmiar wody. Dodatkowo omawiany narząd:

• pełni ważną rolę w utrzymywaniu prawidłowego ciśnienia krwi, a także w zachowaniu homeostazy organizmu (w tym równowagi elektrolitowej i osmotycznej) – wynika to z regulacji ilości płynów ustrojowych;
• ma wpływ na produkcję czerwonych krwinek, z uwagi na zdolność do wytwarzania erytropoetyny – czyli hormonu stymulującego wytwarzanie erytrocytów w szpiku kostnym;
• bierze udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej krwi, a także w produkcji witaminy D (jej aktywnej postaci).

Prawidłowo funkcjonujące nerki są niezbędne do życia – jeśli jedna z nich lub obie przestają pełnić swoje funkcje, wówczas konieczne jest wdrożenie leczenia nerkozastępczego (imitującego działanie nerek).

Problemy z nerkami - objawy chorych nerek. Jak sprawdzić, czy to ból nerki?

Mogłoby się wydawać, że jednym z pierwszych objawów problemów z nerkami jest ból tego narządu, jednak tak naprawdę pojawia się on już w przypadkach dość zaawansowanych stanów chorobowych. Niemniej, zdecydowanie warto wiedzieć, jak bolą nerki, by móc taką dolegliwość rozpoznać. Zazwyczaj objawy bólowe pojawiają się w dolnej części kręgosłupa (a więc w okolicach kręgów lędźwiowych). Jeśli ból jest ostry, „falujący” (słabnie i wzmaga się), występuje po jednej stronie pleców i promieniuje do pachwiny, może to oznaczać pojawienie się kolki nerkowej, będącej objawem kamicy. Jeśli jednak ból pozostaje tępy, ma średnie lub niewielkie natężenie i nie zmienia się pod wpływem zmiany pozycji, to również może zwiastować problemy z nerkami, o łagodniejszym przebiegu lub będące w początkowej fazie.

Do znacznie częściej występujących objawów choroby nerek, niż tylko ból pleców po prawej lub lewej stronie, zalicza się zmiany w wyglądzie i konsystencji moczu. Wszelkiego rodzaju anomalie, takie jak krew w moczu, jego znaczące zmętnienie, zmianę koloru, ściemnienie, bardzo nieprzyjemny zapach czy też pienienie się, należy skonsultować z lekarzem. Oprócz tego do symptomów problemów z układem moczowym można także zaliczyć zmiany w częstotliwości oddawania moczu (częstomocz lub ograniczenie wizyt w toalecie), ból, pieczenie, szczypanie czy kłucie podczas mikcji lub nietrzymanie moczu. Objawy ogólnoustrojowe chorób nerek to między innymi obrzęki (pojawiające się zwłaszcza rano), pojawienie się nadciśnienia (lub pogorszenie przebiegu choroby u pacjentów ze zdiagnozowanym nadciśnieniem), zaburzenia snu, zwiększone pragnienie i inne.

Choroby nerek - diagnostyka, badania, leczenie

Wśród najczęściej diagnozowanych chorób nerek wyróżnia się między innymi kamicę układu moczowego (a więc obecność nierozpuszczalnych złogów w obrębie wspomnianego układu), a także infekcje – w tym infekcje bakteryjne, które przy braku leczenia lub nieodpowiedniej terapii mogą przyczynić się do zapalenia nerek. Oprócz tego u pacjenta może wystąpić ostre uszkodzenie nerek (określane również jako ostra niewydolność nerek) i przewlekła choroba nerek – powstająca na skutek uszkodzenia kłębuszków nerkowych.

Diagnostyka chorób nerek jest wielotorowa. Obejmuje takie elementy, jak pogłębiony wywiad z pacjentem, prześledzenie historii jego chorób, badanie fizykalne (palpacyjne) przez powłoki brzuszne, a także badania krwi, uwzględniające tak zwane „parametry nerkowe” (a więc te parametry, które obrazują stan i pracę nerek). Oprócz tego w rozpoznawaniu chorób nefrologicznych wykorzystuje się diagnostykę obrazową – w tym RTG i USG czy tomografię komputerową z kontrastem. Leczenie jest oczywiście uzależnione od zdiagnozowanej choroby – w niektórych wypadkach wystarczy leczenie farmakologiczne (łagodne zakażenia układu moczowego), a w innych konieczne będzie wykonanie zabiegu (na przykład przy usuwaniu kamieni nerkowych) w warunkach szpitalnych.

Więcej informacji i artykułów dotyczących chorób nerek, badań i profilaktyki znajduje się tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/choroby-nerek-i-drog-moczowych.

Źródła:

1. Dział: Choroby nerek i dróg moczowych [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, dostęp online: 20.07.2024
2. Jazienicka-Kiełb, M. Babicki, M. Krajewska, A. Oko, A. Mastalerz-Migas, Przewlekła choroba nerek w praktyce lekarza POZ – diagnostyka, obraz kliniczny, postępowanie [w:] Lekarz POZ 2/2022 vol. 8
3. Dr n. med. K. Wróblewski, Przewlekła choroba nerek – wczesne rozpoznanie i nadzór nad chorobą w świetle nowych wytycznych NICE 2014 [w:] Medycyna po Dyplomie 11-12/2014
4. Król, Pogorszenie czynności nerek, czyli co należy wiedzieć w wypadku stwierdzenia obniżonego przesączania kłębuszkowego [w:] Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 2
5. Myśliwiec, R. Drabczyk, Przewlekła choroba nerek [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, dostęp online: 20.07.2024