Choroba lokomocyjna

Spis treści

1. Przyczyny choroby lokomocyjnej
2. Objawy choroby lokomocyjnej
3. Zapobieganie chorobie lokomocyjnej

Nieprzyjemne doznania występujące u niektórych osób podczas podróży różnymi środkami lokomocji określane są mianem choroby lokomocyjnej lub powszechnie jako choroba morska. Występowanie choroby lokomocyjnej zależy od wrażliwości osobniczej, wieku, płci i środka lokomocji.

Najrzadziej chorują dzieci poniżej drugiego roku życia, najczęściej zaś dzieci w wieku 3-12 lat. Kobiety chorują częściej, zwłaszcza podczas menstruacji i w ciąży. Choroba lokomocyjna najczęściej występuje podczas podróży statkiem, mniejsze podczas lotu samolotem i jazdy samochodem, najrzadziej podczas podróży pociągiem.

U osób wrażliwych, niektóre czynniki mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia choroby lokomocyjnej. Najczęściej jest to:

• zła wentylacja i przebywanie w ciepłych, dusznych pomieszczeniach,
• narażenie na spaliny i inne drażniące zapachy,
• palenie tytoniu, obfite posiłki i alkohol

Przyczyny choroby lokomocyjnej

Objawy choroby lokomocyjnej spowodowane są odbieraniem przez mózg sprzecznych informacji z narządów zmysłu tworzących układ równowagi. Ten skomplikowany układ odpowiedzialny jest za utrzymanie równowagi, postawy ciała i wykonywanie ruchów dowolnych, a także za ustawienie gałek ocznych umożliwiające zachowanie prawidłowego pola widzenia podczas ruchu. Niezbędne informacje docierają do odpowiednich ośrodków nerwowych z:

• narządu przedsionkowego znajdującego się w uchu wewnętrznym, odbierającego bodźce powstające pod wpływem przyśpieszeń liniowych i kątowych działających na ciało
  
• zakończeń nerwowych (prioprioreceptory) znajdujące się w stawach, ścięgnach, mięśniach i skórze, które dostarczają informacje na temat ułożenia poszczególnych części ciała względem siebie, na podstawie napięcia mięśni i ustawienia kończyn w stawach
• narządu wzroku, umożliwiające zlokalizowanie położenia w przestrzeni

Objawy choroby lokomocyjnej pojawiają się, gdy jeden z tych trzech narządów zmysłów nie odbiera informacji o ruchu, natomiast dwa pozostałe taki ruch rejestrują. Na przykład u osoby jadącej samochodem i czytającej książkę, zarówno narząd przedsionkowy jak i proprioreceptory są pobudzane przez przyspieszanie, hamowanie i wychylenia na zakrętach, natomiast wzrok nie rejestruje ruchu, ponieważ jest skupiony na nieporuszającej się książce.

Sprzeczne informacje dotyczące ruchu, powodują pobudzenie ośrodka wymiotnego i nerwu błędnego co jest przyczyną wystąpienia nudności, wymiotów i innych wcześniej opisanych objawów.

Dla zdrowych ludzi, oprócz uogólnionego dyskomfortu, choroba lokomocyjna występująca podczas krótkich podróży, nie stanowi większego zagrożenia. Natomiast dla chorych przewlekle, osób starszych czy niedożywionych przedłużające się wymioty mogą doprowadzić do odwodnienia, hipotonii (spadku ciśnienia tętniczego) i omdlenia.

Objawy choroby lokomocyjnej

Charakterystyczne objawy choroby lokomocyjnej obejmują:

• nudności i wymioty
• złe samopoczucie, osłabienie czy też senność
• odbijanie i wzmożone wydzielanie śliny
• zawroty i bóle głowy

Wszystkie te objawy zazwyczaj ustępują wkrótce po zakończeniu podróży. Jeśli podróż jest długa to po 2-3 dniach dochodzi do adaptacji i powrotu dobrego samopoczucia u 95% chorych.

Zapobieganie chorobie lokomocyjnej

Zapobieganie chorobie lokomocyjnej jest bardziej skuteczne niż jej leczenie w momencie wystąpienia objawów. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia choroby lokomocyjnej należy:

1. pozytywnie nastawić się do podróży
   
2. zajmować pozycje tam, gdzie odczuwany ruch jest najmniejszy (na statkach w śródokręciu, w samolotach w okolicy skrzydeł, w samochodach na przednich siedzeniach
3. przyjmować pozycję leżącą lub półleżącą
4. zamknąć oczy podróżując pod pokładem statku lub w pomieszczeniach bez okien,
5. unikać obserwacji poruszających się elementów krajobrazu np. fal, drzew itp.
6. w czasie jazdy patrzeć na horyzont - stabilny punkt w krajobrazie
7. nie czytać podczas podróży
8. wentylować pomieszczenia i pojazdy, nie palić, nie spożywać posiłków
9. jeść lekkostrawne potrawy, zwłaszcza dużo owoców, unikając obfitych, tłustych i ostrych potraw oraz napojów gazowanych, kawy i alkoholu

Oprócz stosowania powyższych zasad możliwa jest farmakologiczna profilaktyka choroby lokomocyjnej. Powszechnie stosuje się w tym celu w Polsce dwa leki przeciwhistaminowe, których działanie przeciwwymiotne wynika prawdopodobnie z działania hamującego, tłumiącego ośrodkowy ukł. nerwowy:

• Dimenhydrynat (Aviomarin) - jest lekiem z wyboru. Dorośli i dzieci powyżej 15 lat - 1 tabletkę należy przyjąć conajmniej na pół godziny przed podróżą, następnie w razie potrzeby 1 tabletkę co 6 godzin. Dzieci 5-7 lat dwa razy dziennie po pół tabletki, dzieci 8-14 rż. dwa razy dziennie po 1 tabletce. Leku nie wolno podawać dzieciom poniżej 5 roku życia.
• Prometazyna (Diphergan) - jest lekiem alternatywnym. Conajmniej na godzinę przed podróżą, dorośli i dzieci powyżej 10 lat - 1 drażetkę. Dzieci od 2-5 lat 1 łyżeczkę syropu, dzieci 5-10 lat 2 łyżeczki syropu. W razie potrzeby dawki powtarzać co 6 godzin. Leku nie wolno podawać dzieciom poniżej 2 roku życia.

Uwaga! Leki należy pzryjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Zarówno Aviomarin i Diphergan są przeciwwskazane u kobiet w ciąży i karmiących matek. Obydwa leki należy przyjmować ostrożnie u osób z padaczką, przerostem prostaty, jaskrą, zwężeniem odźwiernika. Leki te osłabiają koncentrację, uwagę i wydłużają czas reakcji, powodują senność, dlatego po ich zażyciu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych ani obsługiwać maszyn. Nie należy też spożywać alkoholu który nasila ich działanie.