Zanim wyjedziesz, pomyśl o zdrowiu

Wywiad z dr Anną Marzec-Bogusławską, Dyrektorem Krajowego Centrum ds. AIDS, autorką poradnika "Zanim wybierzesz się w podróż... pomyśl o zdrowiu"

Małgorzata Skoczylas: Pani Doktor, liczba osób podróżujących, w tym także Polaków, zwiększa się. Z czym jest to jest związane?

dr Anna Marzec-Bogusławska: Można powiedzieć, że obserwujemy pozorne zjawisko zmniejszania się odległości międzykontynentalnych. Kiedy rozwinęły się możliwości komunikacji międzypaństwowej i międzykontynentalnej, podróż do Nowego Yorku, Sydney czy Buenos Aires nie wydaje się już tak bardzo przerażająca i długa. Jeżeli chodzi o Polaków, to do niedawna nie mogliśmy podróżować z wielu powodów, przede wszystkim ekonomicznych. Ponieważ jesteśmy narodem dobrze wykształconym, kiedy nasza stopa życiowa trochę się podniosła, chcemy sprawdzić, czy miejsca, o których się uczyliśmy, są rzeczywiście takie piękne. Zwiększona liczba podróży wśród Polaków wynika więc z ciekawości świata, ale także z uproszczenia formalności związanych z wyjazdami. Ponadto coraz więcej z nas pracuje w międzynarodowych firmach i podróżuje służbowo. W aspekcie wydarzeń z 11 września trudno mówić o globalnym zwiększaniu się liczby osób podróżujących. Myślę jednak, że strach związany z tymi wydarzeniami nie do końca obejmuje Polaków. Być może bardziej obawiamy się latania, jednak jesteśmy odważnym narodem i często język polski można usłyszeć w najodleglejszych zakątkach świata.

Małgorzata Skoczylas: Jakie najważniejsze zagrożenia zdrowotne czyhają na osoby podróżujące?

dr Anna Marzec-Bogusławska: Zacznę od banalnych. Należą do nich różnego rodzaju zatrucia pokarmowe, związane z niewłaściwym przechowywaniem i sporządzaniem żywności czy piciem wody z nieznanego źródła. Poważniejsze zagrożenia to choroby tropikalne, takie jak malaria, żółta gorączka i febra. Należy zwrócić uwagę także na zakażenia, których możemy uniknąć. Myślę m. in. o wirusowych zapaleniach wątroby, które są jednymi z najczęstszych chorób zakaźnych nie tylko osób podróżujących oraz o HIV.

Małgorzata Skoczylas: W jaki sposób może dojść do zakażenia tymi chorobami?

dr Anna Marzec-Bogusławska: W przypadku WZW typu A, które często określamy mianem żółtaczki pokarmowej, zakażenie następuje głównie poprzez pokarm oraz zanieczyszczoną wodę. Wirus zapalenia wątroby typu B przenosi się poprzez krew. Do zakażenia może dojść zarówno podczas zabiegów medycznych wykonanych niesterylnym sprzętem, jak i wszelkich zabiegów kosmetycznych prowadzących do naruszenia ciągłości powłok skórnych, np. tatuażu czy przekłuwania uszu. Chorobą tą można się także zarazić poprzez kontakty seksualne bez zabezpieczenia. Muszę też powiedzieć o zakażeniu HIV. Drogi rozprzestrzeniania się tego wirusa są podobne, jak w przypadku WZW typu B.

Małgorzata Skoczylas: Jak możemy się ustrzec przed zakażeniem?

dr Anna Marzec-Bogusławska: Jeżeli chcemy uniknąć zakażenia WZW typu A powinniśmy pić wyłącznie przegotowaną lub butelkowaną wodę. Należy zwracać uwagę, czy butelka jest fabrycznie zamknięta, ponieważ w niektórych częściach świata, na przykład krajach arabskich czy Indiach, butelki są powtórnie napełniane. W krajach, w których panują złe warunki sanitarne, nie należy używać wody z kranu do mycia owoców czy zębów. Zwracam na to uwagę, ponieważ często się zdarza, że turyści piją wodę butelkowaną, a myją zęby w zwykłej wodzie z kranu. Ponadto nie można, zwłaszcza w krajach o niskich standardach higienicznych, spożywać posiłków w wątpliwych restauracjach, przygodnych miejscach, na bazarach czy straganach. Powinniśmy zwracać uwagę nie tylko na sposób przyrządzania żywności, ale także jej przechowywania. Ostrożność zalecam zwłaszcza miłośnikom owoców morza. Jeżeli chcemy uniknąć zakażenia WZW typu B, najlepiej się zaszczepić. Tym bardziej, że szczepienie jest przydatne nie tylko za granicą, ale i w kraju. Zakażenia HIV możemy uniknąć dzięki znajomości dróg rozprzestrzeniania się wirusa i co za tym idzie - odpowiedniemu postępowaniu.

Małgorzata Skoczylas: Przed wyjazdem do jakich krajów należy pomyśleć o szczepieniach przeciwko WZW? Czy tylko przed wyjazdami do krajów tropikalnych?

dr Anna Marzec-Bogusławska: Nic bardziej mylnego, niż taki właśnie pogląd. WZW typu B występuje na całym świecie, także w krajach o bardzo wysokich standardach higienicznych. Przeciwko chorobie tej warto się zaszczepić niezależnie od celu podróży. O szczepieniu przeciwko WZW typu A można pomyśleć przed wyjazdami do krajów afrykańskich, krajów Bliskiego Wschodu, krajów Basenu Morza Śródziemnego, większości krajów Ameryki Południowej czy Ameryki Północnej. Powinniśmy zaszczepić zwłaszcza dzieci. Dodam, że istnieje szczepionka, która pozwala na jednoczesne zabezpieczenie się zarówno przed WZW typu A, jak i WZW typu B.

Małgorzata Skoczylas: Kiedy należałoby się zaszczepić przeciwko WZW, aby uzyskać ochronę na czas wakacyjnych wyjazdów?

dr Anna Marzec-Bogusławska: Powinniśmy skonsultować się z lekarzem tak wcześnie, jak to tylko możliwe, a przynajmniej na 6 tygodni przed planowaną podróżą. Trzeba pamiętać, że szczepienie przeciwko WZW typu B to trzy dawki i tylko przyjęcie całego cyklu gwarantuje długotrwałą ochronę.

Małgorzata Skoczylas: A jeżeli po powrocie coś nas zaniepokoi?

dr Anna Marzec-Bogusławska: Jeżeli po podróży wystąpią jakieś niepokojące objawy, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza i poinformować go dokładnie, gdzie byliśmy i z jakimi zagrożeniami mogliśmy się zetknąć. Osoby, które przypuszczają, że mogły ulec zakażeniu HIV mogą wykonać bezpłatnie i anonimowo test na obecność wirusa, jak i liczyć na fachową poradę przed i po wykonaniu badania. Lista punktów, w których można wykonać test znajduje się na stronach internetowych Krajowego Centrum ds. AIDS.

Małgorzata Skoczylas: Podsumujmy. Jakie są najważniejsze, "złote" zasady zdrowej podróży?

dr Anna Marzec-Bogusławska: Po pierwsze przed wyjazdem należy skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to zwłaszcza osób podróżujących z dziećmi, osób starszych i tych, które mają problemy zdrowotne, na przykład chorują na cukrzycę czy epilepsję. Poza tym trzeba pamiętać o odpowiedniej ochronie przed chorobami związanymi z podróżą, a więc profilaktyce przeciwmalarycznej, jeżeli istnieje taka konieczność oraz szczepieniach. W przypadku chorób, na które nie ma szczepionki, ważne jest przestrzeganie zasad higieny i zasad zapobiegania chorobom zakaźnym. Myślę zwłaszcza o zakażeniu HIV, przed którym możemy chronić się stosując prezerwatywy. To bardzo ważne w momentach, kiedy w grę wchodzą emocje. Unikajmy ryzykownych zachowań, które mogą prowadzić do zakażenia nie tylko HIV, ale też WZW typu B i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. W każdym wypadku polecałabym stosowanie zasady ograniczonego zaufania. Przede wszystkim jednak trzeba opierać się na zasadach zdrowego rozsądku i na wiedzy, o zdobycie której, powinniśmy postarać się we własnym zakresie.