Transplantacja szpiku w Polsce i na Świecie

Transplantacja szpiku w Polsce i na Świecie

Stan transplantacji szpiku na świecie

Corocznie wykonuje się około 17 tysięcy allotransplantacji i 30 tysięcy autotransplantacji. Ostatnio rośnie głównie liczba allotransplantacji od niespokrewnionych dawców. Roczny wzrost liczby transplantacji sięgał 15%, obecnie w wysoko rozwiniętych krajach stabilizuje się stosownie do potrzeb. Są duże różnice pomiędzy krajami, przy czym istnieje wyraźna zależność pomiędzy dochodem narodowym i wydatkami na służbę zdrowia, a liczbą transplantacji. Mediana liczby przeszczepów szpiku w wysoko rozwiniętych kraje krajach Unii Europejskiej sięga 450/ 10 mln/rok, w tym ponad 300 autoprzeszczepów i do 140 alloprzeszczepów.

Transplantacja szpiku w Polsce

W okresie ostatnich 17 lat liczba różnych form transplantacji szpiku wzrosła w Polsce ponad 130-krotnie; z 6-ciu zabiegów w 1989 do 854 w 2006 roku (w tym 179 alloprzeszczepień od rodzeństwa i 138 od dawców niespokrewnionych, 537 autoprzeszczepów). W 2006 roku liczba przeszczepie od dawców niespokrewnionych wzrosła nawet do 157. Pomimo tego postępu wskaźnik liczby transplantacji w Polsce rzędu 210 na 10 mln. mieszkańców jest nadal 2 krotnie niższy niż w przodujących krajach.

Finansowanie procedur przeszczepiania jest przedmiotem kontraktu pomiędzy Szpitalami mającymi ośrodek przeszczepowy i Ministerstwem Zdrowia (obejmuje okres 30 dni). Potem leczenie podlega kontraktom z NFZ. Proces poszukiwania dawców i działalność rejestrów dawców niespokrewnionych są koordynowane przez Poltransplant. Jest to oparte na odpowiednich ustawach. Liczba dobrowolnych dawców szpiku zarejestrowanych w krajowych rejestrach wykazuje wzrost. Jest on jednak niewystarczający w stosunku do oczekiwań i potrzeb. Przeszczepienie od dawcy z polskiego rejestru ma wiele zalet z punktu widzenia organizacyjnego, ekonomicznego jak również lekarskiego. Tworzenie rejestrów jest jednak trudnym i kosztownym przedsięwzięciem, Wymaga ono nie tylko zrozumienia i ofiarności osób deklarujących wolę bycia dawcą. Potrzebne są też znaczne środki finansowe na utrzymanie licencjonowanych laboratoriów badających zgodność w zakresie HLA oraz na opłacenie wysokich kosztów badań immunologicznych i molekularnych.

Obecnie istniejące rejestry utrzymują aktywność głównie dzięki aktywności i poświęceniu osób, które je stworzyły. Trzeba im w tym pomagać, bo jest to interes całego społeczeństwa. Potwierdzeniem jest powoli rosnąca liczba przeszczepów od polskich dawców. Do końca 2006 wykonano w Polsce 111 przeszczepów komórek krwiotwórczych od polskich dawców. W tej liczbie mieści się 41 przeszczepów w Katowicach, natomiast w 2007 roku w Katowicach wśród przeszczepień od dawców nie-spokrewnionych było już 9 z polskich rejestrów; można się więc spodziewać, że bilans za cały rok wykaże znaczący wzrost udziału polskich dawców dla całego Kraju. Dziękujemy za to wszystkim polskim dawcom oraz organizatorom rejestrów.

Liczba ośrodków wykonujących transplantacje komórek krwiotwórczych wzrosła w kraju do 17-stu. Rozkład ośrodków na terenie kraju jest nierównomierny: 4. zlokalizowane są w Warszawie, 3. we Wrocławiu po 2. w Lublinie, Poznaniu i w Krakowie, po jednym w Gdańsku, Katowicach, Łodzi i Bydgoszczy (poszczególne ośrodki wykonują od 20 do 170 transplantacji rocznie). Wszystkie polskie ośrodki składają raporty w Europejskim Rejestrze EBMT, niektóre też w rejestrze międzynarodowym IBMTR w USA. Pomaga to w zapewnieniu odpowiedniej jakości świadczonych usług. Obecnie nowym wyzwaniem jest kosztowny i trudny proces uzyskania certyfikatu jakości JACIE. Ośrodek w Katowicach od 1999, a w ostatnich latach też ośrodek DCPK we Wrocławiu posiadają akredytację amerykańską National Marrow Donor Program (NMDP), co zapewnia dostęp do największej sieci niespokrewnionych dawców i nowych technik. Niestety koszt pozyskania szpiku w USA jest 2- krotnie wyższy niż w Europie, co nie jest uwzględnione w kontraktach. Porównanie z odpowiednimi wskaźnikami EBMT wskazują na potrzebę zwiększenia liczby transplantacji w większości istniejących polskich ośrodków, a dopiero potem tworzenie kolejnych. Docelowa liczba zabiegów transplantacji komórek krwiotwórczych w Polsce może być oceniana na – 1200/rok.

W ostatnich latach liczba transplantacji szpiku w Polsce nie wykazuje już tak wyraźnego wzrostu. Od kilku lat MZ otrzymuje bowiem podobne kwoty na transplantacje, tymczasem na świecie rosną ceny nowych technologii, leków oraz koszty pozyskania szpiku pobranego na nasze zlecenie za granicą od dawców zagranicznych. Istnieje więc obawa, że wzrosną kolejki oczekujących na znalezienie dawcy oraz kolejki do wykonania alloprzeszczepów od niespokrewnionych dawców. Wbrew takim obawom w 2006 roku czas oczekiwania na transplantacje był na ogół stosowny do koniecznego procesu przygotowania do zabiegu i znalezienia dawcy, w mniejszym stopniu od długości kolejki. Ten paradoks może być wynikiem ogólnych trudności na jakie napotyka niedofinansowane lecznictwo specjalistyczne. Wobec ograniczonych możliwości stosowania kosztownych hematologiczno-onkologicznych procedur diagnostycznych i leczniczych, zbyt niski odsetek chorych na białaczki i inne nowotwory krwi uzyskiwać może stan pozwalający na zakwalifikowanie do leczenia transplantacją szpiku. Innym poważnym problemem jest niedostateczne finansowanie opieki po transplantacji. Wcześniej była ona finansowana przez MZ w ostatnich latach przez NFZ, który stopniowo ograniczył możliwości leczenia. W ostatnich latach obserwuje się odpływ hematologów wyspecjalizowanych w transplantacji szpiku do ośrodków zagranicznych, głównie w Wielkiej Brytanii i Skandynawii. Jeszcze wcześniej pojawiły się zorganizowane wyjazdy pielęgniarek i specjalistów diagnostyki laboratoryjnej. Wynika to nie tylko z przyczyn ekonomicznych, ale i z pracy w systemie pełnym trudności administracyjnych, przesuwającym ciężar odpowiedzialności na lekarzy. Jeśli do tego dodać bardzo krzywdzącą atmosferę stworzoną aktualnie wokół służby zdrowia to istnieje duża obawa o sytuację ciężko chorych w najbliższych latach.

Autor

prof. dr n. med. Jerzy Hołowiecki

Ocena artykułu

4.23
z 48 głosów
Napisz komentarz →
5
 
(23)
4
 
(19)
3
 
(2)
2
 
(2)
1
 
(2)
Ocena
Ocenianie... . .
Dziękujemy za ocenę!
4.23 z 48 głosów

88%czytelników oceniło artykuł na 4 i 5 gwiazdek.

    Podobne teksty