Wpływ pływania w wieku niemowlęcym na rozwój dziecka

Zajęcia na pływalni dla małych dzieci to przede wszystkim doświadczenie przebywania w środowisku wolnym od siły ciężkości wpływającej na ich ruch, to oswajanie się z fizycznym działaniem wody (zjawiskiem wyporności, temperatury, jej ciężaru), a także jest to nauka unoszenia się na powierzchni. Wskazaniem do zajęć w wodzie jest potrzeba ciągłej stymulacji rozwoju psychoruchowego dziecka poprzez całkowitą zmianę środowiska, w którym ono przebywa na co dzień, a co za tym idzie bardzo silne i zróżnicowane bodźcowanie.

W wodzie dziecko doznaje podobnych wrażeń zmysłowych jak w życiu płodowym, jednak integracja zmysłów z ruchem jest już inna, dojrzalsza, bardziej złożona. W zależności od wieku i umiejętności, dziecko w czasie zajęć w wodzie reaguje prawidłowymi reakcjami prostowania, kontroli głowy, reakcjami równoważnymi. Woda wymusza na dziecku naprzemienność ruchów ramion i nóg, a trudniejsze ewolucje np. obroty, doskonalą reakcje przenoszenia aktywności z głowy na tułów i z tułowia na głowę.
Warto zaznaczyć, że zajęcia w wodzie są doskonałym uzupełnieniem terapii dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, dotyczy to maluszków z asymetrią funkcjonalną oraz dzieci z zaburzeniami napięcia mięśniowego, szczególnie dzieci z podwyższonym napięciem mięśniowym. W tych wypadkach ważne jest, aby zajęcia prowadzone były przez terapeutę lub zostały poprzedzone odpowiednim instruktażem.  

Zajęcia w wodzie integrują kompleksowy rozwój dziecka na wszystkich poziomach: fizycznym, intelektualnym, społecznym, psychicznym

Rozwój fizyczny

Środowisko wodne daje możliwość ruchu wolnego od działania siły ciężkości, jest czynnikiem odciążającym pracę mięśni, kości i stawów. Woda stymuluje bezpośrednio- poprzez receptory znajdujące się na ciele oraz pośrednio - poprzez receptory znajdujące się w ciele dziecka. Dzięki temu dziecko wspomaga budowę mapy swojego ciała i usprawnia zmysł równowagi integrując go z dowolnymi ruchami. Wszystko to usprawnia płynność i plastyczność ruchów dziecka, a także doskonali koordynację ruchową. Ponadto wpływa na to jak dziecko korzysta z umiejętności swojego ciała od kontroli głowy, po chód i bieganie. Stymuluje nie tylko ich pojawienie się, ale sprawia, że jakość tych umiejętności jest bardzo dobra. Dziecko przenosi bowiem swoją aktywność ze środowiska wodnego do warunków pełnego działania siły ciężkości, zachowując pamięć tej aktywności i prawidłową koordynację nerwowo-mięśniową.Właściwości fizyczne wody (głównie ciężar oraz temperatura) bardzo dobrze stymulują do wysiłku i pracy układ krążeniowo-oddechowy niemowlęcia. Podczas ćwiczeń w wodzie wzmacniają się mięśnie oddechowe, a oddech staje się dłuższy i głębszy, co poprawia wymianę tlenu na poziomie komórkowym. Aktywizacja układu mięśniowego polega na lepszej stabilizacji tułowia przez co aktywność rąk i nóg jest dużo większa. Woda dla układu kostno-stawowego jest czynnikiem stymulującym do wzrostu co zapewnia harmonijny i proporcjonalny przyrost ciała. Środowisko wodne jednocześnie daje odciążenie i opór. Praca mięśni, stawów i kości w warunkach obciążenia stymuluje je naturalnie do zwiększenia masy, długości i objętości. 

Rozwój psychiczny

Środowisko wodne wymaga od dziecka umiejętności pokonywania trudnych sytuacji związanych ze stresem, nowym doświadczeniem i zmęczeniem, które nasilają się w czasie zajęć. Dziecko oswaja się z sukcesami i porażkami związanymi z trudem uczenia się i utrwalania nowych umiejętności. Mobilizacja w trakcie i kompensacja po zajęciach w wodzie sprawiają, że dziecko jest silniejsze, bardziej otwarte i łatwiej podejmuje próby odkrywania nowego świata. Te wszystkie sytuacje pomagają dziecku w zdobywaniu zdolności adaptacyjnych do zmieniających się bodźców psychicznych i emocjonalnych.

Rozwój społeczny

Zajęcia w wodzie pozwalają dzieciom i rodzicom odkryć nowe wzajemne relacje. Dziecko obdarowuje rodziców całkowitym zaufaniem dostając poczucie bezpieczeństwa. Rodzice zaś po raz kolejny przekonują się jak wiele od nich zależy i jak dużo mogą dziecku ofiarować. Zabawa w wodzie jest doskonałym relaksem dla jednych i dla drugich. Wreszcie, w czasie zajęć grupowych, maluchy zaczynają sobie uświadamiać obecność innych małych istot i wchodzić z nimi w bardzo proste relacje.

Przeciwwskazania

Należy słuchać i obserwować dziecko, to naturalny proces, złe samopoczucie dziecka jest dla nas sygnałem ostrzegawczym, że tego dnia nie korzystamy z przyjemności pływania. Nie wchodzimy do wody przy katarze, zapaleniu oskrzeli, przy ostrych infekcjach dróg oddechowych, przy chorobach układu moczowego i pokarmowego. Przeciwwskazaniem jest także stan zapalny ucha środkowego, nasilony refluks żołądkowo-przełykowy, oszczędzamy dziecko także wtedy kiedy ulewa. Patrzymy zawsze na skórę, przerwanie  ciągłości i jakiekolwiek jej choroby nie pozwalają na wejście do wody. Dobrze jest pierwszą wizytę na basenie skonsultować z lekarzem pediatrą.

Autor:
Paweł Górski
fizjoterapeuta