Przewlekła białaczka szpikowa

Przewlekła białaczka szpikowa
Spis treści
  1. Przyczyny przewlekłej białaczki szpikowej
  2. Objawy przewlekłej białaczki szpikowej
  3. Rozpoznanie przewlekłej białaczki szpikowej
  4. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej
  5. Przeszczep szpiku
Białaczka jest to złośliwy nowotwór komórek hematopoetycznych powstający w następstwie układowego, rozsianego i autonominczego rozrostu jednego klonu leukocytów oraz wysiewu ze szpiku do krwi nowotworowo zmienionych, niedojrzałych komórek blastycznych tzw. blastów.

Termin „leukemia" (białaczka) zaczerpnięty z języka greckiego ("leukos" znaczy biały a „haima" - krew) oznacza "białą krew" i odnosi się do koloru krwi u chorych z dużą zawartością leukocytów.

Główne formy białaczki są dzielone na cztery kategorie: szpikową i limfocytarną w zależności od typu komórek wciągniętych w proces chorobowy, a każda z nich ma formę ostrą i przewlekłą. Tak więc wyróżniamy cztery główne typy białaczek:

  • ostra białaczka szpikowa (AML)
  • przewlekła białaczka szpikowa (CML)
  • ostra białaczka limfocytarna (ALL)
  • przewlekła białaczka limfocytarna (CLL)

Przewlekła białaczka szpikowa ( przewlekła białaczka granulocytowa, przewlekła białaczka mieloblastyczna, CML) wynika z nabytego (nie dziedzicznego) uszkodzenia DNA rozwijających się komórek w szpiku kostnym. Ta zmiana w sekwencji DNA powoduje niekontrolowany rozrost białych krwinek, co w wypadku braku odpowiedniego przeciwdziałania może prowadzić do znacznego wzrostu ich liczby we krwi. W przeciwieństwie do ostrej białaczki szpikowej, w wypadku przewlekłej dochodzi do pojawienia się komórek, które ogólnie funkcjonują prawidłowo. Jest to o tyle istotne, że powoduje to łagodniejszy przebieg początkowego okresu choroby.

Większość zachorowań obserwuje się u osób dorosłych natomiast u dzieci choroba ta jest rzadko spotykana. Przewlekła białaczka szpikowa stanowi około 4% przypadków białaczek wśród dzieci. Przebieg choroby u dzieci i dorosłych jest podobny chociaż u dzieci obserwuje się lepsze efekty leczenia przy pomocy transplantacji komórek pnia.

Przyczyny przewlekłej białaczki szpikowej

Przewlekła białaczka szpikowa wyróżnia się na tle innych typów białaczek obecnością nabytego zaburzenia genetycznego w komórkach krwi znanego jako chromosom Philadelfia, który odpowiada uszkodzonemu chromosomowi 22 z translokacją t(9;22). Chrosom Philadelfia stwierdza się u ponad 90% chorych na przewlekłą białaczkę szpikową.

Złamanie chromosomu 9 uszkadza gen ABL prowadząc do jego mutacji. Złamanie chromosomu 22 obejmuje gen BCR. Zmutowany gen ABL po przeniesieniu na chromosom 22 łączy się z pozostałością genu BCR i razem tworzą nowy, patologiczny gen BCR-ABL. W wyniku tego zjawiska powstaje onkogen bcr-abl, który koduje syntezę nieprawidłowego białka p210. W przypadku przewlekłej białaczki szpikowej białko to jest prawdopodobną przyczyną konwersji białaczkowej komórek pnia i rozwoju choroby.

Przyczyna zmian chromosomowych prowadzących do rozwoju białaczki jest z reguły nieznana. Kilka czynników wiązano ze zwiększeniem ryzyka choroby. Należą do nich:

  • narażenie na wysokie dawki promieniowania, dokładnie poznane na przykładzie pozostałych przy życiu ludzi po wybuchu bomby atomowej w Japonii,
  • narażenie na napromieniowanie z powodu innych nowotworów

Objawy przewlekłej białaczki szpikowej

W przebiegu przewlekłej białaczki szpikowej można wyróżnić 3 okresy choroby:

  • okres stabilny przewlekły - W okresie tym choroba przebiega podstępnie. Większość pacjentów odczuwa pogorszenie samopoczucia, zmniejszenie tolerancji wysiłku czy poty nocne. Często pojawiają się objawy dyskomfortu po lewej stronie brzucha związane z powiększeniem śledziony. U niektórych pacjentów obserwuje się nadmierne pocenie, utratę wagi ciała oraz nietolerancję na podwyższoną temperaturę otoczenia.
  • okres przyspieszenia - W okresie tym narasta leukocytoza, niedokrwistość, małopłytkowość i powiększenie śledziony.
  • przełom blastyczny - W tym okresie przebieg choroby jest podobny do ostrej białaczki szpikowej i z reguły kończy się zgonem a we krwi wzrast ilość blastów.

Rozpoznanie przewlekłej białaczki szpikowej

Diagnostyka opiera się przede wszystkim na badaniu krwi i szpiku kostnego. Liczba białych krwinek rośnie często do bardzo wysokich poziomów. Charakterystyczny jest niski poziom mało dojrzałych i znaczny dojrzewających i dojrzałych krwinek.

Dodatkowo bada się próbkę szpiku celem potwierdzenia wyników z krwi obwodowej oraz wykrycia zaburzeń chromosomowych. Badanie, w którym określa się liczbę oraz prawidłową budowę chromosomów określa się jako badanie cytogenetyczne.

Nieprawidłowości chromosomalne mogą być również wykryte za pomocą innych metod. Jedną z najczulszych jest metoda oparta na reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR).

W morfologii często stwierdza się:

  • leukocytozę (zwiększenie liczby granulocytów obojetnochłonnych) nawet ponad 500000/mm3
  • niedokrwistość (zmniejeszenie ilości hemoglobiny) która występuje u około 60% chorych
  • nadpłytkowość w początkowym okresie choroby lub zaburzenia czynności płytek krwi

W przebiegu choroby ponadto stwierdza się przyspieszony odczyn opadania krwinek czerwonych tzw OB oraz zwiększenie stężenia kwasu moczowego i aktywności LDH.

Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej

Prawie wszyscy pacjenci z przewlekłą białaczką szpikową są diagnozowani w fazie przewlekłej choroby, która z reguły poddaje się kontroli za pomocą interferonu alfa. Stosowanie interferonu jest związane z szeregiem grypopodobych efektów ubocznych: gorączka, bóle mięśniowe, osłabienie. U niektórych pacjentów, przedłużające się osłabienie i utrata wagi może wymagać zmniejszenia stosowanych dawek. Utrata włosów, biegunka, depresja, owrzodzenia jamy ustnej, dolegliwości sercowe należą do rzadko występujących. Ich pojawienie się wymagać może zmian metod terapii.

Do 60% chorych leczonych interferonem alfa przeżywa 5 lat, a u osób u których doszło do całkowitej remisji cytogenetycznej istnieje nadzieja na wieloletnie przeżycie.

Stosowanie konwencjonalnej chemioterapii w której najczęściej stosowanym lekiem jest hydroksymocznik również powoduje remisję prawie u wszystkich chorych, jednak remisja ta nie jest równoznaczna z wyeliminowaniem całej populacji komórek blastycznych. Wraz z trwaniem choroby zwiększają sie dawki konieczne do wywołania lub utrzymania remisji. Średnio po 3 latach trwania choroby występuje okres przyspieszenia kończący się ostrym przełomem blastycznym, który wymaga stosowania wielu leków cytostatycznych podobnie jak w ostrej białaczce szpikowej. W okresie tym uzyskana remisja zazwyczaj trwa bardzo krótko.

Stosowanie wyłącznie konwencjonalnej chemioterapii wiąże się z 5 letnim przyżyciem u około 30% chorych.

Kontrola po leczeniu
 Po uzyskaniu remisji konieczne jest okresowe kontrolowanie stanu zdrowia pacjenta, poziomu krwinek, jeśli potrzeba również szpiku. Z upływem czasu okresy pomiędzy kontrolami można wydłużać ale powinny one być kontynuowane przez czas bliżej nieokreślony.

Przeszczep szpiku

Całkowite wyleczenie możliwe jest tylko dzięki przeszczepowi szpiku.

Przygotowanie do transplantacji chorego wymaga przede wszystkim osiągnięcia remisji czyli zmniejszenia masy guza nowotworowego tj.liczby komórek nowotworowych z jednoczesnym powrotem dobrego ogólnego samopoczucia z dowodami prawidłowej pracy szpiku.

Przeszczepianie szpiku jest bardzo złożoną procedurą wymagającą współpracy wielu specjalistów, a sam zabieg odbywa się w wyspecjalizowanych ośrodkach, posiadających specjalne wyposażone sale, w których wykonuje się leczenie przeszczepem szpiku.

Co takiego zawiera szpik kostny?
Szpik kostny produkując różne komórki uzupełnia bieżące straty wynikające z naturalnej śmierci komórek lub nagłych strat jak np. z powodu krwawienia, obecności przeciwciał niszczących dobre komórki krwi. Dzięki obecności w szpiku komórek macierzystych (komórek matek), które ciągle się odnawiają możliwe jest zapoczątkowywanie wszystkich linii komórkowym krwi: krwinkom białym, czerwonym i płytkom krwi. Przeszczep szpiku polega na transplantacji komórek macierzytych szpiku kostnego (rzadziej krew obwodowa i krew łożyskowa i pępowinowa) do krwi biorcy. Jeśli przeszczep pochodzi od innego człowieka mówimy, że jest to przeszczep allogeniczny, natomiast jeśli przeszczepiane są własne komórki macierzyste chorego pobrane z krwi obwodowej, krwi pępowinowej pobranej w czasie narodzin lub szpiku mówimy o przeszczepie autologicznym.

Dawcą szpiku czy komórek macierzystych uzyskanych z krwi obwodowej może być genetycznie identyczny bliźniak, lub rodzeństwo z odpowiednim układem antygenów zgodności tkankowej jednak znalezienia wśród rodzeństwa osoby chorej dawcy opowiadającego genetycznie biorcy wynosi około 25-30 %. Mała dostępność dawców pochodzących z najbliższej rodziny chorego zmusza do poszukiwania dawcy niespokrewnionego, nie pochodzącego z najbliższej rodziny ale zgodnego w zakresie antygenów zgodności tkankowej.

Komórki macierzyste uzyskane ze szpiku, czy z krwi obwodowej mogą być zamrożone, albo od razu po przygotowaniu przeszczepione choremu. Podane są one w formie kroplówki w czasie 3-4 godzin.

Ocena artykułu

4.41
z 85 głosów
Napisz komentarz →
5
 
(59)
4
 
(13)
3
 
(4)
2
 
(7)
1
 
(2)
Ocena
Ocenianie... . .
Dziękujemy za ocenę!
4.41 z 85 głosów

85%czytelników oceniło artykuł na 4 i 5 gwiazdek.

    Podobne teksty