Ospa wietrzna

Spis treści

1. Przyczyny ospy wietrznej
2. Epidemiologia ospy wietrznej
3. Okres zakaźności ospy wietrznej
4. Przebieg ospy wietrznej
5. Powikłania ospy wietrznej
6. Profilaktyka ospy wietrznej
7. Leczenie ospy wietrznej

Jedna z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych, najczęściej o łagodnym początku, cechująca się wysypką plamkowo- grudkowo- pęcherzykowo- krostkową kończącą się wytworzeniem strupków.

Przyczyny ospy wietrznej

Chorobę wywołuje zakażenie wirusem varicella-zoster należącym do rodziny Herpesviridae, wrażliwym na czynniki środowiska- wysychanie, podwyższoną temperaturę oraz promieniowanie UV.

Epidemiologia ospy wietrznej

Zwykle na ospę chorują dzieci w wieku od 1 roku do 14 lat (ponad 90% zachorowań). Podatność na zakażenie jest duża i występuje od urodzenia aż do nabycia odporności co wiąże się najczęściej z przechorowaniem. Niemowlęta mogą mieć częściową odporność przekazaną przez matkę, która utrzymuje się do 6 miesięcy. Zachorowania wśród dorosłych zdarzają się rzadko.

W przebiegu wirusemii wirus wnika do zwojów nerwów czuciowych gdzie pozostaje w stanie latencji przez wiele lat. W przypadku osłabienia odporności wirus ulega reaktywacji powodując wystąpienie półpaśca.

Źródłem zakażenia jest człowiek chory na ospę wydalający wirusa w wydzielinie z górnych dróg oddechowych oraz w wydzielinie z pęcherzyków znajdujących się na skórze jak również osoba chora na półpasiec u której materiałem zakaźnym jest wydzielina ze zmian skórnych.

Zakażenie szerzy się zarówno drogą powietrzno – kropelkową w wyniku bezpośrednich kontaktów jak również drogą kontaktów pośrednich poprzez przedmioty świeżo zanieczyszczone zawartością pęcherzyków.

Okres zakaźności ospy wietrznej

Zaczyna się ok. 2 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa aż do przyschnięcia ostatnich pęcherzyków.

Przebieg ospy wietrznej

Okres wylęgania od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów wynosi od 11 dni do 21 dni. Początek choroby jest mało charakterystyczny. Występują objawy ogólnego złego samopoczucia, bólu głowy, osłabienia, niewysoka gorączka, a następnie po ok. 24 godz. pojawiają się zmiany na skórze, zwykle pierwsze na tułowiu, twarzy, szyji i kończynach w postaci małych, czerwonych plamek, które po kilku godzinach przekształcają się w grudki i pęcherzyki z charakterystycznym wgłębieniem w środku. Wysypka występuje rzutami w ciągu paru dni, dlatego można zauważyć na skórze pacjenta obok siebie wykwity w różnej fazie rozwoju od plamki do strupka. Zmiany skórne powodują zazwyczaj silne swędzenie. Wysypce towarzyszy gorączka 38-40°C. Po kilku dniach zawartość pęcherzyka mętnieje, tworzy się z niego krosta z czerwoną, zapalną obwódką, która przysycha tworząc brązowo-żółte strupy. Po jakimś czasie strupek odpada pozostawiając małą, owalną brunatnawą bliznę, która następnie znika bez śladu (tylko nadkażone zmiany pozostawiają blizny). Wysypka może trwać od kilku dni do 2 tygodni. Wysypka może dotyczyć również błony śluzowej gardła, górnych dróg oddechowych, spojówek, odbytu i pochwy gdzie najczęściej występuje pod postacią płytkich owrzodzeń.

Ospa wietrzna u osoby dorosłej przebiega ciężej niż u dzieci i może spowodować groźne powikłania powodujące niejednokrotnie stan bezpośredniego zagrożenia życia.

Powikłania ospy wietrznej

W przebiegu ospy mogą wystąpić powikłania w postaci:

• nadkażeń bakteryjnych zmian skórnych,
• stanów zapalnych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie mózgu, aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, poprzeczne zapalenie rdzenia, porażenie nerwów czaszkowych),
• Zespółu Reye’a
• Zespółu Guillaina - Barre
• zapalenia płuc, zap. mięśnia serca, zap. stawów czy małopłytkowości.

Profilaktyka ospy wietrznej

U osób zdrowych, które nie chorowały na ospę oraz osób z grup ryzyka:

• pacjenci chorujący na ostrą białaczkę
• pacjenci poddani leczeniu immunosupresyjnemu
• pacjenci planowani do przeszczepu narządu
• pacjenci ze schorzeniami przewlekłymi
• zdrowe osoby narażone na bliski kontakt z chorymi na ospę wietrzną
• do 72 godzin po kontakcie z osobą chorą na ospę wietrzną

można zastosować szczepionkę przeciwko ospie wietrznej:]

• VARILRIX- firma SmithKline Beecham

Szczepionka może być stosowana do czynnego uodparniania p/ospie wietrznej u osób od 9 miesiąca życia.

Przeciwwskazania do szczepień p/ospie wietrznej:

• ostre infekcje przebiegające z gorączką,
• u osób z liczbą limfocytów poniżej 1200/mm³ lub z innymi objawami upośledzenia odporności komórkowej,
• nadwrażliwość na składniki szczepionki,
• ciąża - przez trzy miesiące po otrzymaniu szczepionki nie można zachodzić w ciążę,
• szczepionki nie należy przyjmować przez okres trzech miesięcy po zastosowaniu krwi lub gammaglobuliny,
• po szczepieniu należy unikać podawania przez okres 6 tyg. leków będących pochodnymi kwasu salicylowego.

Leczenie ospy wietrznej

W postępowaniu terapeutycznym stosuje się:

• środki przeciwgorączkowe
• środki przeciwświądowe - hydroksyzyna, zimne okłady
• smarowanie roztworem 1% gencjany wykwitów no skórze
• kąpiele dziecka w roztworze nadmanganianu potasu (unikanie kąpieli może spowodować powikłania bakteryjne )
• acyklowir w przypadkach o ciężkim przebiegu o osób z osłabioną odpornością i powikłaniami