Moje dziecko jest leworęczne

Spis treści

1. Opóźniony procesem lateralizacji i leworączność
2. “Domowe” sposoby sprawdzania lateralizacji dziecka

Dla bardzo wielu rodziców leworęczność ich dziecka jest problemem. Nadal pokutuje przekonanie, że ludzie piszący lewą ręką są słabsi.. Czasami na siłę starają się przestawić dziecko na prawa rękę nie konsultując tego z psychologiem czy pedagogiem. A tak naprawdę przecież problem leworęczności jest bardziej złożony i wszelkie działania na własną rękę mogą zaszkodzić w funkcjonowaniu naszej pociechy. Najlepszym rozwiązaniem dla zaniepokojonego rodzica jest konsultacja ze specjalistą. Zanim się tam udamy zapoznajmy się z kilkoma pojęciami z tego zakresu. Aby lepiej zrozumieć ten problem przyjrzyjmy się bliżej procesowi lateralizacji dziecka. 

Lateralizacja to przewaga stronna czynności. Polega to na częstszym wyborze i używaniu narządu (ręka, oko, noga). Najczęściej dominujący narząd wykonuje daną czynność lepiej, szybciej z większa precyzją i siłą. Rozróżniamy kilka rodzajów lateralizacji.

Lateralizacja prawostronna - występuje tu dominacja prawej ręki, oka i nogi, co świadczy o dominacji lewej półkuli.

Lateralizacja lewostronna – występuje tu dominacja lewej ręki, oka i nogi, co jest związane z dominacja prawej półkuli.

W jednym i drugim przypadku mamy do czynienia z lateralizacją jednorodną.

Lateralizacja skrzyżowana – występuje wyraźna przewaga czynnościowa narządów ruchu i zmysłu, ale po obu stronach ciała np. osobo może być praworęczna, lewooczna prawonożna. Jest to lateralizacja ustalona.

Lateralizacja nie ustalona czyli słaba – występuje w przypadku braku dominacji poszczególnych narządów ruchu i zmysłu, np. oburęczność, obuoczność, obunożność.

Na ogół w wieku 6, 7 lat ustala się dominacja jednej z rąk. Młodsze dzieci lub starsze, z opóźniony rozwojem lateralizacji posługują się na zmianę raz jedną, raz drugą ręką. U dzieci w wieku 12 lat kończy się proces kształtowania się lateralizacji i przejawiają one lateralizację jednorodną w zakresie ręki, oka, nogi.

Opóźniony procesem lateralizacji i leworączność

Wyniki badań pokazują, że nieprawidłowa lateralizacja i leworęczność mogą być źródłem różnych trudności dziecka (chodzi tu o lateralizacje nieustaloną u dzieci powyżej 10 lat oraz zwolnienie tempa kształtowania się lateralizacji w przypadku dziecka 6-7 letniego, u którego nie doszło do ustabilizowania się dominacji jednej ręki).

U dzieci leworęcznych mogą pojawić się trudności w pisaniu. Jak wiemy nasze pismo przystosowane jest dla osób praworęcznych – piszemy zawsze od lewej strony do prawej, a co za tym idzie zmusza nas to do ustalonego kierunku ruchu oraz określonego ustawienia pióra w stosunku do kartki papieru. Dziecko leworęczne musi nauczyć się prawidłowego ułożenia ręki i zeszytu w czasie pisania, podczas prób prawidłowego pisania może pojawić się ból ręki spowodowany nadmiernym napięciem mięśniowym. Te wszystkie trudności z pisaniem wpływają na poziom graficzny pisma. Dzieci te piszą wolniej, często nie nadążają za klasą. Większość dzieci potrafi pokonać te trudności do końca pierwszej klasy. Jeżeli jednak coś nas niepokoi należy udać się do specjalisty, który udzieli nam wskazówek do pracy z dzieckiem.

Podczas pisania może pojawić się tak zwane “pismo zwierciadlane” – odwracanie pojedynczych liter i cyfr. Często pismo lustrzane występuje u dzieci 5, 6-letnich i zwykle samoistnie ustępuje (w tym wieku nie stanowi powodu do niepokoju). Jeżeli te objawy utrzymują się jednak w czasie początkowej szkolnej edukacji dziecka świadczy to o nieprawidłowym rozwoju lateralizacji i orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Takie pismo może również pojawić się u dzieci zmuszanych do pisania prawą ręką (w tym przypadku pismo lustrzane zniknie, gdy dziecko powróci do pisania lewą ręką).

“Domowe” sposoby sprawdzania lateralizacji dziecka

Obserwacja naszego dziecka w czasie różnorodnych działań pomoże nam w ustaleniu dominacji stronnej dziecka. Warto jednak wykorzystać także zabawowe, spontaniczne formy aktywności dziecięcej. Poniżej podaję kilka pomocniczych pytań , które pomogą nam określić, która stronna u dziecka jest dominująca.

Sprawdzanie dominacji stronnej rąk :

• Którą ręką najczęściej trzyma łyżkę czy widelec?
• Którą ręką zapina guziki?
• Którą ręką rzuca, łapie lepiej piłkę?
• Którą ręką rysuje i pisze ładniej?

Sprawdzanie dominacji narządu wzroku:

• Którym okiem zajrzy przez dziurkę od klucza?
• Którym okiem będzie patrzył przez lunetę?
• Który okiem będzie oglądał kalejdoskop?

Sprawdzanie dominacji stronnej nóg:

• Którą nogę wybierze przy skakaniu na jednej nodze?
• Którą nogą woli kopać piłkę?
• Którą nogę wybierze do stania na jednej nodze?

Sprawdzanie dominacji narządu słuchu :

• Do którego ucha przyłoży, aby posłuchać cykający zegarek?
• Do którego ucha przyłoży morską muszlę, aby posłuchać, jak “szumi morze”?