Koronarografia
- Wiadomości dotyczące koronarografii
- Przygotowanie do koronarografii
- Badanie koronografii
- Postępowanie po koronarografii
Koronarografia jest metodą diagnostyczną pozwalającą uwidocznić światło naczyń wieńcowych zaopatrujących mięsień serca w krew i na tej podstawie wnioskować na temat ich stanu. W metodzie tej do uzyskania obrazu światła naczyń wieńcowych wykorzystuje się promienie rentgenowskie, które pochłaniane przez środek kontrastowy podany do naczyń wieńcowych.
Wiadomości dotyczące koronarografii
Stosowany sprzęt
Jest to dosyć skomplikowane badanie i wymaga specjalistycznej pracowni hemodynamicznej (pracownia kardiologii inwazyjnej). Podstawowym aparatem w pracowni jest angiograf, za pomocą którego wykonuje się zdjęcia RTG pod różnym kątem. Do wykonania badania potrzebny jest zestaw cewników i prowadnic pozwalających podawać kontrast bezpośrednio do tętnic wieńcowych.
Czemu służy badanie
Angiografia naczyń wieńcowych wykonywana jest w cleu diagnostyki choroby niedokrwiennej serca. Uwidocznienie zmian w naczyniach umożliwia poźniejsze inwazyjne leczenie choroby wieńcowej za pomocą:
- angioplastyki (rozszerzenia zwężenia balonem)
- operacji wszczepienia by-passów (operacja wszczepienia pomostów aortalno- wieńcowych).
Badanie jest dość skomplikowanego jednak trwa zwykle około 30 do 45 minut.
Przygotowanie do koronarografii
O czym powiadomić lekarza
Koronarografia wymaga hospitalizacji. Przed badaniem lekarz musi znać informacje o:
- chorobach serca
- chorobach dużych naczyń (miażdżyca tętnic kończyn dolnych, tętniaki)
- procesach patologicznych (operacje, przepukliny) w obrębie pachwin
- alergiach i chorobach na tle alergicznym (np. astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry)
- chorobach tarczycy
Wskazania
Wskazania do koronarografii, w zależności od stopnia pilności dzielimy na nagłe i planowe.
Wskazania nagłe:
- świeży zawał serca
- nawracające bóle wieńcowe po przebytym świeżym zawale serca
Wskazania planowe:
- podejrzenie zmian w naczyniach wieńcowych
- stabilna choroba wieńcowa
- nawrót bólów wieńcowych po krótkim okresie poprawy
- nieprawidłowy wynik prób obciążeniowych
- groźne zaburzenia rytmu serca w czasie bólu wieńcowego
- wady zastawkowe
- rozwarstwienie lub tętniak aorty wstępującej
- niewydolność serca o możliwej etiologii niedokrwiennej
- przebyte nagłe zatrzymanie krążenia o nieznanej przyczynie
- w określonych zawodach (np. pilot) w wypadku typowych objawów stabilnej choroby wieńcowej
Badania poprzedzające
Przed koronarografią konieczne jest wykonanie pewnych badań krwi:
- morfologię (poziom białych i czerwonych ciałek krwi, płytek krwi i hemoglobiny)
- koagulogram (INR, APTT)
- badania biochemiczne (glukoza, elektrolity, kreatyninay)
- grupę krwi
Ryzyko związane z badaniem
Ryzyko związane z badaniem nie jest duże, ale jest jednak rząd wielkości większe niż w testach nieinwazyjnych (np. w teście wysiłkowym). Zawał serca występuje z częstością około 7 na 10000, zgon - 14 na 10000 badań.
Przeciwwskazania do wykonania badania
Jedynym przeciwwskazaniem bezwzględnym do wykonanania badania jest brak świadomej zgody pacjenta. Istnieje grupa przeciwwskazań względnych, które dyskwalifikują w wyjątkowych sytuacjach.Należą do nich m.in.:
- zaawansowana niewydolność nerek
- ostra infekcja, wysoka gorączka
- obrzęk płuc
- zaburzenia psychiczne, czy niezdolność pacjenta do spełniania prostych poleceń
- ciężka anemia
- ciężkie, źle kontrolowane nadciśnienie
- zaburzenia krzepnięcia krwi
- czynne krwawienie z przewodu pokarmowego
- świeży udar mózgu
- niedokrwistość (Hgb < 8mg%)
- udokumentowane ostre reakcje alergiczne na stosowany kontrast
- ciężkie nieuleczalne choroby istotnie skracające spodziewany czas życia
- ciąża
- zdecydowana i jednoznaczna odmowa pacjenta na ewentualne przyszłe działania zabiegowe (przezskórna angioplastyka lub operacja wszczepienia pomostów aortalno-wieńcowych)
Przygotowanie pacjenta do badania
W dniu badania należy pozostać na czczo, leki należy przyjąć popijając niewielką ilością wody. Przed badaniem, najlepiej w dniu poprzedzającym, trzeba wygolić pachwiny.
Badanie koronografii
Po położeniu się na wskazanym miejscu, lekarz obkłada spodziewane miejsce wkłucia jałowymi serwetami i w miejscowym znieczuleniu nakłuwa skórę w okolicy pachwiny (rzadziej w okolicy tętnicy promieniowej lub ramieniowej), wprowadzając cewniki, umiejscawiając je w odpowiednich tętnicach wieńcowych, podając kontrast i robiąc serie filmów. W trakcie badania lekarz na bieżąco ocenia stan naczyń wieńcowych. Badanie jest praktycznie niebolesne, a wszelkie operacje cewnikiem wewnątrz dużych naczyń są nieodczuwalne. W niewielkim stopniu bolesny jest jedynie początek badania czyli znieczulenie przed wprowadzeniem cewników. Nie jest to jednak bardziej dokuczliwe niż zwykły zastrzyk.
Postępowanie po koronarografii
Opieka po badaniu
Po badaniu lekarz usuwa koszulkę naczyniową, uciska tętnicę udową, aż do momentu kiedy przestanie ona krwawić, a następnie zakłada opatrunek uciskowy.
Zalecenia
Po badaniu należy leżeć nieruchomo na plecach przez co najmniej 4 godziny, nie zginając kończyny dolnej po stronie, po której było wkłucie, a po tym czasie można się obracać, nadal jednak utrzymując tę nogę w wyproście. Nie dostosowanie się do tych zaleceń grozi wytworzeniem się krwiaka w okolicy wkłucia. W przypadku kiedy nie ma powikłań, po kolejnych 2 godzinach może być zdjęty opatrunek (zwykle jest to na drugi dzień rano) i po 8 godzinach od zabiegu, jeżeli nie ma innych wskazań do hospitalizacji można wrócić do domu (zwykle dopiero na drugi dzień). Po badaniu należy także wypić około 1-1,5 l płynu, może być woda mineralna, celem wypłukania kontrastu.
Wynik badania
Badanie jest na bieżąca oceniane przez lekarza i on decyduje kiedy liczba wykonanych filmów jest dostateczna. Po tym dokonywana jest komputerowa analiza czynności lewej komory oraz ewentualnych zwężeń (przedstawia się je jako procent średnicy i/lub pola naczynia względem miejsca uznawanego jako zdrowe). Po koronarografii podejmowana jest decyzja odnośnie dalszego postępowania. Możliwe są warianty:
- rewaskularyzacja - przywrócenie drożności tętnic przez ominięcie (operacja wszczepienia pomostów aortalno - wieńcowych) lub rozszerzenie (przezskórna angioplastyka) zwężenia.
- leczenie zachowawcze - czyli dalsze regularne przyjmowanie leków
- ewentualnie inne dostępne formy terapii, np. laseroterapia
Możliwe powikłania
Groźne następstwa występują stosunkowo rzadko:
- zgony - około 0,1%,
- zawał serca - około 0,07%,
- incydenty neurologiczne (udar mózgu) około 0,07%.
U około 2-4% osób po koronarografii występują powikłania miejscowe, związane z nakłuciem tętnicy (tworzenie się krwiaka, tętniaka rzekomego) . Jeżeli chodzi o zgony, to często występują one u osób ciężko chorych, gdy koronarografia wykonywana jest w trybie nagłym. Czasami może dojść do objawów alergii po podanym kontraście.