Jak pomóc 400 tysiącom Polaków?

W Polsce żyje około 400 tysięcy chorych na schizofrenię. Jednak, co czwarty Polak nie ma świadomości, że schizofrenia to choroba psychiczna. Mimo, że Polacy nie wiedzą, czym jest schizofrenia, obawiają się jej i chorujących na nią ludzi. Kontaktom z chorymi towarzyszy najczęściej uczucie współczucia, zakłopotania, bezradności i lęk. Jest to szczególnie dotkliwe dla chorych próbujących podjąć pracę. Wśród tej grupy, bezrobocie wynosi 72%. Dlatego też tegoroczna kampania społeczna „Schizofrenia-Otwórzcie Drzwi”, pod hasłem „Razem w pracy – Razem w życiu” zmierza do pokazania, iż chorzy mogą i chcą pracować. Wydarzeniem, dzięki któremu niemal każdy będzie mógł poznać chorobę i ją zrozumieć jest V Dzień Solidarności z Osobami Chorymi na Schizofrenię, „Schizofrenia – Otwórzcie Drzwi”, który odbędzie się 10 września. W wielu miastach w Polsce odbędą się koncerty, spotkania poetyckie, przedstawienia teatralne, wystawy plastyczne, dyskusje z udziałem osób chorujących wraz z rodzinami, pracowników służby zdrowia, polityków lokalnych, księży, artystów.

Słowo "schizofrenia" dosłownie oznacza "rozszczepienie umysłu", ale nie w sensie posiadania więcej niż jednej osobowości. Osoba dotknięta schizofrenią może mieć trudności w odróżnianiu fantazji od rzeczywistości, zachowaniu jasnego toku myślowego oraz panowaniu nad emocjami. Jest to bardziej rozszczepienie pomiędzy myśleniem i czuciem. Chorzy mają trudności w łączeniu obu tych procesów. Wbrew powszechnym mitom, schizofrenia jest jednak uleczalna, a chorzy na schizofrenię nie zagrażają innym bardziej, niż osoby zdrowe.

Schizofrenia w ogromnej większości przypadków pojawia się między 15 a 35 rokiem życia, a zatem dotyczy głównie ludzi młodych. 30% chorujących przeżywa jednak zaledwie jeden epizod w swoim życiu, a większość, przy dobrej terapii i przychylnym nastawieniu środowiska, w którym funkcjonuje może wrócić do funkcjonowania w wielu rolach społecznych takich, jak męża, żony, rodzica, przyjaciela, czy pracownika. Wielu, negatywnie odbieranym reakcjom osób chorych - dokonywanym z lęku, przerażenia lub bezradności - można zapobiec, jeśli problem zostanie wcześnie rozpoznany i zostanie podjęta terapia.

Lecze­nie chorego psychicznie jest znacznie skuteczniejsze, jeśli odbywa się przy współpracy rodziny oraz środowiska, w którym funkcjonuje osoba chorująca psychicznie. Badania naukowe prowadzone na świecie (także – w Polsce), do­wiodły że jeśli rodzic, współmałżonek, czy też dzieci lub choćby współpracownicy czy pracodawcy mądrze współdziałają z osobami leczącymi i pomagają w terapii, wtedy ryzyko nawrotu choroby jest znacznie mniejsze. – stwierdza psychiatra, prof. Jacek Wciórka, prezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Tymczasem infrastruktura, zapewniająca chorym nie tylko podstawową opiekę lekarską, ale także dająca szanse na ich reintegrację ze społeczeństwem jest wciąż bardzo słabo rozwinięta. W roku 2000, na 165 tys. zarejestrowanych chorych na schizofrenię (wg. szacunków Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego jest to, co najwyżej połowa ogółu osób chorujących na schizofrenię), 10% pracowało, kolejne 10% jest zdolnych do pracy na tzw. otwartym rynku pracy, (czyli potencjalnie w każdej firmie czy instytucji), 60% osób wymaga różnorodnych form wspieranego zatrudnienia.

Aktywność zawodowa chorych psychicznie jest najniższa wśród wszystkich grup niepełnosprawnych, natomiast chęć do podjęcia pracy jest wyjątkowo wysoka (90% chorych).

Przez osoby dotknięte chorobą psychiczną praca rozumiana jest jako „pomost” ułatwiający nawiązanie satysfakcjonujących kontaktów społecznych oraz możliwość doświadczania własnych osiągnięć i sprostania oczekiwaniom zewnętrznego świata. Stanowi ona szansę na zaangażowanie się w inną rolę społeczną, niż rola pacjenta.

Odpowiedzią na potrzeby chorych jest Światowy Program „Schizofrenia - Otwórzcie Drzwi”, realizowany na świecie od 1996 r. przez Światowe Towarzystwo Psychiatryczne (WPA), a koordynowany w Polsce przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne (PTP). Jego zadaniem jest przeciwdziałanie dyskryminacji osób chorych, a głównym celem - wzrost otwartości i akceptacji wobec osób chorych na schizofrenię w społeczeństwie.

W Polsce, program „Schizofrenia – Otwórzcie Drzwi” to z jednej strony – organizacja i pomoc w działaniach lokalnych, które rozwiązują konkretne problemy chorujących, z drugiej kampania społeczna, której elementem kluczowym jest Dzień Solidarności z Osobami Chorującymi na Schizofrenię – „Schizofrenia-Otwórzcie Drzwi”. Główne cele programu to z jednej strony, tworzenie środowiska wspierającego osoby chore psychicznie, poprzez sieć organizacji zajmujących się terapią, pomocą, profilaktyką oraz reintegracją zawodową, z drugiej zaś – działania wobec opinii publicznej (głównie - kampanie społeczne) zmierzające do przełamywania stereotypów dotyczących chorujących, a Celem tegorocznej kampanii społecznej „Schizofrenia – Otwórzcie Drzwi” jest działanie na rzecz aktywizacji osób chorujących, poprzez wskazywanie, iż są to osoby zdolne do pracy oraz upowszechnianie potencjalnych i istniejących rozwiązań tego problemu społecznego. Jednym z nich – uznawanym za bardzo efektywne zarówno z perspektywy reintegracji osób chorych ze społeczeństwem, jak i z perspektywy aktywizacji zawodowej są przedsiębiorstwa społeczne. Przykłady Pensjonatu „U Pana Cogito” w Krakowie czy też firmy Ekon, z Warszawy, zatrudniającej 850 osób chorych psychicznie i umysłowo wskazują, że jest to rozwiązanie, które może istotnie zmniejszyć bezrobocie wśród chorych psychicznie. Chorym mogą także sprzyjać elastyczne formy zatrudnienia, takie jak zatrudnienie przejściowe.

Programy obchodów dnia solidarności dostępne na stronie: www.otworzciedrzwi.pl