Epidemiologia nowotworów mózgu

Krajowy Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie
Występowanie nowotworów mózgu w ludzkiej populacji nie jest równomierne. Najrzadziej nowotwory te występują w Afryce i  Azji Centralnej, największe ryzyko zachorowania mają mieszkańcy Europy, USA i Australii. Polska należy do krajów europejskich o wysokim ryzyku zachorowania na ten nowotwór. Według szacunków Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem z  2002 roku Polska na tle innych krajów europejskich zajmowała 4 miejsce pod względem częstości występowania tego schorzenia.

Nowotwory złośliwe mózgu są w Polsce przyczyną około 2% zachorowań na nowotwory złośliwe i około 3% zgonów nowotworowych. Co roku prawie 3000 osób dowiaduje się, że rozwija się u nich nowotwór złośliwy mózgu. Statystyki zgonów odnotowują podobną liczbę zgonów (w 2007 roku zmarło 1362 mężczyzn i 1396 kobiet z powodu tego nowotworu).

Częstość występowania nowotworów złośliwych mózgu w ciągu ostatnich 3 dekad wzrastała, przy czym warto zwrócić uwagę, że na ogólny kierunek trendu mają wpływ głównie zjawiska występujące u ludzi starszych (po 65. roku życia). Wśród dzieci i młodych dorosłych od połowy lat 90. rysuje się tendencja malejąca umieralności z powodu nowotworów mózgu. U osób w średnim wieku (między 45 a 64 rokiem życia) również widoczne są oznaki zahamowania rosnącego trendu, natomiast u osób starszych widoczny jest zdecydowany trend rosnący.

Częstość występowania nowotworów mózgu jest silnie zależna od wieku. Wśród dzieci najwięcej zachorowań notuje się w pierwszej dekadzie życia, następne ekstremum zachorowań i zgonów przypada na siódmą dekadę życia (w 2007 roku najwyższe wartości współczynnika umieralności notowano w grupie wieku od 75 do 79 lat (36/105 u mężczyzn i 28/105 u kobiet).

Nowotwory mózgu są bardzo istotnym problemem onkologii dziecięcej w Polsce – są drugim co do częstości występowania nowotworem złośliwym wieku dziecięcego. Stanowią około 20% zachorowań u dzieci i są przyczyną ? zgonów nowotworowych u dzieci. Co roku u ponad 200 dzieci diagnozuje się nowotwór złośliwy mózgu, co roku około 45 dzieci umiera z tego powodu.

Wyniki leczenia nowotworów mózgu według ostatnich danych międzynarodowego badania przeżyć (Eurocare – 3, diagnoza 1990-1994) jeszcze odbiegają od średniej wyników leczenie wyliczonej dla wszystkich nowotworów (48% u mężczyzn i 52% kobiet przeżywa 5 lat z diagnozą nowotworu). W Europie około 17% pacjentów z diagnozą nowotworu mózgu przeżywa 5 lat, w Polsce odsetek ten wynosi 12% u mężczyzn i 19% u kobiet.
W przypadku dzieci wyniki leczenia są lepsze, ale zależne od typu histologicznego. Cytowane wyżej badanie wykazało, że w zależności od morfologii guza szansę na przeżycie 5 lat od diagnozy ma od 50 do 80% dzieci.

Niestety niewiele wiadomo o czynnikach ryzyka pierwotnych nowotworów mózgu. Dotychczasowe badania pozwoliły na ustalenie następujących faktów:

• nowotwory mózgu częściej występują wśród mężczyzn; w Polsce wskaźnik mężczyźni/kobiety wynosi 1.3
• nowotwory mózgu częściej występują u białych niż u osób innych ras,
• większość nowotworów mózgu występuje po 70. roku życia, 
• wśród dzieci nowotwory mózgu występują częściej przed ukończeniem 8 lat niż w późniejszym dzieciństwie, 
• nowotwory mózgu są najpoważniejszym (po białaczkach) problemem onkologicznym wieku dziecięcego, 
• obserwowano rodzinne występowanie glejaków mózgu.
  

Ekspozycja zawodowa na niektóre substancje może zwiększać ryzyko nowotworów mózgu: formaldehyd, akrylonitril (w przemyśle tekstylnym, przy produkcji plastików), chlorek winylu, promieniowanie jonizujące.

Autor opracowania: dr med. Joanna Didkowska